Yatırım İndirimi İstisnası
Şükrü Şenalp
Yeminli Mali Müşavir
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Görevlisi
Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları bilanço esasına göre tespit edilen vergiye tabi mükellefler (adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin % 40’ını vergi matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirebileceklerdir.
Konuya ilişkin olarak yapılan düzenlemeler, GVK Md.19; GVK Geçici madde 61; GVK Geçici madde 65; GV Sirküleri/1; GV Sirküleri/22; GV Sirküleri/23, GVGT 249, 2004/8295 sayılı BKK ve son olarak Gelir Vergisi Sirküleri/32’de yapılmıştır. Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde 5228 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar ile binalara ilişkin harcamalarda ve Vergi Usul Kanununun mükerrer 290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde yatırım indirimi istisnası uygulamasına yönelik açıklamalar sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.
Yatırım İndirimi İstisnası Hangi Kazançlara Uygulanacaktır
Yatırım indirimi istisnası, bilanço esasına göre tespit edilen ticari veya zirai kazançlara uygulanır. Diğer bir ifade ile İşletme Hesabı Esası veya Basit Usulde tespit edilen ticari veya zirai kazanca yatırım indirimi istisnası uygulanması mümkün değildir.
Mükelleflerin bilanço esasına göre tespit edilen birden fazla şahsi işletmesi varsa, yatırım indirimi “ticari kazançlar toplamına” uygulanacaktır. Ancak, bilanço esasına göre tespit edilen hem ticari hem de zirai işletmesi olan bir mükellefin ticari faaliyeti ile ilgili olarak yaptığı yatırımdan dolayı hak kazandığı yatırım indirimini, zirai faaliyetinden sağladığı kazançtan indirmesi mümkün değildir.
Yatırım indirimi uygulaması açısından adi şirketler ile kollektif ve adi komandit şirketler, bağımsız birer ünite olarak kabul edilmişlerdir. Bu nedenle, bunların yaptıkları yatırımlara ait indirim, ortaklığın bünyesi içinde kalacak ve dolayısıyla ortaklar hisselerine isabet eden indirim tutarlarını, vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde yalnızca bu ortaklıktan elde etmiş oldukları ticari kazançlarına uygulayabileceklerdir.
Kurumlar vergisi mükellefleri uygulamaya hak kazandıkları yatırım indirimini kurum kazancından indireceklerdir. Kurumlar vergisi mükelleflerinin yatırım indirimi uygulanacak kazançlarının tespitinde, kazancın türü bakımından herhangi bir ayırım söz konusu değildir.
Yatırım İndirimi Hesaplanmayacak İktisadi Kıymetler
Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasında sayılan yatırım indirimi hesaplanmayacak iktisadi kıymetlere ilişkin tereddüt edilen konular aşağıda açıklanmıştır.
Bedeli 5 milyar liradan (01/01/2004 tarihinden itibaren 6 milyar liradan) az olan iktisadi kıymetler (iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadi kıymetler haddin aşılıp aşılmadığının tespitinde bir bütün olarak dikkate alınır.).
İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadi kıymetler, bir işletmede belli bir fonksiyon etrafında birleşerek bir üretimde bulunan veya üretime her hangi bir aşamada bir değer kazandıracak nitelikteki bir fonksiyonu birbirini tamamlayarak yerine getiren iktisadi kıymetler topluluğu olarak tanımlanabilir.
Örneğin;
– Bir bilgisayar sistemini oluşturan donanım malzemeleri ,
– Bir tekstil işletmesinde yeni bir üretim bandı oluşturulmasında kullanılan makineler,
Konuya ilişkin olarak verilen bir özelgede (22.04.2004 tarih ve 612 Sayılı); Satın alınan iktisadi kıymetlerin bedellerinin fatura bazında 6 milyar liranın altında olması, ancak bu iktisadi kıymetlerin iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmesi durumunda, yatırım indirimi istisnasının uygulanmasında bir hesap dönemi içinde alımların muhtelif firmalardan ve muhtelif zamanlarda yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın iktisadi kıymetlerin toplam bedelinin 6 milyar lirayı aşıp aşmadığına bakılacaktır. Başka bir deyişle, iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadi kıymetler hesap dönemi içinde farklı firmalardan ve farklı zamanlarda alınmış olsa da, toplam bedellerinin o yıl için geçerli olan haddi aşması durumunda, başkaca olumsuzluk yoksa söz konusu iktisadi kıymetlerin yatırım indirimi istisnasına konu olması mümkündür.
– Yazar kasalar ve barkot okuyucu cihazlar,
– Okul sıra ve masaları,
– Turistik otel için alınan yatak, yorgan ve battaniyeler,
– Lokanta işletmesi için alınan tabak, çatal, bıçak ve bardaklar,
aynı fonksiyona hizmet ettiklerinden, iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük oluşturmaktadır.
Söz konusu iktisadi kıymetlerin yenilenmesi halinde de yapılan harcamalar topluca değerlendirilecek ve tutarı belirlenen limiti aşması halinde (2004 yılı için 6 milyar ) yatırım indirimine konu edilecektir. Örneğin, sistem bilgisayarlarının bir kısmının ekranlarının değiştirilmesi durumunda, yatırım indirimi uygulamasında satın alınan ekranların toplam bedeli dikkate alınacaktır.
Gayri maddi haklar
Gayri maddi haklardan sadece, yatırım indiriminden yararlanan iktisadi kıymetlerin kullanılabilmesi için gerekli olan bilgisayar programları yatırım indirimine konu edilebilecektir. Bu nedenle, bilgisayar programlarının yatırım indiriminden yararlanabilmesi için;
-Programların kullanılacağı iktisadi kıymetlerin yatırım indiriminden yararlanması,
-Programların, iktisadi kıymetlerin kullanılabilmesi için gerekli olması,
koşullarının aynı anda sağlanmış olması gerekmektedir.
Bilgisayar programları, işletim sistemleri ve uygulama programları olarak ikiye ayrılabilir. İşletim sistemleri, bilgisayarın kullanılması için mutlaka bulunması gereken programlardır. Uygulama programları ise bilgisayarın kullanımına bağlı olarak çeşitli fonksiyonları yapabilecek programlar olup, bilgisayarların kullanılabilmesi için zorunlu olmamakla birlikte, bazı uygulama programlarının kullanılması, bilgisayar yatırımı yapılarak hedeflenen sonucun elde edilmesi için gerekli olabilir.
Örneğin; bir özel sağlık işletmesinin hasta giriş ve çıkışları ile tıbbi malzeme kayıtlarının izlenmesi amacıyla satın aldığı bilgisayar programları, bilgisayar sisteminin yatırım indirimine konu olması halinde istisna kapsamında değerlendirilecektir. Çünkü işletmenin sözkonusu yatırımı yapma amacının gerçekleştirebilmesi için bu programın alınması gerekmektedir. Ancak, aynı işletmenin satın aldığı grafik tasarımı programı veya oyun programları ise sistemi oluşturan bilgisayarların kullanılması için gerekli olmadığından yatırım indirimi kapsamı dışındadır.
Mal ve hizmet üretimi ile doğrudan ilgili olmayan; alet, edevat, mefruşat ve büro demirbaşları
Alet, edevat, mefruşat ve büro demirbaşlarının mal ve hizmet üretimi ile doğrudan ilgili olup olmadığının işletmelerin faaliyetlerine göre ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. İşletmede sürekli olarak kullanılmasına rağmen üretim sürecine doğrudan katılmayan masa, sandalye, televizyon, daktilo, mutfak ve temizlik aletleri, telefon, faks vb. alet ve araçlar bu kapsamdaki iktisadi kıymetlere örnek olarak sayılabilir. Ancak bazı işletmeler için söz konusu alet ve araçlar, mal veya hizmet üretimi ile doğrudan ilişkili olabilir. Örneğin, otel işletmeciliğinde kullanılan televizyon, masa, sandalye vb. demirbaşlar hizmet üretimi ile doğrudan ilişkili bulunduğundan yatırım indirimi istisnasından yararlanacaktır.
Satın alma suretiyle iktisap edilen veya inşa edilen binalar
Bina harcamalarının yatırım indirimine konu edilebilmesi için mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilmiş olması şartı aranmaktadır.
Bu nedenle, satın almak suretiyle iktisap edilen binalar mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılsa dahi yatırım indiriminden yararlanamaz.
Arazi veya arsalar her ne kadar binanın maliyet unsuru içerisinde yer alsa da, 19 uncu maddenin 4/7 nci bendinde yatırım indiriminden yararlanamayacak iktisadi kıymetler arasında sayıldığından, binalar için yatırım indirimi uygulanırken arsa bedeli hariç değerleri dikkate alınacaktır.
Teşvik belgesi kapsamında olmayan, 24/04/2003 tarihinden önce mal ve hizmet üretim yeri olarak inşaatına başlanılan ve bu tarih itibariyle inşaatı tamamlanmamış bulunan binalar için bu tarihten sonra yapılan harcamalara yatırım indirimi istisnası uygulanacaktır. Ancak, bu tarihten önce yapılan harcamalar istisnadan yararlanmayacaktır.
Mal veya hizmet üretim yeri olarak kullanılmakta olan veya başka amaçla inşa edilmiş olmasına rağmen, mal veya hizmet üretim yerine dönüştürülen binalar için yapılan tadilat, tamirat harcamalarına yeni bir bina inşa edilmemiş olduğundan yatırım indirimi uygulanamaz. Ancak mevcut üretim yerinin genişletilmesi amacıyla yapılan ilave binalara yatırım indirimi uygulanır .
Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamaların Yatırım İndirimi İstisnası Karşısındaki Durumu
5228 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde yer alan “Gayri maddi haklar” ibaresi, “Gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedelleri” şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan değişiklikle, gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar için yatırım indirimi istisnası uygulanamayacaktır.
Söz konusu düzenleme, 31.07.2004 tarihinden itibaren geçerli olduğundan uygulamada bu tarihin esas alınması gerekmektedir.
Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamaların İstisnadan Yararlanma Koşulu
Anılan düzenleme ile 31.07.2004 tarihinden itibaren gerçekleştirilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar, bu harcamaların ekonomik ömrünün 5 yıl ve daha uzun olması kaydıyla, yatırım indirimine konu olabilecektir.
Dolayısıyla, 5228 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 31.07.2004 tarihinden sonra ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalarla ilgili olarak yatırım indirimi istisnasından yararlanma imkânı bulunmamaktadır.
Özel Maliyet Bedeline İlişkin Ekonomik Ömrün Tespiti
Yatırım indirimi istisnası, ekonomik ömrü 5 yıl ve daha fazla olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalara uygulanabileceğinden, ekonomik ömrün hesabında dikkate alınacak sürenin belirlenmesi gerekmektedir.
Özel maliyet bedeline ilişkin ekonomik ömrün hesabında süre, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesinden itibaren başlatılacaktır. İşletmenin tamamladığı ve özel maliyet bedeli olarak aktifleştirdiği yatırıma ilişkin harcamalar için yatırımın tamamlanmasından sonraki kullanım süresinin 5 yıldan fazla olması şartıyla, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir.
Diğer bir anlatımla, yatırım dönemi olarak adlandırılan ve iktisadi kıymetin meydana getirilmesi için geçen süre, iktisadi kıymetin ekonomik ömrüne dahil edilmeyecektir. Bu nedenle, yatırım indirimi istisnasından yararlanmaya harcamaların yapıldığı yıldan itibaren başlanacak olmakla birlikte; özel maliyet bedeline ilişkin ekonomik ömür, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesinden itibaren hesaplanacaktır.
Kira Süresinin Uygulamaya Etkisi
Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar, belirli bir yatırım süresi içerisinde gerçekleştirildiğinden ve ekonomik ömrün tespitinde yatırımın tamamlanmasından sonraki süre dikkate alınacağından, uzun süreli kira sözleşmelerinde yatırım tamamlandıktan sonraki kullanıma ilişkin sürenin 5 yıl ve daha fazla olması şartıyla yatırım indirimi istisnasından yararlanılabilecektir.
Yatırımın tamamlanıp özel maliyet bedelinin aktife alınması ve kullanıma hazır hale gelmesinden sonraki kullanıma ilişkin sürenin 5 yıldan az olması durumunda, daha önce indirim konusu yapılan istisna tutarı nedeniyle haksız yere kazançtan indirim söz konusu olduğundan, indirimden yararlananlar hakkında genel hükümlere göre cezalı tarhiyat yapılacağı tabiidir.
Örnek 1: 49 yıllığına kiralanan bir kamu arazisi üzerine 5 yılda inşa edilen bir otel binasına ilişkin harcamalar, yatırımın tamamlandığı tarihten sonraki kullanıma ilişkin kira süresi 5 yıldan uzun olduğundan, yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Örnek 2: 10 yıllığına kiralanan bir arsa üzerine mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen bir bina, 6 yılda tamamlanmıştır. Bu binanın kullanım süresi (ekonomik ömrü), kira sözleşmesine göre 10 yıldan arta kalan 4 yıldır.
Örneğimize göre özel maliyet bedelinin ekonomik ömrünün 5 yıldan az olması nedeniyle, söz konusu harcamaların yatırım indirimi istisnasından yararlandırılması mümkün değildir. Dolayısıyla, mükellef hakkında, söz konusu bina için yapılan ve önceki dönemlerde yatırım indirimi istisnasına konu edilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcama toplamı nedeniyle, haksız yere kazançtan indirime neden olduğundan dolayı, genel hükümlere göre cezalı tarhiyat yapılacaktır.
Bina İnşasına İlişkin Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamalarda İstisnadan Yararlanma Koşulu
Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların bina inşasına ilişkin olması halinde, söz konusu harcamalarla ilgili yatırım indirimi istisnasından yararlanılabilmesi için anılan binanın mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilmesi gerekmektedir.
Yatırım İndirimi İstisnası Kapsamı Dışındaki Binalar
- Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılsalar dahi satın alma suretiyle iktisap edilen binalar için yapılan harcamalar,
- Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmayan binaların inşası için yapılan harcamalar,
- Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmakta olan veya başka amaçla inşa edilmiş olmasına karşılık mal veya hizmet üretim yerine dönüştürülen binalar için yapılan tadilat, tamirat harcamaları,
- Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalardan Sirkülerin 2. bölümündeki koşullara uymakla birlikte, kiralanmış mevcut bir bina için Vergi Usul Kanununun 272 nci maddesi kapsamında yapılan harcamalar,
- Fabrika binası ve müştemilatının bulunduğu alan dışında ayrı bir yerde inşa edilen lojman ve idari binalarla, üretime katkısı bulunmayan spor salonu ve sosyal alanlara ilişkin harcamalar
yatırım indirimi istisnasına konu edilemeyecektir.
Enflasyon Düzeltmesi
Enflasyon düzeltmesinin uygulandığı yılda düzeltilmiş değer üzerinden yatırım indirimi hesaplanması sadece Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi kapsamında yararlanılan yatırım indirimi istisnası açısından geçerlidir. Geçici 61 veya 65 inci maddeler gereğince tercihlerini değiştirmeyen mükellefler, yatırım indirimi istisna tutarlarının tespitinde, enflasyon düzeltmesi uygulaması sonucu yatırım indiriminden yararlanan iktisadî kıymetlerle ilgili olarak oluşan düzeltme farklarını dikkate alamazlar.
Geçici vergilendirme döneminin ilgili olduğu hesap dönemi içinde yapılan harcamalar, enflasyon düzeltmesinin uygulandığı dönemlerde, düzeltilmiş değerleri üzerinden yatırım indirimi istisnasına konu edilecektir.
Yeminli Mali Müşavir Tasdik Zorunluluğu
35 Sıra No’lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği ile yatırım indirimi tasdik işlemlerinde uyulması gereken usul ve esaslar ile tasdik zorunluluğuna ilişkin hadler belirlenmiştir. Buna göre;
- Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyanname ve eklerinin tasdiki (tam tasdik) için sözleşme düzenlemiş olan mükelleflerin, yatırım indirimi istisnasından yararlanmaları için ayrıca yatırım indirimi istisnası tasdik raporu ibraz etmelerine gerek bulunmamaktadır.
- Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 19 uncu maddesi kapsamında 2004 yılı içinde yaptıkları 250 milyar lirayı aşan yatırım harcamalarının istisnadan yararlanabilmesi için, bu işlemlerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettirmeleri zorunludur.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61 inci maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca, 24/04/2003 tarihinden önce yürürlükte bulunan hükümlere göre yatırım indirimi istisnasından yararlanmaya devam etmek isteyen mükelleflerin de, 2003 yılı içinde yaptıkları 250 milyar lirayı aşan yatırım harcamalarının istisnadan yararlanabilmesi için bu işlemlerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettirmeleri zorunludur.
Hem 24/04/2003 tarihinden önce yürürlükte bulunan hükümlere hem de bu tarihten sonra yürürlüğe giren hükümlere göre istisnadan yararlanılacak yatırımı bulunan ve her iki gruba ilişkin yatırımı indirimi istisnasından da aynı dönemde yararlanacak olan mükellefler için de, yatırım indirimine konu toplam harcama tutarının 250 milyar lirayı aşıp aşmadığına göre tasdik yapma zorunluluğu belirlenecektir.
35 Sıra No’lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğin 1/4 bölümünde “ Tasdik raporlarının ilgili yıl gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile birlikte veya beyannamenin verildiği ayı takip eden iki ay içerisinde verilmesi gerekir.” açıklaması yer almaktadır.
Buna göre Yeminli Mali Müşavirlerce 2004 yılına ilişkin olarak düzenlenecek olan yatırım indirimi tasdik raporu veya içerisinde yatırım indirimi istisnasının değerlendirildiği tam tasdik raporlarının; beyanname verme konusunda kendilerine süre verilip verilmediğine bakılmaksızın,
- Gelir Vergisi mükellefleri için Mayıs ayı sonunu kadar,
- Kurumlar Vergisi mükellefleri için ise Haziran ayı sonuna kadar
ilgili vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI KONUSUNDA YAPACAKLARI ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER
3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin 2 nci fıkrası hükmü ile tasdike ilişkin usul ve esasların belirlenmesi yetkisi Maliye Bakanlığına verilmiş ve bu yetkinin çıkarılacak yönetmeliklerle kullanılacağı hüküm altına alınmıştır. Tasdik işlemi ile ilgili araştırma ve incelemelerin planlanması, kanıtların toplanması, denetim teknikleri ve tasdike ilişkin diğer usul ve esaslar Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları, Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te açıklanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yeminli mali müşavirlerin tasdik çalışmasının yürütülmesi sırasında tasdik konusu ve kapsamı ile ilgili yeterli miktarda güvenilir kanıtları toplamak zorunda oldukları belirtilmiş ve kanıt miktarının yeterli olup olmadığının belirlenmesinde, kanıtın nitelik ve nicelik açısından önemi, hatalı veya hileli olma riski, güvenilirliği gibi hususların göz önünde bulundurulacağı açıklığa kavuşturulmuştur. Maddenin devamında ise kanıt toplamanın amacı açıklanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 15 inci maddesinde ise yeminli mali müşavirlerin tasdik çalışmalarının yürütülmesinde kanıtları hangi tekniklerle toplayacakları konusu düzenlenmiş olup bu düzenleme uyarınca yeminli mali müşavirlerin kanıtları; sayım ve envanter incelemesi, belge incelemesi, bilgi toplama, doğrulama, karşılaştırma ve puantaj, analitik inceleme ve benzeri tekniklerle toplamaları gerekmektedir.
Belirtilen bu hükümler uyarınca, yeminli mali müşavirler yatırım indirimi istisnası tasdik incelemeleri yaparken yeterli miktarda güvenilir kanıtı toplamakla yükümlüdürler. Bu yükümlülüğün yerine getirilebilmesi için, diğer kanıt toplama ve denetim teknikleri yanında, rapor dispozisyonunda yer alan hususlar da dikkate alınarak aşağıda belirtilen araştırma ve incelemelerin yapılması zorunludur.
Karşıt inceleme
Yeminli mali müşavirlerin yatırım indirimi istisnası tasdiki çalışmalarında karşıt inceleme yapmaları zorunludur. Karşıt incelemelerin 27 ve 29 Sıra No’lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yapılması gerekmektedir.
Üretici veya ithalatçı firma bilgileri ile diğer belgeler
a-Yeminli mali müşavirler yatırım indirimi istisnası incelemelerinde satın alınan amortismana tabi iktisadi kıymeti üreten veya ithal edilmiş ise ihraç eden firmaya ilişkin; firma ünvanı, adres, telefon, faks, varsa e-posta, internet ağı gibi bilgileri araştıracaklardır. Yurtdışındaki ihracatçının iktisadi kıymeti bir başka ülkeden alarak ihracat yapıyor olması halinde ihracatçı bilgileri yanında menşe ülkedeki üreticinin belirtilen bilgilerini de elde etmeye çalışacaklardır.
b-Yatırımla ilgili varsa; fizibilite raporu ve üretici belgesi, taşıma belgesi, montaja ilişkin bilgi ve belgeler ile ithal edilmiş ise eşyanın gümrük hattından geçiş belgesi örneklerinin doğruluğu araştırılacak ve raporun ilgili bölümlerinde bu konuda yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilecektir.
Yatırım harcamalarına ilişkin borçlanma ve/veya ödeme bilgi ve belgeleri
İktisadi kıymetlere ilişkin olarak yapılan ödeme ve/veya borçlanma bilgi ve belgeleri (sözleşme, banka havalesi, çek vb) ile borç-alacak ilişkileri irdelenerek birbirlerini doğrulayıp doğrulamadıkları araştırılacaktır. Ayrıca, tevsik zorunluluğu kapsamında bulunan ödemelerin Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 inci maddesi hükmü uyarınca yayımlanan 320, 323 ve 324 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri hükümlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilecektir. Kayıtlara yansıtılan harcamalarla fiili yatırımlar arasındaki uygunluk kontrol edilecektir.
Kullanıma hazır halde bulunma
Yatırım indirimi istisnasına konu iktisadi kıymet, yatırımın yapıldığı yerde fiziki olarak gözlem suretiyle kontrol edilecek, iktisadi kıymetin yeni olduğu, kullanıma hazır olduğu veya kullanılmaya başlanıldığı tespit edilecektir.
Harcamalarla ilgili diğer belgelerin incelenmesi
Yatırım indirimi istisnasına konu harcamalarla ilgili karşıt inceleme yapılması zorunlu olmayan belgeler ile diğer belgelerin de hukuki geçerliliği ve gerçek durumu yansıttığı tespit edilecek ve şüphelenilen durumlarda ilgili mükellefler hakkında vergi daireleri ve diğer kamu idarelerinden bilgi alınarak gerekli araştırma yapılacaktır.