Dernek ve Vakıflarda Kurumlar Vergisi
Levent GENÇYÜREK
Yeminli Mali Müşavir
levent.gencyurek@atlasymm.com.tr
Dernekler kazanç paylaşma dışında belli bir sosyal amacı gerçekleştirmek üzere kurulurlar. Vakıflar ise belli bir mal tahsisi suretiyle resmi senetlerinde belirtilen amaçlarını toplum yararına gerçekleştirmek üzere kurulan hayır kuruluşlarıdır. Dernekler (odalar, borsalar gibi kurumlar vergisi uygulamasında dernek gibi kabul edilen kuruluşlar), sendika, cemaat ve vakıflar tüzel kişilikleri itibariyle vergi mükellefi olmayıp, kendilerine bağlı iktisadi işletmeler kurumlar vergisine tabi tutulmuştur.
Bu kuruluşlara ait bir iktisadi işletmenin varlığından söz edilebilmesi için; müessesenin bir dernek veya vakfa ait olması, sermaye şirketi veya kooperatif şeklinde kurulmamış olması ve ticari, sınai veya zirai alanda devamlı olarak faaliyette bulunulması gerekmektedir. Ticari, sınai veya zirai faaliyetin devamlı olmasından maksat faaliyetin bir vergilendirme döneminde yani bir takvim yılı içersinde birden çok defa tekrarlanmış olmasıdır.
Dernek ve Vakıflara ait iktisadi işletmenin oluşmasını sağlayan faaliyetlerden önemli olanları şu şekilde sıralanabilir:
-Yemek, çay, tiyatro, konser, toplantı, balo, kermes gibi sosyal etkinlikler,
-Dernek veya vakıflar tarafından çıkarılan dergi, broşür, bülten gibi yayınların her ne isim altında olursa olsun bir bedel karşılığında satılması, söz konusu yayınların, internet ortamında yayınlanarak bedel karşılığında kullanıma sunulması,
-Dernek veya vakıflar tarafından çıkarılan dergi, broşür, bülten gibi yayınlarda üyelerinin tanıtımına yönelik reklamların bir bedel karşılığında yapılması,
-Dernek ve vakıflara ait lokal, kantin ve çay ocağında üyelere verilen hizmet karşılığında her hangi bir bedel alınması,
-Dernek ve vakıflar tarafından eğitim ve sağlık hizmetleri vermek üzere kurulan tesislerde (Okul, Hastane, Sağlık Ocağı gibi) verilen hizmetlerin bedelinin hizmet verilenlerden tahsil edilmesi veya bu kişilerden veya ailelerinden bağış yoluyla alınması veya çok düşük bir bedelin alınması,
-Gayrimenkul kiralama faaliyetinin adi bir kiralama işlemi olmayıp iktisadi işletme oluşturacak genişlikte ve hacimde ticari bir organizasyon çerçevesinde yapılması,
-Hazine ve belediyeden kiralanan taşınmazların ve hakların dernek ve vakıflar tarafından şahıs ve şirketlere kiraya verilmesi,
-Devamlılık arz edecek şekilde ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunulması,
Dernek veya vakıflar tarafından bedelsiz olarak dağıtılan dergi, broşür, bülten gibi yayınlara, basım işlerini bedelsiz olarak yapmaları karşılığında, basım işlerini üstlenen firmalar tarafından reklam alınması ve alınan reklam gelirleri ile basım giderlerinin dernek veya vakıfla ilişkilendirilmeksizin tamamen bu firmaların hesaplarına intikal ettirilmesi halinde, dernek veya vakfa ait iktisadi işletme oluşmayacaktır.
Belli bir meslek grubuna dahil kişiler tarafından kurulan derneklerce, üyelerini mesleki yönden bilgilendirmek amacıyla çıkarılan ve bedelsiz dağıtılan yayınlarda (dergi, bülten, broşür gibi) meslek elemanı üyelerin tanıtımına yer verilmesi ve bu tanıtımlar için her hangi bir bedel alınmaması, dernek ve vakıfların bankalarda bulunan mevduatlarına tahakkuk ettirilen faizlerden gelir elde etmeleri, Dernek veya vakıflar tarafından ticari bir organizasyonu gerektirecek düzeyde ve kapsamda olmayan gayrimenkul kiralama işlemleri ve Dernekler tarafından açılan lokallerde bir bedel alınmaksızın sadece üyelerine hizmet verilmesi durumlarında bir iktisadi işletmeden söz edilemeyeceğinden vergi mükellefiyetine gerek bulunmamaktadır.