VUK 277 – Vergi Usul Kanunu 277
01 Eylül 1999 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 23803
Maliye Bakanlığından
Marmara Bölgesinde 17.8.1999 tarihinde meydana gelen deprem; Kocaeli, Sakarya, Yalova İllerinin merkez ve ilçeleri ile Bolu İlinin Düzce, Gölyaka, Gümüşova, Cumayeri ve Çilimli İlçeleri genelinde İstanbul, Eskişehir ve Bursa İllerinin ise belirli bölgelerinde, sosyal ve ticari hayatı olumsuz yönde etkilemiş ve büyük ölçüde maddi ve manevi zarara yol açmıştır. Bu afet nedeniyle vergi kanunlarının uygulamasına yönelik olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
1. Mücbir Sebep Hali
17.8.1999 tarihinde meydana gelen deprem, Vergi Usul Kanununun 13 üncü maddesi uyarınca mücbir sebep hali kapsamına girmektedir.
Mücbir sebep hallerinde mücbir sebebin başladığı tarih ile ortadan kalktığı tarih arasında vergi kanunlarında yazılı süreler işlememektedir. Ancak, belli bir bölge veya bölgenin bir kısmını etkileyen yangın, deprem, su basması gibi genel karakter taşıyan tabii afetlerde vergi ödevlerinin yerine getirilmesi bakımından mücbir sebep halinin başlangıç tarihi bilinmekte ise de sona erdiği tarihin tespiti mükellefler yönünden güçlük arz etmektedir. Bu gibi hallerde mücbir sebep halinin ortadan kalktığı tarihin diğer bir ifade ile mücbir sebep nedeniyle işlemeyen sürenin Vergi Usul Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca idarece tespit edilmesi gerekmektedir.
Bakanlığımız söz konusu yetkiye istinaden 17.8.1999 tarihinde meydana gelen depremin mükellefler üzerindeki etkilerinin biteceği süreyi bir başka ifade ile mücbir sebep halinin kalktığı tarihi ileri bir tarihte belirleyerek duyuracaktır.
Depremden yoğun olarak etkilenen Kocaeli, Sakarya, Yalova İllerinin merkez ve İlçeleri, Bolu İlinin Düzce, Gölyaka, Gümüşova, Cumayeri ve Çilimli İlçelerinde depremden zarar görmüş olsun olmasın mükellefiyet kaydı bulunan tüm mükelleflerin, İstanbul, Eskişehir ve Bursa İllerinde mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerden ise sadece depremden zarar gören mükelleflerin mücbir sebep halinin bulunduğu kabul edilecektir.
Belirtilen yerlerde faaliyet gösteren mükellefler, mücbir sebep hali sayılan süre içerisine rastlayan beyannameleri vermek ve bu beyannamelere göre tahakkuk edecek vergileri ödemek zorunda değillerdir. Ancak dileyen mükelleflerin bu süre içinde beyannamelerini verebilecekleri ve vergilerini ödeyebilecekleri tabiidir.
Ayrıca, 1999 yılı Ağustos ayı içerisinde beyan edilmesi gereken vergilere ilişkin olarak afet tarihinden önce verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden, ancak afet tarihi itibariyle ödeme süresi geçmemiş olan vergiler de mücbir sebep nedeniyle uzayan beyanname verme süresinin son gününe kadar ödenebilecektir.
Mücbir sebep hali uygulaması kapsamına giren yerlerdeki mükelleflerin, beyanname verme ve ödeme süreleri 17.8.1999 tarihi ile mücbir sebebin sona erdiği tarih arasına rastlayan vergilerle ilgili olarak aşağıda verilen örnekleri dikkate almaları gerekmektedir.
Örnek : 1
Dayanıklı tüketim malı ticareti ile uğraşan Bay (B)’nin, gelir vergisi yönünden Sakarya Gümrükönü Vergi Dairesinde mükellefiyet kaydı bulunmaktadır. Mükellef, 25.8.1999 tarihine kadar vermesi gereken Temmuz/1999 dönemi katma değer vergisi beyannamesini deprem nedeniyle verememiştir. Bu mükellefin, mücbir sebebin devam ettiği sürece beyanname vermesi söz konusu olmayacaktır.
Örnek : 2
Kanuni merkezi Ankara’da bulunan (X) Anonim Şirketinin, kurumlar vergisi yönünden Kızılbey Vergi Dairesinde, Kocaeli İlinde bulunan üretim tesisi nedeniyle gelir vergisi tevkifatı açısından da Kocaeli – Alemdar Vergi Dairesinde mükellefiyet kaydı bulunmaktadır. Bu mükellef, Ağustos / 1999 dönemine ilişkin olarak gerek katma değer vergisi beyannamesi gerek muhtasar beyanname yönünden bağlı olduğu vergi dairelerine şu şekilde beyanda bulunacaktır.
– Katma değer vergisi beyannamesi, mükellefin bağlı bulunduğu Kızılbey Vergi Dairesine Kocaeli’ndeki üretim tesisine ilişkin sonuçlar da dahil edilmek üzere kanuni süre olan 27.9.1999 ( 25.9.1999 tarihinin resmi tatile rastlaması nedeniyle) günü mesai saati sonuna kadar verilecektir. Ancak üretim tesisinin depremden zarar görmesi veya deprem nedeniyle belgelere ulaşılamaması, belgelerin zayi olması veya bu belgelere ulaşılamayacağının anlaşılması halinde 27.9.1999 günü mesai sonuna kadar verilmesi gereken katma değer vergisi beyannamesine, üretim tesisine ilişkin sonuçlar dahil edilmeyebilecektir. Mücbir sebep nedeniyle uzayan beyanname verme süresi içinde defter ve belgelere ulaşılması veya takdir komisyonundan karar çıkması halinde gerekli düzeltmeyi içeren beyanname bu kayıtlara dayanılarak tanzim edilecek ve mücbir sebep nedeniyle işlemeyen sürenin dikkate alınmasıyla bulunacak beyanname verme süresi içinde verilecektir. Bu beyannameye istinaden tarh edilecek ilave vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Öte yandan, mücbir sebep nedeniyle uzayacak beyanname verme süresi içinde defter ve belgelere ulaşılamayacağının anlaşılması halinde mükellefçe mücbir sebep nedeniyle uzayan süre sonuna kadar katma değer vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine başvurularak üretim tesisinin faaliyetlerine ilişkin katma değer vergisi matrahının takdiri talep edilecektir. Takdir komisyonu kararının mükellefe tebliğ edildiği tarihi izleyen 15 gün içinde düzeltme beyannamesi verilecek, bu beyan üzerine ödenmesi gereken bir verginin tahakkuk etmesi halinde aynı sürede ödeme yapılacaktır.
– Kocaeli’nde bulunan üretim tesisinde çalışan ücretlilere ilişkin olup 20.9.1999 günü mesai saati sonuna kadar verilmesi gereken Ağustos / 1999 dönemine ilişkin muhtasar beyanname ise mücbir sebep nedeniyle işlemeyen sürenin dikkate alınmasıyla bulunacak beyanname verme süresi içinde Alemdar Vergi Dairesine verilecektir. Ancak mücbir sebep nedeniyle uzayacak süre içinde muhtasar beyannamenin hazırlanması için gerekli belgelere ulaşılamayacağının anlaşılması halinde yukarıda belirtildiği üzere bu sürenin sonunda mükellefçe matrah takdiri için ilgili vergi dairesine başvurulacak, takdir komisyonu kararının kendisine tebliğ edildiği tarihi izleyen 15 gün içinde düzeltme beyannamesi verilecek, bu beyan üzerine ödenmesi gereken bir verginin tahakkuk etmesi halinde aynı sürede ödeme yapılacaktır.
Örnek : 3
Kanuni merkezi Sakarya’da bulunan (Y) Limited Şirketi kurumlar vergisi yönünden Sakarya – Gümrükönü Vergi Dairesine, Konya’da bulunan şubesi nedeniyle de gelir vergisi tevkifatı açısından Konya – Meram Vergi Dairesine kayıtlıdır. Bu mükellef, Ağustos/1999 dönemine ilişkin olarak gerek muhtasar gerek katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairelerine şu şekilde beyanda bulunacaktır.
– Konya’da bulunan şubede çalışan ücretlilere ilişkin Ağustos / 1999 dönemi muhtasar beyannamesi, Konya Şubesinin depremden zarar görmemiş ve beyannamenin burada hazırlanacak olması nedeniyle kanuni süre olan 20.9.1999 günü mesai saati sonuna kadar Meram Vergi Dairesine verilecektir.
-Kanuni merkezi Sakarya’da bulunan Kurum, mücbir sebep hali devam ettiğinden, mücbir sebep hali devam ettiği sürece Ağustos/1999 dönemine ilişkin katma değer vergisi beyannamesini vermesi söz konusu olmayacaktır. Mükellef, katma değer vergisi beyannamesini ilerde mücbir sebebin sona erdiği tarih belirlendiğinde işlemeyen sürenin dikkate alınmasıyla bulunacak beyanname verme süresi içinde bağlı bulunduğu Gümrükönü Vergi Dairesine verecektir.
Bu beyanname;
a) Mükellefin mücbir sebep nedeniyle uzayan süre içinde defter ve belgelerine ulaşabilmesi halinde bu bilgilere dayanılarak düzenlenecektir.
b) Mükellefin mücbir sebep nedeniyle işlemeyen sürenin dikkate alınmasıyla bulunacak beyanname verme süresi sonuna kadar, defter ve belgelerine ulaşamaması, belgelerinin zayi olması veya bu belgelere ulaşamayacağını anlaması halinde bu süre içerisinde bağlı olduğu vergi dairesine başvurarak Sakarya İlindeki faaliyetlerine ilişkin katma değer vergisi matrahının takdirini talep etmesi gerekmektedir. Mükellef, takdir komisyonu kararının kendisine tebliğ edildiği tarihi izleyen 15 gün içinde, takdir edilen bir matraha Konya’da bulunan şubeye ilişkin faaliyet sonuçlarını da dahil etmek suretiyle beyanname düzenleyecektir.
Örnek : 4
Kocaeli İli Alemdar Vergi Dairesi mükellefi (A) Mayıs-Haziran-Temmuz / 1999 dönemine ilişkin olup 20.8.1999 tarihi mesai saati bitimine kadar verilmesi gereken 3 aylık muhtasar beyannamesini, deprem tarihinden önce 15.8.1999 tarihinde vererek tahakkuk işlemini yaptırmış, ancak bu beyannameye istinaden tahakkuk eden vergiyi 17.8.1999 tarihi itibariyle ödememiştir.
Bu durumda mükellef, mücbir sebep nedeniyle uzayacak muhtasar beyanname verme süresinin son gününe kadar borcunu ödeyebilecektir.
2. Yıllık Faaliyetlere İlişkin Bildirim Formları
– Kocaeli, Sakarya, Yalova İllerinin merkez ve İlçelerinde, Bolu İlinin Düzce, Gümüşova, Gölyaka, Cumayeri ve Çilimli İlçelerinde gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyet kaydı bulunan tüm mükelleflerin,
– Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyet kaydı yukarıda sayılan il ve ilçeler dışında bulunan mükelleflerden depremden zarar görenlerin;
256 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca 1998 yılı faaliyetlerine ilişkin olarak düzenlemeleri gereken A, B ve C formlarını düzenleme ve Bakanlığımıza gönderme zorunlulukları kaldırılmıştır.
3. Diğer konular
Vergi Usul Kanununda tabii afetlere uğrayan mükelleflerle ilgili olarak yer alan terkin, fevkalade amortisman ve kıymeti düşen mallara ilişkin olarak yapılacak işlemler konusunda Bakanlığımızca daha sonra gerekli açıklamalar yapılacaktır.
Tebliğ olunur.
