Emrah AYGÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
4369 Sayılı Kanunun 59. maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanununun 13. maddesine eklenen ve 01.08.1998 tarihinden itibaren yürürlüğe giren “d” bendi uyarınca yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri vergiden istisna edilmektedir.
Söz konusu istisnanın belge sahibi olan ancak KDV mükellefi olmayan yatırımcılara (banka, sigorta şirketi, kamu kuruluşları vb.) uygulanıp uygulanmayacağı tereddüt ve tartışma konusu olmuştur. Bakanlığın da konu ile ilgili vermiş olduğu özelgelerde istisna için yatırımcının KDV mükellefi olması gerektiği belirtilmiştir (02.07.2002 tarih ve 29767 Sayılı Maliye Bakanlığı özelgesi).
Yasa maddesinin uygulama esasları Maliye Bakanlığınca yayımlanan 69 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde açıklanmıştır. Söz konusu Tebliğde satıcıların ya da gümrük idarelerinin KDV istisnası uygulayabilmeleri için, teşvik belgesi sahibi alıcıların KDV mükellefiyetlerinin olup olmadığını tetkik etmeleri gerektiği konusunda herhangi bir zorunluluk ya da açıklama getirilmemiştir. 69 Seri No.lu Tebliğde belirtilen satıcıların ve gümrük idarelerinin istisna uygulanabilmesi için yapmaları gereken hususlarda alıcının KDV mükellefi olması gerektiği hususuna yer verilmemesi, Bakanlığın alıcının KDV mükellefi olması gerektiği konusundaki görüşlerinin yalnızca özelge bazında kalması, teşvik mevzuatında da böyle bir zorunluluğun öngörülmemesi hatta KDV mükellefiyeti olmayan belge sahiplerine verilen global listelerde makine ve teçhizatların KDV’den istisna olduğunun belirtilmesi sebebiyle bir çok yurtiçi satıcı firma tarafından KDV mükellefiyeti olmayan belge sahiplerine belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri KDV’den istisna olarak yapılmıştır.
Bu tartışmalar ve uygulamalar sürerken 24.04.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4842 Sayılı Kanunun 24. maddesi ile KDV Kanununa Geçici 18. madde eklenmiştir. Söz konusu madde hükmüne göre teşvik belgesine sahip olup, KDV mükellefiyeti bulunmayanlara 24.04.2003 tarihine kadar belge kapsamında yapılan makine ve teçhizat teslimlerinde de KDV istisnası uygulanması öngörülmüştür.
Bu yasa hükmü incelendiğinde 24.04.2003 tarihinden itibaren KDV mükellefiyeti olmayanlara teşvik belgeleri kapsamında yapılacak makine ve teçhizat teslimleri için KDV istisnası uygulanmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim Hazine Müsteşarlığının 4842 Sayılı Kanun ile ilgili yayımladığı yazısında “KDV mükellefi olmayan yatırımcılara KDV istisnası desteği öngörülemeyeceğinden teşvik belgesi taleplerinin değerlendirilmesi sırasında şirket ve kooperatifler dışındaki yatırımcılardan KDV mükellefi olup olmadığının tevsiki veya beyan ve taahhüdünün alınması gerekmektedir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
24.04.2003 tarihine kadar KDV mükellefiyeti olmayan belge sahiplerine belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimlerinde uygulanan KDV istisnaları da yasal hale getirilmiş olup, bu işlemlerle ilgili herhangi bir müeyyide uygulanması söz konusu değildir.
4842 Sayılı Kanunla yapılan ve yukarıda belirtilen düzenleme hakkında Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve 18.06.2003 Tarih ve 25142 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 87 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde, istisna kapsamında mal satın almak isteyen alıcıların, bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak, KDV mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine- teçhizatı indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacaklarına dair bir yazı alarak, noter ya da YMM onaylı örneklerini yurtiçindeki satıcılara veya gümrük idarelerine ibraz etmeleri, yurtiçindeki satıcıların ve gümrük idarelerinin diğer şartlarla birlikte bu belge ibraz edilmeden istisna uygulamamaları gerektiği belirtilmiştir.
Tüm bu düzenlemeler dikkate alındığında KDV Kanununun 13/d bendi uyarınca teşvik belgesi sahiplerine belgeleri kapsamında teslim edilecek makine ve teçhizatlarda KDV istisnası uygulanabilmesi için yurtiçi satıcıların aşağıdaki hususları yerine getirmeleri gerekmektedir.
– Teşvik belgesi sahibi alıcıların vergi dairesinden alacakları “katma değer vergisi mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine-teçhizatı indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacaklarına” dair yazının noter ya da YMM onaylı örneği istenerek, alıcı tarafından ibraz edilen bu belge Vergi Usul Kanununun muhafaza ve ibraz hükümlerine göre saklanmalı,
– Sabit kıymetin belgede istisna kapsamına giren mallar arasında yer alıp almadığı tespit edilmeli,
– Global listenin uygun bir yerine satılan mal miktarını belirten “Listenin ….. sırasındaki …… adet makina ve teçhizat ……. tarih ve …… sayılı fatura ile satılmıştır.” şerhi koyularak, imza ve kaşe tatbiki suretiyle onay işlemi yapılmalı,
– İbraz edilen listelerdeki şerhlere bakarak, teşvik belgesi eki listelerde her bir makina ve teçhizat için belirtilen miktarın aşılmamasına dikkat edilmeli,
– Şerh düşülen liste ile yatırım teşvik belgesinin birer fotokopisi belge sahiplerince imza ve kaşe tatbik edilmek suretiyle onaylandıktan sonra teslim alınarak muhafaza edilmelidir.