Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi
Öğretim Görevlisi
Arazi ve Arsalar üzerinden ilgili Belediyelerce alınacak olan Emlak Vergisi, her 5 yılda bir komisyonlarca belirlenen arsa ve arazi birim değerlerine Emlak Vergisi Kanunu ile belirlenmiş oranların (Arazide binde bir, arsalarda ise binde üç. Büyük şehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde ise bu oranlar sırasıyla binde iki ve binde altı) uygulanması ile bulunuyor. Takdir komisyonlarınca belirlenen değerler izleyen dört yılda Maliye Bakanlığınca belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılarak dikkate alınıyor.
Binalar üzerinden alınan Emlak Vergisi de, Maliye ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilan edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile komisyonlarca belirlenen arsa birim değerlerine göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri dikkate alınarak hesaplanmakta.
Diğer taraftan, Gayrimenkullerin alım-satımı dolayısıyla devir alan ve devir eden tarafından ayrı ayrı ödemesi gereken binde 15 “Tapu Harcı”da Emlak Vergi değerinden az olmamak üzere beyan edilen değer üzerinden hesaplanmakta.
Görüldüğü üzere, Belediye Başkanı veya görevlendireceği memurun başkanlığı altında belediyenin yetkili bir memuru ile tapu sicil müdürü veya atayacağı bir memur ve ticaret odasınca seçilmiş bir üye ile ilgili mahalle ve köyün muhtarından oluşan Takdir Komisyonlarının belirlemiş olduğu arazi ve arsa birim değerleri bir yandan arazi, arsa ve binalar için ödenecek Emlak Vergisini öte yandan da taşınmaz devrinde ödenecek Tapu Harcını etkilemekte.
2006 yılında ödenecek emlak vergilerinin hesaplanmasına esas olan arazi ve arsa birim değerlerinin 2005 yılında kurulan komisyonlarca ülkemizin bir çok yerinde günün şartlarına uygun olarak belirlenmemesinin yarattığı sıkıntı, 12/07/2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5538 Sayılı Kanun ile Emlak Vergisi Kanunu’na eklenen bir geçici maddeye göre bu değerlerin yeniden gözden geçirilmesi ile giderilmeye çalışılacak.
Yapılan düzenlemeye göre, Takdir Komisyonlarınca 2005 yılında yapılan arsa ve arazilere ait asgarî ölçüde birim değer tespitlerine ilişkin takdir kararları, anılan komisyonlarca 30 gün içersinde (12 Ağustos 2006 tarihine kadar) incelenerek, arsa ve arazilerin takdir işleminin yapıldığı tarihteki asgarî ölçüde birim değerlerinde düzeltmeye gerek görülenler yeniden takdir edilmek suretiyle karara bağlanacak.
Takdir komisyonlarınca yeniden gözden geçirilen kararlardan arsalara ait olanlar, takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar ise il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odaları ile belediyelere imza karşılığında verilecek. Kendilerine karar tebliğ edilmiş bulunan daire, kurum, teşekkül ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları bu kararlara karşı ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabilecek.
Takdir komisyonlarınca yeniden belirlenen ve kesinleşen arsa ve arazi birim değerlerine göre hesaplanan emlak vergisinin, daha önce hesaplanan ve ilk taksiti Mayıs ayında ödenmiş olan vergiden az olması durumunda fazla ödenen tutar mahsup işlemi yapılarak Kasım ayında ödenecek ikinci taksitten düşülecek.Yeni hesaplanan emlak vergisinin eski değerlere göre ödenmiş birinci taksitten bile az olması durumunda ödenen fazla tutar mükellefin Belediyeye olan diğer borçlarına mahsup edilecek,borcun bulunmaması halinde kendisine nakden iade edilecek.
Takdir Komisyonlarının sağlanan bu fırsatı objektif bir şekilde ve gerçek değerleri dikkate alarak kullanması durumunda bir çok mükellefin karşı karşıya kaldığı mağduriyet önlenmiş olacaktır.