Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı V.
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fak.Öğretim Görevlisi
Tarihi ve Kültürel Zenginliğimize Sahip Çıkmak
Bayram tatilinin bir kısmını geçirdiğimiz Denizli’de Pamukkale(Hierapolis) ve Laodikeia, Aydın’da da Afrodisyas ve Nysa antik kentlerini gezerken, sahip olduğumuz ancak değerini yeteri kadar anlayamadığımız tarihsel ve kültürel zenginliklerimizin güzelliğiyle birlikte, bu mirasın ortaya çıkarılması, korunması ve dünyaya tanıtılması için devlet yanında bizlere de büyük görevler düştüğünü düşünmeden edemedik.
Anadolu’nun en büyük metropol kentlerinden birisi olan ve bir zamanlar Batı Anadolu’nun en büyük finans ve ticaret merkezi konumunu üstlenmiş olan Laodikeia antik kentindeki kazı çalışmaları büyük bir özveri ve çaba ile Pamukkale Üniversitesi tarafından yürütülüyor. Denizlinin 6 km. doğusunda bulunan antik kentin hikayesine gelince; söylenceye göre Seleukoslar (Suriye) kralı II. Antiokhos, bir Apollon sözcüsünün yardımıyla baş tanrı Zeus’un öğüdünü duyup, M.Ö. 3. yüzyılın ortalarında eşi Kraliçe Laodike adına kenti kurmuştur.
Kazı çalışmalarının devam etmesi nedeniyle henüz Kültür Bakanlığı’nın idaresine geçmemiş olan şehri kendi imkânlarınız ile gezmeniz gerekiyor. Ancak, bizim kadar şanslı olursanız, antik kentte geçici işçi olarak bekçilik yapan İdris Bey’le stadyumundan tiyatro ve anıtsal çeşmesine kadar kazı yapılan alanı ummadığınız kadar çok ayrıntıyı öğrenerek dolaşabilir, güneş antik kentin tepeleri ardında batarken sizin için demlediği yorgunluk çayını da içebilirsiniz.
Antik kentte yapılan kazılar Denizli’nin özellikle tekstil alanında yakalamış olduğu büyük başarı ve ihracat atağının temellerinin 2300 yıl öncesinden bu bölgede atıldığını ortaya koyuyor. Laodikeia, dönemin tekstil ve moda merkezi olarak önem kazanmış zengin bir antik kent. Kentin ekonomik olarak gücünü sağlayan unsur, Laodikeia’da yetiştirilen kuzguni renkli bir tür koyun ve bunların yününden sağlanan dokuma ürünleri olmuş. Fabrikasyon tekstil üretiminde dünyada çok önemli bir yere sahip olan kentte üretilen tekstil ürünleri Efes (Selçuk) limanına götürülerek buradan da gemilerle Samos (Sisam Adası), Atina ve İtalya’ya kadar ihraç edilmiş. Dönemin en güzel tekstil ürünleri Laodikeia’nın da bulunduğu Lykos (Çürüksü) Vadisi’nde dokunmuş. Çürüksü Vadisi’nde dokunan tekstil ürünleri Sardes’te (Salihli) toplanmış ve oradan tüm antik dünyaya dağıtılmış.
Laodikeia kenti kazıları devam ederken sırlarla dolu bir çok gerçek gün yüzüne çıkmayı bekliyor. Yapılan bütün bu çalışmalar, kültürümüze sahip çıkma çabası, önemli bir parasal kaynak gerektiriyor. Başta DEBA Holding olmak üzere bir çok kişi ve kuruluşun Laodikeia kenti kazıları için yaptıkları katkı çok büyük. Rehberimiz İdris’in, vergi konusuna da ilgisini gösterircesine kazı çalışmalarına katkı sağlayan kişi ve kuruluşların yapmış oldukları yardımları kazançlarından düşerek daha az vergi ödeme imkânına sahip olduklarını ifade etmesi, bizi hem şaşırttı hem sevindirdi. Mükelleflerin kazı çalışmalarına ve kültür varlıklarımızın korunmasına yönelik maddi katkılarının sağlanması konusunda çok önemli bir teşvik unsuru olan vergi avantajına kısaca değinmek yerinde olacaktır.
5228 Sayılı Kanun ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında, kültürel çalışmalara katkıda bulunanlara vergisel teşvik sağlayıcı yönde değişiklik yapılmıştır. 31.07.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinde yapılan değişiklik ve Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen Mükerrer 14 üncü madde ile, taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve ve restorasyonon projelerinin yapılması ile kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına ilişkin olarak yapılan harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tamamının gerçek ve tüzel kişi mükellefler tarafından verginin tespitinde kazançtan indirilebilmesi imkânı getirilmiştir. Mükellefler yıllık kazançlarını aşmamak şartıyla bu indirim imkânından yararlanabileceklerdir.
Laodikeia başta olmak üzere ülkemizin dört bir yanında devam eden kazıların kısa sürede bitirilerek, kültürel ve tarihsel zenginliğimizin bütün dünyaya tanıtılmasın noktasında getirilen bu vergisel desteğinde önemli bir katkısı olacaktır.