Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Galatasaray Üniversitesi
MYO Öğretim Görevlisi
2006 YILINDA UYGULANMAK ÜZERE MALİ MEVZUAT VE SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATINDA YAPILAN DÜZENLEMELER
A – MALİ MEVZUATTA YAPILAN DÜZENLEMELER
2005 Aralık ayında Resmi Gazetelerde yayımlanan, Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu ve Sosyal Güvenlik mevzuatında yer alan ve 01.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere uygulanacak olan yeni düzenlemeler aşağıda özetle belirtilmiştir.
- Yazar Kasa Fişi (Fatura) Düzenleme Haddi:
V.U.K.’nun 232. maddesi uyarınca birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin yazar kasa fişi düzenleme haddi 01.01.2006 tarihinden itibaren 480,00 YTL.den 520,00 YTL.ye yükseltilmiştir. (17.12.2005 Tarih, 26026 Sayılı Resmi Gazete, 354 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
- Doğrudan Gider Yazılacak Sabit Kıymetlere İlişkin Had:
V.U.K.’nun 313, maddesi uyarınca değeri 480,00 YTL.yi aşmayan peştemallıklar ile alet, edevat, mefruşat ve demirbaşların amortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilmesine ilişkin had, 01.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere 520,00 YTL.ye yükseltilmiştir. (17.12.2005 Tarih, 26026 Sayılı Resmi Gazete, 354 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
- Hizmet Erbabına Verilecek Yemek Yardımı:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/8. maddesinde yer alan işverenlerce işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlere ilişkin günlük 7,50 YTL.lik istisna tutarı 01.01.2006 tarihinden itibaren 8.25 YTL.ye yükseltilmiştir. (29.12.2005 Tarih, 26038 Sayılı Resmi Gazete, 2005/9826 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)
- Özel Usulsüzlük Cezaları:
- a) VUK-353/1.maddesine göre; Fatura, Gider Pusulası, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu vermeyen ve almayanlara, veya düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verenlere her belge için 01.2006 tarihinden itibaren 129,00 YTL.’den aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının % 10’u nisbetinde Özel Usulsüzlük Cezası kesilir. (17.12.2005 Tarih, 26026 Sayılı Resmi Gazete, 354 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
- b)U.K. 353/2 maddesine göre; Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığı’nca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespiti halinde, her bir belge için 2006 yılında 129,00 YTL. Özel Usulsüzlük Cezası kesilir. (17.12.2005 Tarih, 26026 Sayılı Resmi Gazete, 354 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
- Yeniden Değerleme Oranı:
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinin (B) fıkrasında “Yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığı’nca Resmi Gazete ile ilan edilir” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm uyarınca yeniden değerleme oranı 2005 yılı için % 9,8 (dokuz virgül sekiz) olarak tespit edilmiştir. Bu oran aynı zamanda 2005 yılına ait son geçici vergi dönemi için de uygulanacaktır. (18.11.2005 Tarih, 25997 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 353 sıra no.lu V.U.K. Genel Tebliği)
- Gayrimenkul Sermaye İratlarında (Kira Gelirleri) Beyan ve İstisna :
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2005 yılı için 2.000,00 YTL.sı gelir vergisinden müstesnadır. İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde bu istisnadan yararlanılamaz. (29.12.2004 Tarih, 25685 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2004/8295 Sayılı B.K.K.) 2006 yılı gelirlerine uygulanacak istisna tutarı ise 2.200,00 YTL.dir. (29.12.2005 Tarih, 26038 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 19.12.2005 Tarih ve 2005/9826 sayılı Kararname eki karar)
Binaların işyeri (stopajlı) olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen brüt hasılatın 2005 yılı için 15.000 YTL.yi (G.V. 103’üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutar) aşmaması halinde beyanname verilmeyecek ancak bu rakamın aşılması halinde tümü için beyanname verilecektir. (G.V. Kanununun 86/c maddesi)
15.000,00 YTL.lik haddin hesabında;
Tevkifata tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradının brüt tutarının toplamı dikkate alınacaktır. (G.V. Sirküleri 16/3.3)
Örnek 1:
Yıllık işyeri kirası (Brüt) 20.000,00
Götürü gider-%25 ( – ) 5.000,00
————-
Beyan edilecek işyeri kirası 15.000,00
Hesaplanan G.V. 3.420,00
Mahsup Edilecek Stopaj 4.400,00
————-
İadesi gereken Gelir Vergisi 980,00
Örnek 2:
Yıllı işyeri kirası (Brüt) 80.000,00
Götürü gider-%25 ( – ) 20.000,00
————–
Beyan edilecek işyeri kirası 60.000,00
Hesaplanan G.V. 18.420,00
Mahsup Edilecek Stopaj 17.600,00
————–
Ödenecek Gelir Vergisi 820,00
* 2005 Yıllık (Brüt) işyeri kira gelirinin 15.000,00 YTL veya altında olması halinde beyan edilmeyecektir.
- Damga Vergisi Uygulaması:
01.01.2006 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni uygulamayla göre, beyannameler ve hesap özetleri aşağıdaki tutarlarda damga vergisine tabi olacaktır.
Beyannameler:
– Yıllık gelir vergisi beyannameleri : 19,70 YTL.
– Kurumlar vergisi beyannameleri : 26,30 YTL.
– Muhtasar Beyannameler : 13,10 YTL.
– Katma değer vergisi beyannameleri : 13,10 YTL.
– Diğerleri : 13,10 YTL.
– Belediyelere verilen beyannameler : 9,80 YTL.
– Sosyal Sigorta Kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri : 9,80 YTL.
– Gümrük İdarelerine Verilen Beyannameler : 26,30 YTL.
Bilanço ve İşletme Hesabı Özetleri:
– Bilançolar : 15,30 YTL.
– Gelir Tabloları : 7,60 YTL.
– İşletme Hesabı Özetleri : 7,60 YTL.
(27.12.2005 Tarih, 26036 sayılı Resmi Gazete)
- 2005 Yılına İlişkin Menkul Sermaye İradı Elde Edenlerin 2006 Yılındaki Beyanları:
- a) İndirim Oranı Uygulanarak Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 76’ncı maddesi hükmüne göre, aynı Kanun’un 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının 5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar payları, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısım, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak dikkat alınacaktır.
2005 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı ( % 9,8 / % 18,25 =) % 53,7 olarak tespit edilmiştir.
– Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,
– Her nevi alacak faizleri,
– Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kar payları
İndirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen sermaye iratlarının beyanında indirim oranı uygulanmayacaktır. Ayrıca, Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulaması söz konusu değildir.
2005 yılında söz konusu gelirlere uygulanacak istisna tutarı; 2004 yılı istisna tutarı olan 156.505,29 YTL.’nin 2004 yılı için belirlenen yeniden değerleme (% 11,2) oranında artırılması sonucu (156.505,29 x % 11,2 =) 174.033,88 YTL. olmaktadır. İstisna kapsamına giren söz konusu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyeceği gibi, diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye de bu kazançlar dahil edilmeyecektir. (20.12.2005 Tarihinde yayımlanan 42 no.lu G.V. Sirküleri)
Konuyu örneklerle açıklamaya çalışalım.
Örnek 1:
Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Faiz Geliri 408.280,52 YTL.
İndirim % 53,7 ( – ) 219.246,64 YTL.
İstisna Tutarı ( – ) 174.033,88 YTL.
——————–
15.000,00 YTL.
* Örneğimizdeki Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faiz gelirlerinin indirim ve istisna sonrası kalan tutarı 15.000,00 YTL. olup, 2005 yılı beyanı sınırındadır ve beyan edilmeyecektir.
Örnek 2:
Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Faiz Geliri 450.000,00 YTL.
İndirim % 53,7 ( – ) 241.650,00 YTL.
İstisna Tutarı ( – ) 174.033,88 YTL.
———————
34.316,12 YTL.
* 34.316,12 YTL. beyan sınırı ( 15.000,00 YTL) üstünde olduğundan beyan edilecektir.
Örnek 3:
Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Faiz Geliri 400.000,00 YTL.
İndirim % 53,7 ( – ) 214.800,00 YTL.
İstisna Tutarı ( – ) 174.033,88 YTL.
———————
11.166,12 YTL.
* 11.166,12 YTL. beyan sınırı ( 15.000,00 YTL) altında kaldığından beyan edilmeyecektir.
- b) Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları:
Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 55’inci maddesi hükmü uyarınca, vergi kesintisine tabi tutulmuş olan mevduat faizleri, özel finans kurumlarınca kar ve zarar katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ve repo gelirleri ile menkul kıymetler yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım-satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Dolayısıyla bu gelirlerde indirim oranı uygulamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
* Söz konusu gelirlerin ticari işletmeye dahil olması halinde, geçici 55’inci madde kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. (20.12.2005 Tarihinde yayımlanan 42 no.lu G.V. Sirküleri)
B– SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATINDA YAPILAN DÜZENLEMELER
- Asgari Ücret :
Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 2006 yılı için (01.01.2006 – 31.12.2006) 16 yaşını doldurmuş işçilere uygulanacak asgari (brüt) ücret aylık 531,00 YTL, günlük 17,70 YTL. olarak tespit edilmiştir. (23.12.2005 Tarih, 26032 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2005/1 Sayılı kararı)
- Sigorta Primlerine, İşsizlik Sigortası Primine ve Sosyal Güvenlik Destek Primine Esas Günlük ve Aylık Kazançların Alt ve Üst Sınırları:
Özel Sektör İçin:
01.01.2006 – 31.12.2006 tarihleri arasında;
Günlük alt sınır = 17,70 YTL.
Aylık alt sınır = 531,00 YTL.
Günlük üst sınır = 115,05 YTL.
Aylık üst sınır = 3.451,50 YTL.
olarak tespit edilmiştir.
Çırak ve Öğrenciler İçin:
3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanunu’nun 25’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca aday çırak, çırak ve işletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin yaş durumlarına göre tespit olunan asgari ücretlerin %50’si sigorta primlerinin hesabına esas tutulduğundan, 01.01.2006 – 31.12.2006 tarihleri arasında bunların sigorta primlerine esas kazanç tutarı, 16 yaşından büyükler için günlük 8,85 YTL aylık 265,50 YTL., 16 yaşından küçükler için ise günlük 7,50 YTL., aylık 225,00 YTL. olarak uygulanacaktır.
- İdari Para Cezaları:
506 sayılı Kanun’un 140’ıncı maddesi gereğince 01.01.2006 – 31.12.2006 tarihleri arasında işlenen fiiller için uygulanacak idari para cezaları, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre Asgari Ücret Tespit Komisyonunca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen 531,00 YTL. aylık asgari ücret dikkate alınarak hesaplanacaktır.
(26.12.2005 Tarihli 16-360 Ek SSK Genelgesi)
NOT: Ücret gelirlerine ve ücret dışı gelirlere 2006 yılında uygulanacak Gelir Vergisi oranlarının yer alacağı tarifeyi belirleme çalışmaları devam etmektedir. Başta çalışanlar olmak üzere gelir vergisi mükelleflerini ilgilendirecek gelir vergisi tarifesine ilişkin düzenlemenin, Meclis’te bu hafta ele alınması bekleniyor.