18 Eylül 2002 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 24880
Özel Finans Kurumları Birliğinden :
Özel Finans Kurumları Özel Cari ve Katılma Hesapları Güvence Fonu Yönetmeliği
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
Amaç ve Konu
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, özel finans kurumlarında gerçek kişiler adına açılan özel cari hesaplarda ve katılma hesaplarında toplanan fonların güvence altına alınması için 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 20 nci maddesinin (6) numaralı fıkrası uyarınca Özel Finans Kurumları Birliği bünyesinde oluşturulan “Güvence Fonu”nun yönetimini, işleyişini, denetimini ve güvencenin esaslarını düzenlemektir.
Tanımlar
Madde 2 — Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
Kanun: 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nu,
Birlik: Özel Finans Kurumları Birliği’ni,
Fon: Güvence Fonu’nu,
Yönetmelik: Güvence Fonu Yönetmeliği’ni,
Statü: Özel Finans Kurumları Birliği Statüsü’nü,
Özel Cari Hesap: Özel Finans Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde tanımlanan özel cari hesaplarını,
Katılma Hesapları: Özel Finans Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde tanımlanan kar ve zarara katılma hesaplarını,
ifade eder.
Yönetim
Madde 3 — Fon, Yönetmelik esaslarına göre Birlik tarafından yönetilir ve temsil olunur. Kanun, Statü ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, Fon’a ilişkin her türlü kararlar Birlik Yönetim Kurulunca alınır.
Güvencenin Esasları
Madde 4 — Özel finans kurumlarında ( yurtdışı şubelerinde açılanlar hariç ), gerçek kişiler adına Türk Lirası veya döviz üzerinden açılan özel cari hesaplarda ve katılma hesaplarında toplanan fonlar, Yönetmelik’te belirtilen sınırlar dahilinde güvenceye tabidir.
Bir özel finans kurumunun sermayesinin yüzde on ve daha fazlasına sahip ortakları ile yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, genel müdür ve yardımcılarının, kredi açmaya yetkili memurlarının, denetçilerinin ve bunların ana, baba, eş ve çocuklarının o özel finans kurumundaki özel cari hesaplar ve katılma hesaplarında bulunan tasarrufları güvenceye tabi değildir.
Özel finans kurumları nezdlerindeki özel cari hesap ve katılma hesaplarına ait tutarları, Yönetmelik’teki şartlar dahilinde sigorta ettirmek zorundadır.
Özel finans kurumları, bir kişiye ait özel cari hesap ve katılma hesaplarının güvence kapsamında olan tutarı ile bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin iki ve üçüncü fıkralarında belirtilen esasları ihtiva eden yazılı açıklamayı şubelerinin görünen bir yerine asmak zorundadırlar.
Güvence Tutarı
Madde 5 — Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan bir kişiye ait hesapların anapara ve kar payları toplamının 50 Milyar TL.’na kadar olan kısmı güvence kapsamındadır.
İKİNCİBÖLÜM
FON’UN KAYNAKLARI
Fon’un Kaynakları
Madde 6 — Fon’un kaynakları ;
a) Güvence primlerinden,
b) Kanun’un 10 uncu maddesine göre, özel finans kurumları nezdindeki zamanaşımına uğrayan hesap, emanet ve alacaklardan,
c) Kuruluş izni verilen özel finans kurumlarının kurucularının, Kanun’un 7 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (d) bendinde belirtilen asgari sermayenin yüzde onu tutarında Fon’a yatıracakları sisteme giriş payından,
d) Kanun’un 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrası hükümleri çerçevesinde, devralan bakımından verilen hisse devir izinlerinde, özel finans kurumunun sermayesini temsil eden hisseleri devralan ortaklar tarafından, devralınan hisselerin nominal bedelinin veya borsa değeri daha yüksek olduğu takdirde, borsa değerinin yüzde biri oranında Fon’a yatırılacak tutarlardan,
e) Kanun hükümlerine aykırılık dolayısıyla özel finans kurumlarının görevli ve ilgili mensupları ile özel finans kurumlarına karşı işlenen suçlardan dolayı üçüncü kişilere hükmolunacak adli para cezaları ile özel finans kurumlarına uygulanacak idari para cezalarının yüzde ellisinden,
f) Birlik tarafından alınan özel ve genel nitelikteki tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üyeleri hakkında Birlik Yönetim Kurulu’nca uygulanan para cezalarından,
g) Fon mevcudunun gelirleri ile sair gelirlerden,
oluşur.
Güvence Primleri
Madde 7 — Fon’un güvence primleri; özel finans kurumlarının Mart, Haziran, Eylül ve Aralık ayları sonu itibariyle düzenledikleri mali tablolar esas alınarak hesaplanır. Prim oranı, Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan güvenceye tabi hesaplar toplamının üçer aylık dönemler itibariyle, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 13 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca yürürlüğe konulan standart oranları;
a) Tutturan özel finans kurumları için onbinde 25’i,
b) Tutturamayan özel finans kurumları için onbinde 26’sı,
olarak uygulanır.
Fon’a ödenecek güvence primlerinin katılma hesaplarına isabet eden kısmı, kar ve zarara katılma oranlarında sözkonusu hesaplara yansıtılır.
Belgelerin Gönderilmesi ve Güvence Primlerinin Ödenmesi
Madde 8 — Prim hesaplamalarına esas teşkil eden mali tablolar ile güvence kapsamındaki hesaplara ait dökümler üçer aylık dönemleri izleyen ikinci ayın sonuna kadar Birliğe gönderilir ve güvence primleri de aynı süre içinde Birlik Yönetim Kurulu tarafından kararlaştırılacak bir banka veya özel finans kurumu nezdinde Güvence Fonu için açılacak müstakil bir hesaba yatırılır.
Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımı yapılan hesaplardan, 5 inci maddede belirtilen ve bir özel finans kurumundaki bir kişiye ait güvenceye tabi miktar dahilindeki hesapların Türk Lirası ve döviz olmak üzere ayrı ayrı toplamları, her yılın Haziran ve Aralık ayları itibariyle ve takip eden ayın sonuna kadar Birliğe bildirilir. Bildirimlerde, katılma hesapları birim hesap değerleri üzerinden dikkate alınır. Döviz üzerinden açılmış hesapların Türk Lirasına dönüştürülmesinde dönemin son günündeki Merkez Bankası döviz alış kurları uygulanır.
Güvence primlerinin tahsili genel hükümlere göre yapılır.
Para Cezalarının Uygulanması ve Tahsili
Madde 9 — Kanun’un 21 inci maddesine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kararı ile özel finans kurumlarına uygulanan ve bir taraftan ilgili özel finans kurumuna tebliğ edilmekle beraber, diğer taraftan tahsil ve Fon’a gelir kaydı için Birliğe bildirilecek idari para cezaları ile Birlik Yönetim Kurulu tarafından verilen para cezaları, cezanın muhataba tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.
Fon’un Diğer Finansman Kaynakları
Madde 10 — Fon mevcudunun ihtiyacı karşılayamaması durumunda, Birlik Yönetim Kurulu kararıyla, özel finans kurumlarından, ileride doğacak prim yükümlülüklerine mahsuben bir önceki yılda ödedikleri güvence primi toplamına kadar, bunun yetersiz kalması halinde ise, her bir özel finans kurumunun sahip olduğu özel cari hesaplar ve katılma hesapları toplamına karşılık gelen oranda ve kalan tutarı karşılayacak kadar avans alınabilir.
Bu avans, özel finans kurumlarının katılma hesaplarında topladıkları fonlara özel cari hesap ve katılma hesapları toplamları en yüksek beş özel finans kurumunca bir önceki dönemde verilen ortalama kar payı oranı dikkate alınarak Birlik Yönetim Kurulunca belirlenecek oran üzerinden hesaplanacak tutar ile birlikte, doğacak prim borçlarına mahsup edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
FON’UN KULLANIMI
Fon Mevcudunun Yönetimi
Madde 11 — Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hesapta toplanan Fon mevcudu, Birlik Yönetim Kurulu tarafından;
a) Özel finans kurumları, yurt içi ve yurt dışı bankalar veya diğer mali kurumlar nezdinde Türk Lirası ve/veya yabancı para cinsinden açılacak hesaplarda tutulmak,
b) Kamu menkul kıymetleri satın alınmak,
c) Özel finans kurumlarının çalışma esaslarına uygun diğer likit kıymetlere ve alanlara yatırılmak,
suretiyle değerlendirilir.
Fon’un Güvence Kapsamındaki Hesapların Ödenmesinde Kullanımı
Madde 12 — Faaliyet izni kaldırılan bir özel finans kurumundaki, özel cari hesaplar ve katılma hesaplarındaki tutarların, Yönetmeliğin 5’inci maddesine göre belirlenen güvenceye tabi kısmı, Birlik tarafından, o özel finans kurumunun tasfiyesiyle görevlendirilen Tasfiye Kurulu’nun onayıyla doğrudan veya Tasfiye Kurulunca ilan edilecek bir özel finans kurumu aracılığı ile Fon mevcudundan ödenir.
Katılma hesaplarına ilişkin ödemelerde faaliyet izninin kaldırıldığı tarih esas alınmak suretiyle çıkarılacak tasfiye bilançosu üzerinden hesaplanacak birim hesap değeri esas alınır. Güvence kapsamındaki ödemeler Türk Lirası üzerinden yapılır. Döviz üzerinden açılmış hesapların Türk Lirasına dönüştürülmesinde özel finans kurumunun faaliyet izninin kaldırıldığı tarihteki Merkez Bankası döviz alış kurları uygulanır.
Bir özel finans kurumunda ortak özel cari hesap ve/veya katılma hesabı bulunan kişilerin payları belli ise güvence tutarı dahilinde bu paylara göre, belli değilse eşit şekilde ve her kişi için güvence tutarını aşmamak kaydıyla ödeme yapılır.
Birlik, Fon’dan yapacağı ödemeler için, hesap sahiplerinin güvence kapsamında bulunan özel cari hesap ve katılma hesaplarını miktar ve şahıs itibariyle kontrolünü sağlayabilmek amacıyla gerekli göreceği bilgi ve belgeleri Tasfiye Kurulu’ndan isteyebilir.
Tasfiyede Öncelik Hakkı
Madde 13 — Birlik, Fon’dan ödediği tutarlar için, faaliyet izni kaldırılan özel finans kurumunun tasfiye işlemlerine öncelikli alacaklı sıfatı ile iştirak eder.
Sözkonusu alacak nedeniyle Fon hesabına yapılacak ödemeler için tasfiye sonucu beklenmez.
Fon Kapsamındaki Hesapların Mükerrer Sigortası
Madde 14 — Birlik Yönetim Kurulu, Güvence Fonu kapsamına alınan fonların mükerrer sigorta imkanlarını araştırmaya ve bu fonların sigortacılıkta geçerli esaslar doğrultusunda mükerrer sigortaya tabi tutulmasına karar vermeye yetkilidir.
Giderler
Madde 15 — Fon’un Kanun’dan ve Yönetmelikten doğan işlevlerinin kusursuz olarak yerine getirilmesi amacıyla yapılması gerekli giderler, Birlik Yönetim Kurulu’nun belirlediği esaslar dahilinde Fon mevcudundan karşılanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
Fon’un Belge, Kayıt ve Defterleri
Madde 16 — Fon’un işleyiş ve işlemlerine ilişkin olarak Birlik Yönetim Kurulunca alınacak kararlar için ayrı bir karar defteri tutulur.
Fon’a ilişkin belge ve yazışmalar usulü dairesinde ayrı olarak dosyalanır ve saklanır.
Fon’un muhasebesi ve kayıtları, Birlik Yönetim Kurulunca tespit edilecek esaslar çerçevesinde, Birlik kayıtlarından ayrı olarak tutulur.
Basılı Kağıtlar
Madde 17 — Fon alacağının takip ve tahsili sırasında kullanılacak makbuz, fiş, tutanak ve diğer kağıtların şekli ve ihtiva edeceği bilgiler, Birlik Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
Bilanço ve Faaliyet Raporu
Madde 18 — Fon’un hesap dönemi 1 Temmuz’da başlayan 12 aylık dönemdir. Birlik Yönetim Kurulu, Fon’un yıllık bilançosu ile gelir ve gider cetvelini ve hesap dönemine ilişkin faaliyetlerini ve sonraki dönem hakkındaki görüş ve önerileri ile alınması gereken önlemleri içeren bir faaliyet raporu hazırlayarak Birlik Genel Kurulu’nun yıllık toplantısında onaya sunar. Sözkonusu faaliyet raporunun bir örneği Birlik tarafından Genel Kurul tarihini izleyen 15 gün içinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na gönderilir.
Gider Kabul Edilme
Madde 19 — Özel finans kurumlarınca Fon’a ödenen primler kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider kabul edilir.
Denetim
Madde 20 — Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Fon üzerinde her türlü denetimi yapmaya yetkilidir.
Birlik denetçileri, Fon’un bütün hesap ve işlemlerini inceleyerek hazırlayacakları raporu Birlik Genel Kurulu’nun yıllık toplantısına sunarlar.
Yetki Devri
Madde 21 — Birlik Yönetim Kurulu, sınırlarını yazılı olarak açıkça belirlemek şartıyla Fon’a ilişkin yetkilerinden bir kısmını Birlik Genel Sekreterliği’ne devredebilir. Ancak, yetki devri Yönetim Kurulu’nun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Saklı Hükümler
Madde 22 — Bu Yönetmelik’te yer almayan ya da açıklık bulunmayan konularda genel hükümleri de dikkate alarak karar vermeye, uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye Birlik Yönetim Kurulu yetkilidir.
Yürürlük
Madde 23 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 24 — Bu Yönetmelik hükümlerini Özel Finans Kurumları Birliği Yönetim Kurulu yürütür.