Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı V.
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fak.Öğretim Görevlisi
Ücretlilere Vergi İadesinde Yeni Sistem
Ücretlilere Vergi İadesi sistemi değişti mi?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121 inci maddesi “Ücretlilerde Vergi İndirimi” başlığı ile yeniden düzenlenmek suretiyle kamu oyunda vergi iadesi olarak adlandırılan uygulama yeni esaslara bağlanmıştır. Özellikle iade edilecek verginin hesaplama şeklinde bir değişiklik söz konusudur. 2004 yılına ilişkin olarak 2005 yılında yapılacak vergi iadesi yeni sisteme göre belirlenecektir.
Yeni sisteme göre vergi iadesi nasıl hesaplanacak?
Ücretlilerin bir yılda biriktirdiği ve işverene verdiği harcama belgesi (fiş, fatura vb.) tutarı bordroda görünen yıllık vergi matrahını yani verginin üzerinden hesaplandığı tutarı aşamayacaktır. Ücretlinin topladığı harcama belgesi toplamına 3 Milyar liraya kadar % 8, 3 ile 6 Milyar arasında 3 milyar için % 8 kalan kısmı için % 6, 6 milyardan fazlası içinse 6 milyar liraya kadar % 7 kalan kısım için % 4 oranı uygulanmak suretiyle iade edilecek vergi tutarı bulunacaktır. Her ücretli hangi dilime giriyorsa ona göre hesap yaparak alacağı iadeyi hesaplayabilecektir.
Asgari ücretli ne kadar vergi iadesi alacaktır?
Gelir vergisi matrahı olan 4 milyar 423 milyon TL’nin tamamı için belge toplayan bir asgari ücretli, 3 Milyarın % 8 i ile kalan 1 Milyar 423 milyonun % 6 sının toplamı olan 325 milyon TL vergi iadesi alacaktır. Yeni sisteme göre, gelir vergisi matrahı 6 milyar lira olan bir ücretli 420 milyon lira, 10 milyar lira olan ise 580 milyon lira vergi iadesi alacaktır.
Ücretlilerin vergi iadesi azaldı mı?
Yeni vergi iade sistemi vergide adaleti sağlamak amacıyla düşük ücretliye daha yüksek iade yapılabilmesine imkân verecek şekilde azalan oranlı olarak düzenlenmiştir. Ücret artıkça vergi iadesi de artmakta ancak bu artış azalan oranda olmaktadır. Asgari ücretli topladığı belge tutarının ortalama olarak % 7.3 ü kadar vergi iadesi alırken, 10 Milyarlık belge toplayan ücretli bunun % 5.8 i kadar iade almaktadır. Uygulama düşük gelirlilere daha yüksek iade vermek suretiyle gelir dağılımındaki dengesizliği bir ölçüde giderme amacını taşımaktadır.
Vergi iadesine konu harcamalar değişti mi?
Yeni sisteme göre de ücretliler kendilerine, eş ve çocuklarına ait eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarına ilişkin belgeleri toplamaya devam edeceklerdir. Ancak, oyuncak giderleri, kalorifer yakıtı, motorin, LPG, otogaz ve gaz harcamaları, apartman aidatları ve altın ve mücevher alımları vb. kapsam içinde değildir. Diğer taraftan, evlerde beslenen hayvanlar için alınan yem, mama vb, temizlik malzemesi alımları, vergi mükellefiyeti bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarına ait kreş ücretleri, güneş gözlüğü, lojman kira bedelleri, hastanelerin döner sermayelerine ödenen paralar, okul koruma dernekleri ve okul aile birliklerine yapılan bağışlar ile yurt dışında yapılan giderler de vergi iadesinde kullanılamayacaktır.
Ücretli vergi iadesini ne zaman alacak?
Ücretliler, 1 Ocak – 31 Aralık dönemine ait biriktirdikleri harcama belgelerini 20 Ocak 2005 günü akşamına kadar Vergi İndirimine Ait Bildirim (Vergi iade zarfı) ile işverene vereceklerdir. Bildirim üzerinde hesaplanan tutar, ücretlilere 1 Şubat tarihinden itibaren ödenecek ücretlerden kesilecek gelir vergisine mahsup edilmek suretiyle ücretliye iade edilmiş olacaktır. Mahsup edilecek vergi farkı o ayda ücretlerden kesilen gelir vergisinden fazla olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım, izleyen aylarda ödenen ücretlerden kesilen gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Vergi iadesine ilişkin bildirimde para birimi ne olacak?
2005 yılında alınacak vergi iadesine ilişkin belgeler 2004 yılında yapılan harcamalara ait olacağından belgelerdeki para birimi TL olacaktır. Bu nedenle, 20/01/2005 tarihine kadar verilecek Vergi İndirimine Ait Bildirimler de TL üzerinden doldurulacaktır. Ancak, 01/01/2005 tarihinden itibaren ücretlerin YTL olarak ifade edilmesi nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutarı, bildirimi alan işveren tarafından YTL’na çevrilerek mahsup konusu yapılacaktır.