Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi
Öğretim Görevlisi
Türkiye çapında sayıları 47 bine ulaştığı tahmin edilen Konut Yapı Kooperatifleri esas itibariyle Kurumlar Vergisi mükellefi. Ancak, bunlardan ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyaç akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş görülmesine dair hükümler bulunan kooperatifler kurumlar vergisinden muaf tutuluyor.
Konut yapı kooperatiflerinin sahip oldukları arsayı yapılacak anlaşmaya göre belirlenen sayıdaki işyeri veya konut karşılığında inşaat firmalarına vermeleri, münhasıran ortaklarla iş görülmesine ilişkin şartın ihlali olarak kabul edildiğinden kurumlar vergisi mükellefiyetini gerektiriyordu.
Sahip oldukları arsaya kat karşılığı inşaat yaptıran kooperatiflerin Maliye Bakanlığınca vergiye tabi tutulmasına yönelik uygulama, genellikle yargıya intikal etmekte ve açılan davaların büyük bir çoğunluğu idare aleyhine sonuçlanmaktaydı. Meclis plan ve bütçe komisyonunda kabul edilen yeni Kurumlar Vergisi Kanun Tasarısı bu alanda ortaya çıkan sorunları bir ölçüde giderecek hükümler içeriyor.
Yapılan düzenlemeye göre, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi ve ihtiyaç akçelerinin ortaklara dağıtılmamasına ilişkin hükümler bulunan kooperatiflerden kendilerine ait arsaları kat karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde edenlerin yaptıkları bu eylemler ortak dışı işlem sayılmadığından bunlar için de Kurumlar Vergisi muafiyeti söz konusu olacak.
Kooperatifler esas olarak, ortaklarının ekonomik durumlarını korumak ve geliştirmek amacıyla kurulmakla birlikte, sosyal ve ekonomik bir çok fonksiyonu da yerine getirmekte, toplumsal dayanışma ve ortak iş yapma kültürünün gelişmesine büyük katkılarda bulunmakta. Kooperatif ortaklarının, genel olarak ekonomik durumları kuvvetli olmayan kişilerden oluştuğu ve bir çok kooperatifin mali yetersizlik içersinde olduğu bilinen bir gerçek. Bu şartlar içerinde, kooperatiflerin satın aldıkları arsa üzerinde aidat toplamak suretiyle konut yapıp bunları kısa sürede bitirmeleri zor bir süreç.
Konut yapı kooperatiflerinin kat karşılığı sahip oldukları arsaları inşaat firmalarına vermelerinin kurumlar vergisi muafiyetini önlemeyeceğine ilişkin düzenleme, idare ile kooperatifler arasında ortaya çıkan ihtilafları sona erdirme yanın da kooperatiflerin ulusal ekonomiye olan katkılarını da artıracak bir gelişme olarak kabul edilmelidir