Yurt İçi ve Yurt Dışı Harcırah
Hakan ÇANKAYA
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
1-Yurt İçi Seyahatlerde Uygulanacak Vergiden İstisna Harcırah :
Yurtiçi seyahatlerde harcırahların hesaplanmasında üç seçenek söz konusudur. Şirketler söz konusu üç seçenekten herhangi birini uygulamak konusunda serbesttir.
A ) Konaklama ve Yemek Bedellerinin Tamamının Nakden Ödenmesi Halinde :
Gelir Vergisi Kanunu’nun 24. maddesinin 2 numaralı bendinde ‘’Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanunu’na tabi olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur)’’ denilmektedir.
Ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinde, devlet memurlarında değişik sınıflandırmalar yapılmaktadır. Bu nedenle, devlet memurlarının sınıflandırılmasında hangi devlet memurunun ücretiyle kıyaslama yapılacağı, ayrıca aynı derecelerde olmasına rağmen, farklı ücret ödemelerinin olması ve farklı ücret ödemeleri nedeniyle de, kıyaslama yapılamaması dolayısıyla, harcırah gündeliğinin istisna edilmesine ilişkin kıyaslamada, devletçe verilen en yüksek tutarın esas alınması gerekmektedir. Bu tutar ise, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabi olarak çalıştırılan ve en yüksek devlet memuru olan Başbakanlık Müsteşarı’na ödenen gündelik tutarıdır.
Bu nedenlerle, Gelir Vergisi Kanunu’nun 24. maddesinin 2 numaralı bendinde yer alan; ‘’…. veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur’’ hükmüne göre, ücretleri en yüksek devlet memurunun ücretinden fazla olan ve nakden ödenen gündeliklerin vergiden istisna edilebilecek kısmının hesaplanmasında, 02.01.2003 tarih ve 2003 / 5136 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereği 01.01.2003 tarihinden itibaren 19.000.000,-TL’nın esas alınması gerekmektedir.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink” icon_fontawesome=”fa fa-gg”]
Alomaliye.com Personel Maaş Bordrosu Programı
Avans | İcra | İzin | Rapor Takibi | Teşvikler | Puantaj Hesaplama | SGK e-İşlem | e-Beyan [/vc_message][vc_column_text]
Bu durumda, yeme ve yatma giderleri için personele nakden (yeme ve yatma giderlerinin belgelendirilmemesi halinde) gündelik ödemesi yapılması halinde, 2003 takvim yılı için 19.000.000,-TL’nı aşan gündelik tutarının ücret olarak gelir vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
B) Konaklama ve Yemek Bedellerinin Tamamının Belge Karşılığı Ödenmesi Halinde :
Personele yeme ve yatma giderleri karşılığında ayın olarak ödeme yapılması durumunda, başka bir ifade ile harcamaların Vergi Usul Kanunu’na göre belgelendirilmesi durumunda, yeme ve yatma giderlerine karşılık olarak ödenen günlük harcırah tutarlarının, devletçe verilen en yüksek harcırah tutarı ile herhangi bir şekilde kıyaslama yapılmaksızın tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.
Bu şekilde yapılan ödemeler, ödeme yapılan personelin ücreti ile ilişkilendirilmeksizin doğrudan gider hesaplarına aktarılarak herhangi bir vergilemeye tabi tutulmamalıdır. Ancak, Harcırah Kanunu’na tabi olmayan özel sektör çalışanlarına fiili yemek ve yatma giderleri dışında ayrıca harcırah veya yemek parası adı altında herhangi bir ödeme yapılması durumunda, bu ödemelerinin tamamının ücret olarak gelir vergisine tabi tutulması gerekecektir.
C) Sadece Konaklama Gideri İçin Belge Getirilmesi Halinde :
Yeme ve yatma giderleri karşılığında personele kısmen ayın kısmen de nakden ödeme yapılması durumunda, yani konaklama gideri için Vergi Usul Kanunu’na göre belge getirilmesi halinde, konaklama giderinin tamamı gelir vergisinden istisna edilerek doğrudan gider hesaplarına intikal ettirilmelidir. Konaklama bedeli dışında yemek bedeli için herhangi bir belge getirilmemesi halinde, nakden yapılmış olan bu tür ödemelerin vergiden istisna harcırah tutarı ile kıyaslanmaksızın (yapılan ödeme istisna tutarının altında olsa dahi) tamamının ilgili personelin ücretine ilave edilerek gelir vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
2-Yurt Dışı Seyahatlerde Uygulanacak Vergiden İstisna Harcırah :
19 Şubat 2003 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak 01.01.2003 tarihinden itibaren yürürlüğe giren, 04 Şubat 2003 tarih ve 2003/5225 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile gelir vergisinden istisna edilebilecek yurt dışı gündeliklerin yabancı para cinsinden miktarları yeniden belirlenmiştir
2003/5225 sayılı kararın 2.maddesinde, ‘’Bu karar hükümlerine göre yurt dışına gönderilenlere, Türkiye’den her çıkışlarında, seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü için ödenecek gündelikler, ekli cetveldeki miktarların % 50 arttırılması suretiyle hesaplanır’’ denilmektedir. Bu hükme göre, her bir seyahatin ilk 10 günü için ekli cetvelde II. sütunda yer alan ve en yüksek devlet memurlarına verilen gündelik tutarlarının % 50 fazlası ile hesaplanarak vergiden istisna tutarının tespit edilmesi ve bu tutarı aşan kısmın ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Yine, 2003/5225 sayılı kararın 2. maddesinde, ‘’…aynı süre ile sınırlı olmak kaydıyla yurt dışında yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere faturada gösterilen günlük yatak ücretinin yukarıdaki şekilde hesaplanan gündeliklerin % 40’ını aşması halinde aşan kısmın % 70’i ayrıca ödenir’’ denilmektedir. Ancak, yatacak yer temini için ödenecek ilave tutar, en yüksek devlet memurlarına verilen (II. sütunda gösterilenler) gündeliklerin % 70’inden fazla olamaz.
Söz konusu uygulamanın yapılabilmesi için ilk şart, personelin yatacak yer temini için ödediği ücreti fatura ile belgelendirmesi ve faturada yer alan günlük yatak bedelinin (faturada yemek bedeli vs. varsa düşülmelidir) ilgili personele uygulanacak vergiden istisna gündelik tutarının % 40’ından fazla olmasıdır. Fatura ibraz edilmemesi halinde ya da faturada yer alan bir günlük yatak bedeli ilgili personele uygulanacak vergiden istisna gündelik tutarının % 40’ından az ise uygulama yapılmayacaktır.
İlk şart sağlandıktan sonra, yatak bedelinin vergiden istisna gündelik tutarının % 40’ını aşan kısmı bulunacak ve aşan kısmın % 70’i hesaplanacaktır. Bulunacak olan tutar yurt dışı seyahatlerin ilk 10 günü için uygulanan vergiden istisna gündelik tutarına eklenecek ve böylece yurt dışı gündeliklerin vergiden istisna olan kısmı artacaktır. Söz konusu uygulama yapılırken ibraz edilen otel faturası için personele herhangi bir ödeme yapılmayacak ve bu tutar kayıtlara alınmayacak, ancak vergiden istisna tutulan harcırah tutarındaki artışın dayanağı olarak muhafaza edilecektir.
Bununla birlikte, yeme ve yatma giderlerinin tamamının belgelendirilmesi halinde, yeme ve yatma giderleri karşılığında ödenen harcırah gündeliği ‘’ayın olarak’’ başka bir ifade ile tamamen belge karşılığı ödenmiş olmaktadır. Bu durumda, personele verilen harcırah gündeliğinin, en yüksek devlet memuruna verilen ve vergiden istisna edilen gündelik ile kıyaslanmaksızın tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi ve doğrudan ilgili gider hesaplarına kaydedilmesi gerekmektedir.