Danıştay
7.Daire
Esas No: 2000/5372
Karar No: 2001/3532
Tarih: 19.11.2001
DEFTER VE BELGELERİN İBRAZ EDİLMEMESİ
ŞEKER FİYAT FARKI YÖNÜNDEN YAPILAN İNCELEME
VERGİ DENETMENİ
HANGİ NEDENLE OLURSA OLSUN, KANUNEN TUTULMASI GEREKEN DEFTERLERİN VERGİ İNCELEMESİ YAPMAYA YETKİLİ OLANLARCA, USULÜNE UYGUN OLARAK İSTENİLMESİNE KARŞIN, İBRAZ EDİLMEMİŞ OLMASI, DEFTERLERE DAYANILARAK MATRAHI HESAPLANAN VERGİNİN DÖNEM MATRAHININ RE?SEN TAKDİRİ İÇİN YETERLİ OLDUĞU HAKKINDA
İstemin Özeti: 1991 takvim yılına ait defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmediğinden bahisle ilgili dönem katma değer vergisini indirimleri reddedilmek suretiyle yeniden yapılan hesaplama sonucu davacı şirket adına 1992 yılının Ocak dönemi için katma değer vergisi salınması ve kaçakçılık cezası kesilmesi yolunda tesis edilen işlemin iptaline dair (…) Vergi Mahkemesi Kararı’nın onanması yolundaki Danıştay On birinci Dairesinin Kararı’nın; yapılan tebligata rağmen defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle indirimlerin reddedilmesinin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek düzetilmesi istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Kararın düzeltilmesi istemini içeren dilekçede ileri sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’ nun 54. maddesinin 1. fıkrasının c ) bendine uygun görüldüğünden Danıştay On birinci Dairesi’nin Kararı’nın ortadan kaldırılmasından sonra işin esası yeniden incelendi:
Dosyanın incelenmesinden; gıda ve ihtiyaç maddeleri ticareti ile iştigal eden davacı şirketin 1991 takvim yılına ait defter ve belgelerinin, “şeker fiyat farkı” yönünden incelenmek üzere ibrazı istemini içeren 24.9.1996 tarihli yazının 8.10.1996 tarihinde tebliğ edildiği; tebligata rağmen defter ve belgelerin ibraz edilmemesi üzerine düzenlenen 30.10.1996 tarihli vergi inceleme raporunda; 1991 takvim yılına ilişkin beyannamelerde indirim konusu yapılan katma değer vergisinin reddi suretiyle beyanların yeniden düzenlendiği ve uyuşmazlık konusu dönem için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarhiyatı önerildiği;
Bu aşamada davacı tarafından (…) Defterdarlığı Vergi Denetmenleri Bürosu Başkanlığı’na verilen 1.11.1996 tarihli dilekçe ile incelemenin iş yerinde yapılmasının talep edildiği; inceleme raporu doğrultusunda tesis edilen işleme karşı açılan davada da, mahkemece, incelemenin “şeker fiyat farkı yönünden başlatıldığı, bu hususun da, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına girmemesi nedeniyle, ortada resen takdir sebebi bulunmadığı gerekçesiyle anılan işlemin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Re’sen vergi tarhı, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinde, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması şeklinde tanımlanmış; aynı maddenin (3) numaralı bendinde de; bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsinin veya bir kısmının vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesi resen takdir nedeni sayılmış; 256. maddesinde, mükelleflerin, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifrelerini muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine, ibraz ve inceleme için arz etmek zorunda oldukları hükme bağlanmıştır.
Anılan hükümlere göre; kanunen tutulması zorunlu defterlerin ibraz edilmemesinin dönem matrahının re’sen takdirini gerektirebilmesi için, ibraz isteğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca yapılmış olması yeterlidir. Bunun için, ayrıca, defterlerin vergi incelemesi sırasında istenilmiş olması koşulu düzenlemede mevcut değildir. Bu bakımdan; hangi nedenle olursa olsun, kanunen tutulması gereken defterlerin vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara, usulüne uygun olarak istenilmesine karşın, ibraz edilmemiş olması, defterlere dayanılarak matrahı hesaplanan verginin dönem matrahının resen takdiri için yeterlidir.
Olayda, davacının 1991 takvim yılına ilişkin defter ve belgelerinin, 213 sayılı Kanun’un 135. maddesi uyarınca vergi incelemesine yetkili “vergi denetmeni”nce istenilmesine karşın, ibraz edilmeği hususları tartışmasız bulunduğundan; bu durumun, resen takdir sebebi olarak kabulü zorunludur.
Öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29 ve 30. maddeleri uyarınca, mal ve hizmet alımlarında yüklenilen katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesi ve bu vesikaların kanuni defterlere kaydedilmesi halinde, vergileme dönemi içerisinde tahsil edilen katma değer vergisinden indirimi mümkün olduğundan; indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilen tutarların doğruluğunun, defter ve belgeler üzerinde yapılacak inceleme ile tespit edilebileceği açıktır.
Bu itibarla, mükelleflerin iş yerinde de ayrıca inceleme yapılmasına gerek bulunmadığından, davacının talebine rağmen incelemenin iş yerinde yapılmamış olması, tarh dosyasında mevcut beyannamede gösterilen katma değer vergisi indiriminin kabul edilmemesi sonucu yapılan tarhiyatı, bu yönüyle, kusurlandıracak nitelikte görülmemiştir.
Ancak; Mahkemece, ilgili dönemde indirim konusu yapılan katma değer vergisinin kaydedildiği defterlerle bu verginin gösterildiği belgelerin, davacıdan istenilmesine, biçimsel kurallara uygun ve gerçek mahiyette uyumlu olup olmadıklarının saptanması amacıyla, davalı idarece incelemesine olanak sağlanması ve yapılacak bu incelemenin sonucu değerlendirilmek suretiyle uyuşmazlığın karara bağlanması gerektiğinden; yazılı gerekçe ile hüküm tesisinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne ve mahkeme kararının bozulmasına, oy çokluğuyla karar verildi.
Azlık Oyu: Kararın düzeltilmesi isteminin reddi gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.
