Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Galatasaray Üniversitesi
MYO Öğretim Görevlisi
ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI 2006 YILI İKİNCİ GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİNDE UYGULANMAYACAK
- Yasal Dayanak:
30.12.2003 tarih ve 25322 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2004’ten itibaren yürürlüğe giren 5024 Sayılı Kanun ile getirilen “Enflasyon Düzeltmesi” Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun mükerrer 298.nci maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddenin 1.bendi aşağıdaki gibidir.
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.
Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.
Bakanlar Kurulu; bu maddede yer alan %100 oranını %35’e kadar indirmeye veya tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltmeye, % 10 oranını ise % 25’e kadar çıkarmaya veya tekrar kanunî seviyesine kadar indirmeye yetkilidir.
Bu maddeye göre; fiyat endeksindeki ÜFE (*) artışın içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Enflasyon düzeltmesi uygulaması her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.
Başlama için, endeks artışının her iki oranın (%100 ve %10) birden üstünde olması gerekir. Bunlardan birisi aşağıda kaldığında düzeltme başlamaz. Çünkü her iki şart birlikte gerçekleşmemiştir. Bu iki şart birlikte gerçekleşmediği, başka bir ifadeyle her iki değerdeki ÜFE artışın da birlikte aşılması koşullu oluşmadığından, enflasyon düzeltmesi uygulanmayacaktır.
2004 yılında her iki şartın (%100 ve %10) birlikte (30.06.2004) gerçekleşmiş olması nedeniyle vergisel açıdan başlamış bulunan enflasyon muhasebesi uygulamasından çıkabilmek için, yine her iki şartın da birlikte gerçekleşmemiş olması gerektiğinden ve bir yılın herhangi bir geçici vergi döneminde enflasyon muhasebesi uygulandığı takdirde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve o yılın sonunda da enflasyon muhasebesinin uygulanması zorunlu olduğundan 2006 yılı ikinci geçici vergi döneminde vergisel açıdan enflasyon muhasebesi uygulanıp uygulanmayacağının tespiti açısından Haziran 2006 sonu itibariyle ÜFE endeksinin ulaştığı değer sonucu ortaya koymuştur.
- 30.06.2006 Verileri:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Haziran 2006 enflasyon rakamlarına göre bir önceki yılın aynı ayına göre değişim (ÜFE) % 12,52, son 36 aylık değişim (ÜFE) ise % 38,23 olarak gerçekleşmiştir.
| 2006/Haziran ÜFE | 136,58 |
| 2003/Haziran ÜFE | 98,80 |
| Son 36 aylık (FARK) (136,58 / 98,80) | % 38,23 |
| Son 36 aylık (ÜFE) enflasyon artışı | % 38,23 |
| Son 12 aylık (ÜFE) enflasyon artışı | % 12,52 |
Bu değerlere göre; 213 sayılı VUK Mükerrer 298. maddede belirtilen şartlar (%100 ve %10 birlikte) oluşmadığından, 2006 yılı ikinci geçici vergi döneminde düzeltmesi (muhasebesi) yapılmayacaktır. (Bilindiği gibi, Bakanlar Kurulu’nun % 100 oranını % 35’e indirme veya %10 oranını %25’e çıkarma yetkisi bulunmaktadır.)
III. Sonuç :
Yasal düzenlemeler ve teknik veriler, 2006 yılı ikinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılmayacağını göstermiştir. Ancak, 2006 yılı ikinci dönemden sonraki geçici vergi dönemleri ve takip eden yıllarda uygulamanın ne olacağını ise ilgili dönem sonlarında açıklanacak fiyat endeksleri belirleyecektir.
—————————–
Not: Münhasıran (sadece) sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden ve kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, enflasyon düzeltme şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın, her geçici vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur.
(*) Enflasyon Düzeltmesinde kullanılacak endeks tanımlaması, 5479 sayılı Kanunun 11.maddesi ile 213 sayılı VUK’nun mükerrer 298.maddesinde yapılan değişiklik ile TEFE (Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi) tanımlaması ÜFE (Üretim Fiyatları Genel Endeksi) olarak değiştirilmiştir.