Teminat Olarak Kabul Edilecek ve Edilmeyecek Değerler
20 Şubat 2004 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 25379 (Mükerrer)
Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği (Sıra No:15)
Teminat Mektupları
GİRİŞ
Bilindiği gibi, muhtelif işlemlerde teminat olarak kabul edilecek değerler ilgili mevzuatında belirlenmektedir. Ayrıca, özel kanunlarındaki hükümler gereğince çıkarılan ana para iadeli gelir ortaklığı senetleri ve diğer menkul kıymetler, Devlet iç borçlanma tahvilleri ve hazine bonoları ile özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektuplarının kamu kurumlarının yapacakları ihaleler, sözleşmeler ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin uygulanmasında teminat olarak kabul edileceğine dair hükümlere yılları bütçe kanunlarında yer verilmektedir.
Uygulamada;
1- Özel mevzuatındaki düzenlemelere göre teminat olarak saymanlıklara teslim edilen menkul kıymetlerin teminat olarak kabul edilebilecek diğer değerlerle değiştirilip değiştirilemeyeceği, bunlardan paraya çevrilmesi gerekenlerin zamanaşımına uğramış olması halinde nasıl bir işlem yapılacağı ve zamanaşımına uğratılmaması için ne gibi tedbirlerin alınacağı,
2- Saymanlık kayıtlarında yer alan ve sürekli devredilerek gelen eski yıllara ait teminatların kayıtlardan nasıl çıkarılacağı,
3- Tahakkuk ettirilerek ödenebilir hale gelen ancak, nakit yokluğu nedeniyle alacaklısına ödenemediğinden yeterli nakit sağlandığında ödenmek üzere ilgilisi adına bütçe emanetine alınan hakediş tutarlarının, hak sahiplerinin aynı idarenin açtığı ihalelere katılmak istemeleri halinde geçici teminat olarak kabul edilip edilemeyeceği, kabul edilmesi durumunda düzenlenecek belgeler ve muhasebeleştirme işlemlerinin nasıl yapılacağı,
hususlarında tereddütlerin bulunduğu ve farklı uygulamaların yapıldığı anlaşıldığından, bu konulardaki işlemlerin aşağıdaki esas ve usullere göre yapılması gerekli görülmüştür.
I- TEMİNAT OLARAK KABUL EDİLECEK VE EDİLMEYECEK DEĞERLER
Kamu kurum ve kuruluşlarının yapacağı ihale ve sözleşmeler ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 10 uncu maddesi ve gümrük mevzuatı uygulamasında teminat olarak kabul edilecek değerler ihale mevzuatı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Gümrük Yönetmeliği ve yılları bütçe kanunlarında belirtilmektedir.
Diğer taraftan, 6183 sayılı Kanunun 11 inci maddesi ile Gümrük Yönetmeliğinin ilgili maddelerine göre düzenlenen noter tasdikli şahsi kefalet senetleri ve garanti mektupları da (İlgili mevzuata uygun olarak düzenlenmesi ve tahsil dairesince kabul edilmesi kaydıyla) teminat olarak kabul edilmektedir.
Mevzuatımızda, çeklerin teminat olarak kabul edilebileceğine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, kamu kurum ve kuruluşlarınca açılan ihalelere katılmak isteyen istekliler tarafından geçici teminat karşılığı olarak saymanlık veznelerine teslim edilmek istenilen çeklerin nakdi teminat olarak kabul edilmesi mümkün değildir.
Teminat olarak kabul edilen değerler saymanlıklara teslim edilmektedir. Teminat olarak saymanlıklara teslim edilen nakit dışındaki değerlerle ilgili olarak;
1- Alınacak teminat mektuplarının, ihale mevzuatındaki esaslara uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği kontrol edilecektir.
2- İhale mevzuatındaki esaslara uygun olarak yabancı para cinsinden düzenlenen banka teminat mektupları, alındığı günkü T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek hesaplara alınacaktır.
3- Gümrük vergi ve resimlerine karşılık alınacak teminat mektuplarının saymanlıklarca kabulünde, ilgili gümrük idaresinin saymanlığa hitaben düzenlediği ve söz konusu teminat mektuplarının mevzuat hükümlerine uygun olduğunu, kabul edilmesinde bir sakınca bulunmadığını ifade eden iki nüsha yazılı bildirimi aranacaktır. Gümrük idaresinin gönderdiği bildirimin bir nüshası teminat mektubuna ekli olarak, diğer nüshası ise üzerine kayıt sıra numarası yazılmak suretiyle, bu amaçla oluşturulacak bir dosyada muhafaza edilecektir.
4- Hazinece yapılan taşınmaz mal satış ihalelerinde, dışarıda yerleşik kişiler ile geçimini yurtdışından temin eden Türk vatandaşlarından T.C. Merkez Bankasınca belirlenen konvertibl döviz cinsinden alınan teminatlar; alındığı günkü T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru uygulanmak suretiyle bulunacak Türk Lirası tutarı üzerinden 105- Döviz Hesabına borç, 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına alacak kaydıyla hesaplara alınarak kasada muhafaza edilecektir.
Döviz cinsinden alınan söz konusu teminatlar karşılığında alındı düzenlenerek teslim edene verilecektir. İade, kayıtlı değeri üzerinden ve verilen alındı ilgilisinden geri istenerek muhasebeleştirme belgesine bağlanmak suretiyle yapılacaktır.
Taahhüdün ihlali veya idareye borcundan dolayı teminatın nakde çevrilmesi gerektiği takdirde, bir taraftan kayıtlı değerleri üzerinden ters kayıtla hesaplardan çıkarılacak, diğer taraftan; işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru uygulanmak suretiyle bulunacak Türk Lirası tutarı üzerinden bir taraftan 105- Döviz Hesabına borç, 602- Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilerek, Genel Bütçeye Dahil Daireler ve Katma Bütçeli İdareler Muhasebe Yönetmeliğinin 34/II maddesinde yapılan açıklamalara göre gereği yapılacaktır.
A- TEMİNATLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ
Alınan teminatların kısmen veya tamamen, teminat olarak kabul edilen aynı değerde diğer teminatlarla değiştirilebilmesi mümkündür. Ayrıca, saymanlıklara teminat olarak teslim edilmiş olan tahvil, bono, gelir ortaklığı senedi gibi menkul kıymetlerden itfa süresi gelmiş; ancak, zamanaşımı süresini henüz doldurmamış olanların verilecek süre içerisinde teminat olarak kabul edilebilen diğer değerlerle değiştirilmesi, aksi takdirde re’sen nakde çevrileceği hususlarında ilgililerine tebligat yapılması gerekmektedir.
Yapılan tebligata rağmen verilen süre içerisinde teminat olarak kabul edilebilecek diğer değerlerle değiştirilmeyen menkul kıymetler, mahallindeki bankalarda nakde çevrilmesi sağlanarak ve kayıtlı değerleri üzerinden ters kayıtla hesaplardan çıkarılarak, nakde çevrilen tutar üzerinden ilgilisi adına Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına alınacaktır. Söz konusu hesaba alınan tutarlara ilişkin zamanaşımı süreleri Genel Bütçeye Dahil Daireler ve Katma Bütçeli İdareler Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre belirlenecektir.
B- BÜTÇE EMANETİNDE KAYITLI MÜTEAHHİT ALACAKLARININ İHALELERDE “GEÇİCİ TEMİNAT” OLARAK KABUL EDİLMESİ
Kamu ihalelerinde temel prensip, saydamlığın, eşitliğin ve rekabetin sağlanmasıdır. İhalede rekabet ise ihaleye katılımın artması ile mümkündür.
Bu nedenle, tahakkuk ettirilerek ödenebilir hale gelmiş, gider kaydı yapıldığı halde nakit yokluğu nedeniyle ödenemediğinden alacaklısı adına bütçe emanetine alınmış müteahhit alacaklarının, bu müteahhitlerin aynı idarenin açacağı ihalelere katılmak istemeleri halinde, aşağıda belirtilen esaslara göre “geçici teminat” olarak kabul edilmesi uygun görülmüştür.
Buna göre;
1- Bütçe emanetine alınmış müteahhit alacağının geçici teminat olarak kabul edilebilmesi için;
a) Alacağın, ödeneğine dayanılarak tahakkuk ve verile emri işlemleri tamamlanıp saymanlığa gönderilmek suretiyle ödenebilir hale getirilmiş ve yalnızca nakit yokluğu nedeniyle ödenemediğinden bütçe emanetine alınmış alacaklardan olması,
b) Müteahhidin, alacaklı olduğu idarenin açtığı ihaleye katılıyor olması,
zorunludur.
2- Bütçe emanetine alınmış müteahhit alacağından bir kısmının geçici teminat olarak kabul edilmesi halinde;
a) Geçici teminat tutarı, müteahhidin bu konudaki talebini gösterir dilekçesi muhasebeleştirme belgesi ekine bağlanarak Bütçe Emanetleri Hesabından çıkarılıp, Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına kaydedilecektir.
İhale teminatları bölümüne kaydedilen bu tutar karşılığında düzenlenen muhasebeleştirme belgesinin üzerine “Bu muhasebeleştirme belgesi geçici teminatın mahsuben tahsiline ilişkindir. Tutarı nakden iade edilemez.” ifadesini taşıyan bir kaşe basıldıktan sonra, imza ve mühürle onaylanarak müteahhide verilecektir.
b) Üzerine ihale yapılmayanların geçici teminat tutarları, karşılığında düzenlenen mahsuba ilişkin belge geri alınarak muhasebeleştirme belgesine bağlanacak ve 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına borç, 320- Bütçe Emanetleri Hesabına alacak kaydıyla tekrar bütçe emanetine aktarılacaktır. Tekrar bütçe emanetine aktarılan bu tutar, idare ile saymanlık tarafından belirlenen nakit ödeme planı çerçevesindeki sıralamaya göre ödeme işlemine tabi tutulacaktır.
3- Yukarıda belirtildiği şekilde kabul edilerek Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına alınanlardan üzerine ihale yapılan müteahhitlere ait geçici teminatlar;
a) İhale mevzuatı hükümleri gereğince gelir kaydedilmesi gerektiği takdirde, 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına borç, 602- Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilecektir.
b) Kesin teminat alınmasını müteakip geçici teminatın iadesinde, idarenin saymanlığa yazdığı iadeye ilişkin yazısı ile geçici teminatın mahsuben tahsiline ilişkin belge muhasebeleştirme belgesine bağlanarak 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına borç, 320- Bütçe Emanetleri Hesabına alacak kaydedilmek suretiyle bütçe emanetlerine aktarılacak ve (2) numaralı fıkranın (b) bendinde öngörüldüğü şekilde nakit ödeme planı çerçevesinde sıralamaya göre ödeme işlemine tabi tutulacaktır.
4- Bu uygulama yalnızca Kamu İhale Kanununa göre alınacak geçici teminatlarla sınırlı olarak yapılacaktır.
…