Spora Destek Sponsorluk
Levent GENÇYÜREK
Yeminli Mali Müşavir
gencyurek@yahoo.com
I-GİRİŞ
Sporun insanın fiziki ve düşünsel gelişimindeki önemini kavrayan toplumlar özellikle çocuk ve gençlerin spor yapmalarını sağlamak için tüm imkanları seferber etmektedirler. Ancak, başta çocuk ve gençler olmak üzere tüm vatandaşların faaliyet gösterebilecekleri spor branşlarının yeterli düzeyde yapılabilmesi sadece devlet imkanlarının harekete geçirilmesi ile mümkün değildir. Kişilerin ve kurumların spora katkılarının sağlanması noktasında sponsorluk müessesesi öne çıkmaktadır. Sporda sponsorluk; sportif bir gösteri, müsabaka, şov gibi bir etkinliğin masraflarını kendi adının anılması koşulu ile üstüne alan kişi veya kuruluşların ortak adı olarak tanımlanabilir.
Yazımızda spor alanında sponsor olarak harcama yapan gerçek ve tüzel kişilere sağlanan vergisel avantajlara değinilerek bu alanda yapılan son düzenlemeler üzerinde durulacaktır.
II-SPONSORLUĞA İLİŞKİN ESASLAR
13 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 5105 sayılı Kanun ile 3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun Ek 3. maddesi değiştirilerek kanunun yayımlandığı tarihten itibaren sponsorluk harcamaları yeniden tanımlanarak vergi kanunlarında yapılan değişiklikler ile bu harcamaların vergi matrahından düşürülmesi esasları belirlenmiştir.
3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 13 .03.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5105 sayılı Kanun ile değişik Ek 3. maddesinde;
“Ödül ve sponsorluk
Ek Madde 3- ………………………………………..
Ulusal veya uluslararası gençlik ve spor hizmet ve faaliyetlerini desteklemek amacıyla gerçek ve tüzel kişiler;
a) Genel Müdürlüğün yıllık faaliyet programında yer alan ulusal ve uluslararası gençlik ve spor organizasyonları,
b) Sporcuların transfer bedelleri hariç olmak üzere spor kulüpleri ile federasyonların yıllık programlarında bulunan sporun yaygınlaştırılması ve sporcuların desteklenmesine yönelik resmî sportif faaliyetleri,
c) Kamu kurum ve kuruluşları ve yerel yönetimler ile spor kulüplerine ait spor tesislerinden Genel Müdürlükçe uygun görülenlerin yapımı, bakımı ve onarımı,
d) Federasyonların ve spor kulüplerinin sportif hizmet ve faaliyetlerinin yürütülebilmesi için gerekli olan spor organizasyonları ile sportif araç, gereç ve malzemelerin temini,
e) Ferdî lisanslı sporcuların, Genel Müdürlük veya federasyonlarca ferdî olarak katılmalarına izin verilen ulusal veya uluslararası organizasyonları,
f) Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ile Paralimpik Komitesinin sportif faaliyetlerine ilişkin hizmetleri,
Kapsamında sponsorluk yapabilirler.
Ferdî veya takım sporcuları ile gençlik ve spor kulüpleri, ulusal veya uluslararası sportif faaliyetlerde; Genel Müdürlüğün belirleyeceği esaslar dahilinde reklam alabilirler.
Sportif faaliyetlere, sporculara, spor kulüplerine,federasyonlara veya tesislere yapılacak harcamalara ilişkin belgeler Genel Müdürlüğün kontrol ve tasdikine tâbidir. Spor tesisleri için yapılacak yapım harcamaları ile Genel Müdürlükçe çıkarılacak yönetmelikle belirlenen tutarı aşan bakım ve onarım işlerine ilişkin harcamalar yeminli malî müşavirlerce tasdik edilir.
Sponsorluk ve reklamla ilgili esas ve usuller Genel Müdürlükçe çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”
hükmü yer almaktadır.
Görüldüğü üzere, 3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun Ek 3 üncü maddesinde 5105 sayılı Kanunla yapılan değişiklikte sponsorluk yapılabilecek spor hizmet ve faaliyetlerinin kapsamı genişletilmiştir. Uluslararası organizasyonların yanı sıra ulusal organizasyonlarda kapsam içine alınırken kamu kurum ve kuruluşlarıyla yerel yönetimlere ait spor tesislerinin yapım, bakım ve onarımları yanında kulüpler ile ferdi lisanslı sporcuların faaliyetleri için de sponsor olabilme imkânı getirilmiştir.
Diğer taraftan sponsorluk ile ilgili olarak uyulması gereken usul ve esaslar 16 Haziran 2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Sponsorluk Yönetmeliği ile belirlenmiştir.
A-Sponsor Olunabilecek Spor Alanları
Sponsorluk Yönetmeliği ile, Ulusal veya uluslar arası gençlik ve spor hizmet ve faaliyetlerini desteklemek amacıyla Sponsorluk alan ile sponsorlar arasında her iki tarafın hak ve yükümlülüklerini içeren bir yazılı sözleşmeye dayanarak gerçek ve tüzel kişilerce sponsorluk yapabilecek spor alanları şu şekilde belirlenmiştir:
-Genel Müdürlüğün yıllık faaliyet programında yer alan ulusal veya uluslararası gençlik ve spor organizasyonları,
-Sporcuların transfer bedelleri hariç olmak üzere spor kulüpleri ile federasyonların yıllık programlarında bulunan eğitim ve altyapı faaliyetleri gibi sporun yaygınlaştırılması ve sporcuların desteklenmesine yönelik resmi sportif faaliyetleri,
-Kamu kurum ve kuruluşları ve yerel yönetimler ile spor kulüplerine ait gençlik ve spor tesislerinden Genel Müdürlükçe uygun görülenlerin yapımı, ikmali, bakımı ve onarımı,
-Federasyonların veya spor kulüplerinin sportif hizmet ve faaliyetlerinin yürütülebilmesi için gerekli olan spor organizasyonları ile sportif araç, gereç ve malzemelerin temini,
-Ferdi lisanslı sporcuların, Genel Müdürlük veya federasyonlarca ferdi olarak katılmalarına izin verilen ulusal veya uluslar arası organizasyonları,
-Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ile Paralimpik Komitesinin sportif faaliyetlerine ilişkin hizmetleri.
B-Gençlik ve Spor Hizmet ve Faaliyetlerine İlişkin Sponsorluk Esasları
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, federasyonlar, gençlik ve spor kulüpleri, ferdi lisanslı sporcular, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ve Paralimpik Komitesinin faaliyetleri ile ilgili olarak aşağıda belirtilen konularda yapılacak harcamalar, sponsorluk harcaması olarak sayılacaktır:
-Ulaşım harcamaları,
-İaşe ve ibate harcamaları,
-Ödüller ve promosyon ürünleri harcamaları,
-Reklam ve tanıtım harcamaları,
-Kırtasiye harcamaları,
-Sağlık ve sigorta harcamaları,
-Malzeme, araç ve gereç alımı ile kiralama harcamaları,
-Tesis kiralama harcamaları,
-Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce uygun görülen organizasyonla ilgili diğer harcamalar.
C-Gençlik ve Spor Tesislerinin Sponsorluk Esasları
Kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, gençlik ve spor kulüplerine ait olup Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce yapımı uygun görülen ve projesi tasdik edilen gençlik ve spor tesisleri ile ikmali, bakımı ve onarımı uygun görülen gençlik ve spor tesisleri sponsorluk kapsamı içersinde değerlendirilir.
Gençlik ve spor tesislerinin yapımı ile ilgili her türlü proje Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından onaylandıktan sonra uygulamaya esas kabul edilir. Bu yapıların ruhsat, yapı kullanma izin belgeleri ve diğer teknik işlemler, esas olarak sponsorlar veya görevlendireceği kişi veya kurumlarca ya da uygun görülmesi halinde Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce takip edilip sonuçlandırılır.Yıllara sari yapım, ikmal, bakım ve onarım işlerinde her yılın sonu itibari ile yapılan imalat miktarları esas kabul edilerek harcama belgeleri düzenlenir.
D-Sporda Sponsorluk İle İlgili Diğer Hususlar
Sponsorlara, ulusal ve uluslar arası federasyonların reklam ve sponsorlukla ilgili hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla;faaliyet veya tesisin isim hakkı ile her türlü reklam ve tanıtım hakları verilebilir.
Genel ahlak ve adaba aykırı, zararlı ve kötü alışkanlıkları özendirici faaliyette bulunanlar,kamu ihalelerine katılmaktan yasaklananlar,ilgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler, sponsorluk yapan ancak taahhüdünü yerine getirmeyen veya eksik yerine getirenler ile vergi ve SSK prim borcu bulunan gerçek veya tüzel kişiler sponsorluk yapamazlar.
Sponsorluğa konu hizmet ve işle ilgili taahhüt edilen sponsorluk bedeli, sponsor tarafından bizzat harcanabileceği gibi, taahhüt ettiği sponsorluk bedelini, sponsorluğu alanın hesabına da yatırabilir. Sponsorluğu alan tarafından gelir kaydedilen bu tutara ilişkin harcamalarda ise, sponsorluğu alanın tabi olduğu mevzuat hükümleri uygulanır.
Gençlik ve spor kulüplerine yapılan harcamaların sponsorluk harcaması olarak kabul edilebilmesi için sponsorluk alan kulübün bağlı olduğu federasyonun liglerine veya resmi müsabakalarına katılması şartı aranır.
III-SPONSORLARA TANINAN VERGİSEL AVANTAJ
A-Gelir ve Kurumlar Vergisi
13 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 5105 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanununun 89.uncu maddesine ve Kurumlar Vergisi Kanununun 14.üncü maddesine eklenen fıkralar sonucu Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının mükellefin yıllık beyanname ile bildireceği gelirden indirilebilmesi veya gider yazılabilmesi imkanı işler hale getirilmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun 89.uncu maddesine 5105 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle eklenen bent uyarınca 13.03.2004 tarihinden itibaren 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilebilecektir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesine 5105 sayılı Kanunun 5. maddesiyle eklenen bent ile de 13.3.2004 tarihinden itibaren 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si kurum kazancının tespitinde giderler olarak hasılattan indirebilme imkanı sağlanmıştır.
Sponsorluk harcamalarının yıllık gelirden indirilmesi veya kurum kazancının tespitinde gider olarak değerlendirilmesinde spor dalının amatör veya profesyonel olması önem kazanmaktadır. Amatör ve profesyonel ayrımı yapılırken sporcunun katıldığı gösteri,maç, yarış ve benzeri organizasyonlar nedeniyle ferdi olarak veya bağlı bulunduğu kurum, kuruluş, organizasyon, kulüp veya benzeri teşebbüsler aracılığı ile belli bir gelir elde edip etmediğine bakılması gerekir. Kazanç amacıyla veya bir para ödülünü ve belirli bir geliri sağlamak niyetiyle yapılmayan spor faaliyetleri amatör spor olarak kabul edilebilecektir. Ayrıca ticari bir organizasyon içinde yapılan faaliyetlerin tamamı gelir sağlayıcı nitelikte olacağından bu tür faaliyetler profesyonel kavramı içersinde değerlendirilecektir.
Federasyonlara, gençlik ve spor kulüplerine, sporculara, gençlik ve spor tesisleri ile faaliyetlerine yapılacak harcamalara ilişkin belgeler Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün kontrol ve tasdikine tabidir. Genel Müdürlükçe tasdik edilmeyen harcamalar gider olarak kabul edilmez. Genel Müdürlükçe tasdik edilen harcamalara ilişkin belgelerin birer örneği, harcamalarda bulunan mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilir.
Gençlik ve spor tesisleri için yapılacak yapım ve ikmal işleri ile 2004 yılı için 1 trilyon TL’sını aşan bakım ve onarım işlerine ilişkin harcamaların yeminli mali müşavirlerce de tasdik edilmesi gerekmektedir. 1 Trilyon rakamı sonraki yıllar için her yıl için Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından belirlenen yıllık Toptan Eşya Fiyat Endeksi değişim oranı ile artırılarak dikkate alınır.
Mali müşavirlerce sponsor harcamalarına ilişkin olarak gerçeğe aykırı belge tasdik edildiğinin tespiti halinde, bu işlemi gerçekleştiren mali müşavirler tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan sponsorla birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. Ayrıca bu husus ilgililer hakkında disiplin kovuşturmasına imkan vermek amacıyla Maliye Bakanlığına ve bağlı bulunulan oda başkanlığına bildirilir.
C-Katma Değer Vergisi
Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesine ve Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesine 5105 Sayılı Kanun ile eklenen bentler uyarınca sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’sinin yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilebilmesi veya kurum kazancının tespitinde giderler olarak hasılattan düşülebilmesinde yapılan harcamalar nakdi veya ayni olabilecektir. Yani, mükellef nakit olarak para verebileceği gibi ürettiği bir ürünü veya satın alacağı bir malı sponsor kapsamında verebilecektir. Nakdi olarak yapılan sponsor harcamaları katma değer vergisinin konusuna girmemesine karşın sponsor harcamalarının ayni olması durumunda Katma Değer Vergisinin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/2. Maddesinde, anılan kanunun 17/1. Maddesinde sayılan;
– Genel ve Katma bütçeli dairelere,
– İl özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere,
– Üniversitelere,
– Döner sermayeli kuruluşlara,
– Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına,
– Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalara,
– Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına,
– Kamu menfaatine yararlı derneklere,
– Tarımsal amaçlı kooperatiflere,
– Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,
bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslim ve hizmet ifalarının KDV’den istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.
Katma Değer Vergisi Kanununun 30’uncu maddesinde ise vergiden istisna edilmiş malların teslimi ve hizmet ifasıyla ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV’nın indirim konusu yapılmayacağı belirtilmiştir.
Buna göre, ayın olarak yapılan sponsor harcamalarının KDVK’nun 17/1. Maddesinde sayılan kurumlardan birisine yapılmış olması halinde KDV hesaplanmaması, sponsor kapsamında verilen malların (forma, top, çanta vb.) alımında veya imalatında yüklenilen katma değer vergisinin de gider olarak dikkate alınması, önceki dönemlerde indirim konusu yapılmış olan katma değer vergilerinin ise malların sponsor kapsamında teslim edildiği dönem KDV beyannamesine hasılat KDV olarak yazılmak suretiyle düzeltilmesi gerekmektedir. Ayrıca, yukarıda sayılanlar dışındaki kurum ve kuruluşlara yapılan psponsorluk kapsamındaki ayni mal teslimlerinde ise maliyet veya emsal bedel üzerinden katma değer vergisi hesaplanması ve bu mallar dolayısıyla yüklenilen vergilerinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.
D-Sponsorlara Vergi Avantajında Diğer Önemli Hususlar
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Sponsorluk Yönetmeliğine göre vergi ve SSK prim borcu bulunan gerçek veya tüzel kişilerin sponsorluk yapmaları mümkün olmadığından vergi borcu bulunan gerçek ve tüzel kişiler yukarıda açıkladığımız esas ve usuller kapsamında sponsorlara tanınan vergi avantajından yararlanamazlar.
Sponsor harcamalarının gelirden düşülebilmesine ilişkin hükümlerin yer aldığı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi , “Mükellefler yıllık beyanname ile bildirecekleri gelirlerden aşağıdaki indirimleri yapabilirler…..” şeklinde bir ifade ile başladığından sadece ticari ve zirai kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı değil yıllık gelir vergisi beyannamesi veren tüm mükellefler(menkul sermaye iradı ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri de dahil) bu imkandan yararlanabilecektir.
Sponsor harcamasının ayın olarak yapılması halinde yapılan harcamanın yıllık gelirden düşülmesi veya kazancın tespitinde gider yazılmasında mal veya hakkın maliyet bedeli veya mukayyet (kayıtlı) değeri bu değerler bilinmiyorsa Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde takdir komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınacaktır.
Nakdi sponsor harcamalarının indirilebilmesi veya gider kaydedilebilmesi için sponsor olunan kuruluşlarca verilecek makbuz veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontları ile belgelendirilmesi gerekmektedir. Sponsorluk kapsamında ayni olarak yapılan harcamalar için mükellefler tarafından malın cinsini,miktarını ve bedelini (amortismana tabi iktisadi kıymetler için net aktif değeri) gösteren fatura ve buna ilişkin sevk irsaliyesi düzenlenecektir.
Federasyonlara, gençlik ve spor kulüplerine, sporculara, gençlik ve spor tesisleri ile faaliyetlerine yapılacak harcamalara ilişkin belgeler Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün kontrol ve tasdikine tabidir. Genel Müdürlükçe tasdik edilmeyen harcamalar gider olarak kabul edilmez.Genel Müdürlükçe tasdik edilen harcamalara ilişkin belgelerin birer örneği, harcamalarda bulunan mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilecektir.
Sponsor harcamasının yabancı para ile yapılması halinde,harcamanın yapıldığı tarihteki Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan TL. karşılığı indirim olarak dikkate alınır.
Gelir vergisi mükellefleri yapacakları sponsor harcamaları yıllık beyanname ile bildirecekleri gelirlerden indirim konusu yapabilmektedirler. Dolayısıyla, zarar beyan eden gelir vergisi mükelleflerinin sponsor kapsamında yapmış oldukları harcamaları indirim konusu yapmaları mümkün bulunmamaktadır. Gerek zarar beyanı gerekse gelirin yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen sponsor harcamalarının daha sonraki yıllarda indirim konusu yapılması veya zarar olarak devredilmesi ise mümkün değildir. Kurumlar vergisi mükellefleri içinde gider yazılabilecek sponsor harcamaları tutarı bu kapsamdaki harcamaların yapıldığı yıldaki mali kurum kazancı kadar olacaktır.Mali kurum kazancını aşan sponsor harcamaları kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilir ve zarar artırıcı unsur olarak dikkate alınmayarak izleyen döneme devredilmez.
Geçici vergi mükellefi gerçek kişiler Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinde Kurumlar ise Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen kapsamdaki sponsor harcamaları geçici vergiye esas üçer aylık kazançlarını tespit ederken dikkate alabileceklerdir.
IV-SONUÇ
Sporun yaygınlaşması ve özellikle çocuk ve gençlerin bedensel ve zihinsel gelişimlerinde önemli bir paya sahip olan bu alanda atılacak adımların teşvik ve özendirilmesi açısından 5105 sayılı Kanun ile getirilen vergisel düzenlemeler ve sağlanan avantajlar önemli bir gelişme olmuştur. 16 Haziran 2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Sponsorluk Yönetmeliği ile de sponsorluğun uygulanma şartları ve esasları ortaya konularak gerçek ve tüzel kişilerin bir yandan ülkemiz sporuna katkı sağlamaları öte yandan da yaptıkları harcamaları vergi matrahından indirme imkanları ortaya konmuştur.
Suryay Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi Ağustos 2004 Sayısında Yayımlanan Makale
