Serbest Bölgelerde Vergi Uygulaması
Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı
levent.gencyurek@atlasymm.com.tr
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesinde 29.01.2004 tarihinde yayımlanan 5084 sayılı Kanunun 8.inci maddesi ile yapılan değişiklikle serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayılmış olup bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilerek bu bölgelerde vergi mevzuatının geçerli olması sağlanmış ve tam ve dar mükelleflerin serbest bölgelerdeki gelir ve kurumlar vergisi muafiyetine son verilmiştir.
3218 sayılı Kanuna 5084 sayılı Kanun ile eklenen geçici 3 ncü maddesi ile serbest bölgelerde 6 Şubat 2004 tarihi itibariyle faalitte bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere serbet bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler dolaysıyla elde ettikleri kazançlar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilerek mevcut firmaların kazanılmış hakları korunmaya çalışılmıştır. Ancak bu istisna sadece faaliyet ruhsatında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere serbest bölgelerde yürütülen esas faaliyetlerden elde edilen kazançları kapsamakta olup serbest bölgelerde elde edilmiş olsa bile faiz, repo vb. faaliyet dışı gelirler istisna kapsamı dışında olup vergilendirilmesi gerekmektedir.
Yapılan yasal düzenlemelere göre, 06.02.2004 tarihi itibariyle sahip oldukları ruhsata dayanarak serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti tesisi ettirmeleri gerekmektedir. Ancak bu mükelleflerin faaliyet kazançları (faiz, repo gibi faaliyet dışı kazançlar hariç) ruhsatlarında belirtilen süre sonuna kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna tutulacaktır. Bu durumdaki mükellefler 6 Şubat 2004 tarihinden sonra serbest bölgede elde etmiş oldukları faaliyet gelirlerini Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili hükümleri uyarınca beyan edeceklerdir. Ancak bu kazançlar beyannamenin “Zararda olsa Dahi İndirilecek İstisnalar”bölümünde yer alan “Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlar” satırında gösterilmek suretiyle vergi dışı bırakılmış olunacaktır. Faiz, repo vb. işletmenin esas faaliyet konusu dışında elde edilen gelirler ise genel esaslar çerçevesinde beyan edilecektir.
06.02.2004 tarihinden sonra serbest bölgede faaliyet göstermek için ruhsat almış olan mükelleflerden imalat işi ile uğraşanların elde etmiş oldukları kazançlar Türkiye nin Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergilendirme döneminin sonuna kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna olduğundan üretim faaliyetlerinden elde edilen bu kazançlar beyannamenin istisna kazançları arasında gösterilerek vergi dışı tutulacaktır. 06.02.2004 tarihinden sonra serbest bölgede faaliyet göstermek için ruhsat almış olup imalat dışında faaliyet gösteren firmaların kazancı istisna kapsamında olmadığından genel esaslara göre beyan edilerek vergilendirilecektir.
Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren mükellefler 06.02.2004 tarihinden itibaren geçici vergi yükümlülüklerini de genel esaslar dahilinde yerine getireceklerdir. Ancak, bu tarih itibariyle ruhsat almış olan mükellefler ruhsatın sona erdiği tarihe kadar vermiş oldukları geçici vergi beyannamelerinde serbest bölgeden elde ettikleri faaliyet gelirlerini “zarar olsa dahi indirilecek istisnalar” kısmında göstererek bu kazançlar için geçici vergi ödenmeyecekler faaliyet dışı kazançlar ise geçici vergi matrahına dahil edilerek vergilendirilecektir.
Kanuni ve iş merkezi serbest bölgede bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 06.02.2004 tarihinden sonra GVK’nun 94 ncü maddesi ve KVK’nun 24 ncü maddesi uyarınca nakden veya mahsuben ödemede bulunmaları halinde kanuni veya iş merkezlerinin bulunduğu vergi dairesine muhtasar beyanname yönünden mükellelefiyet tesis ettirerek stopaja tabi tuttukları bu vergileri ödemeleri gerekmektedir.