Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi
Öğretim Görevlisi
- ve 4. Gözden Geçirmelere ilişkin olarak Uluslararası Para Fonu’na(IMF) gönderilen 7 Temmuz 2006 tarihli Niyet Mektubunun görüşülmesi sonucu Stand-By Düzenlemesi’nin 3. ve 4. Gözden Geçirmeleri IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından 28 Temmuz 2006 tarihinde görüşülerek onaylandı. Onayla birlikte yaklaşık 1,9 milyar ABD Doları (1,3 milyar SDR) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakıldı.
Hazine Müsteşarlığının web sitesinde yer alan Niyet Mektubunda, yükselmekte olan piyasaların para birimleri ve varlık fiyatlarında yaşanan dalgalanmalardan görece yüksek cari açığı ve Nisan ve Mayıs aylarındaki olumsuz enflasyon rakamları nedeniyle en çok etkilenen ülkelerden birisinin ülkemiz olduğu gerçeği unutulmadan, küresel likiditedeki değişimin geçici değil kalıcı olduğu varsayılarak gerektiği takdirde politikalarda ihtiyaç duyulan uyarlamaların yapılacağı, ifade ediliyor.
Uygulanan istikrar programının “maliye politikası” alanında önce yapılanlara kısaca değinelim sonrada “ev ödevlerimize” yani yıl sonuna kadar toplumun tüm kesimlerini yakından ilgilendirecek alınması olası tedbirlere yer verelim.
– Sosyal Güvenlik Kanununun TBMM’de kabul edilmesinin ardından çıkarılan bir diğer kanun ile sosyal güvenlik sisteminin mali yönden sürdürülebilir hale getirilmesi amacıyla emeklilik sistemi formüllerinde parametrik değişiklikler yapılmış ve genel sağlık sigortası oluşturulmuştur.
– Gelir Vergisi reformunun ilk aşaması tamamlanmış ve Kurumlar Vergisi reformu kanunlaşmıştır. Tam olarak faaliyete geçmesiyle birlikte Gelir İdaresi’nin yalnızca vergi tahsilatına odaklanmasına imkân tanıyacak bir gelir politikaları birimi Maliye Bakanlığı bünyesinde kurulmuştur.
– Finansal sektör reformları alanında ilerleme kaydedilmiş, konut finansmanı (Mortgage) sistemini başlatacak olan yasal düzenleme TBMM’ye sunulmuştur.
Niyet Mektubunun satır aralarında yer alan ifadeler, yılın geri kalan kısmında Maliye Politikası alanında atılacak adımları da bize gösteriyor:
– Gelir Vergisi Reformunun ikinci aşamasına ilişkin tasarı Eylül 2006 sonuna kadar TBMM’ne sunulacak.
– Gelir Vergisi ile ilgili olan reform kapsamında, yürürlükte olan yasaya göre satın alındığı tarihten itibaren 4 yıl geçtikten sonra satılan gayrimenkuller dolaysıyla elde edilen kazançlar vergiye tabi değilken bu süre uzatılarak alındığı tarihten itibaren 7-8 yıl içinde elden çıkarılan taşınmazlardan doğan kazançlar vergi kapsamına alınacak.
– Doktor, Diş Hekimi, Avukat, SMMM vb. serbest meslek erbabı ile ilgili kazançlarda yer alan istisnalar daraltılacak.
– Vergi güvenlik müesseselerine yönelik hükümlerin getirilmesi de dahil olmak üzere bir takım tedbirlerin alınması suretiyle vergi tabanının genişletilmesi sağlanacak.
– Özel Gider İndirimi (ücretlilere vergi iadesi) sisteminin reforma tabi tutulması da dahil (emeklilerde olduğu gibi kaldırılarak yerine telafi edici bir ek ödeme yapılması da gündemde) gelir vergisinin daha kolay idare edilebilir ve artan oranlı olması sağlanacak.
– Bir defaya mahsus teşvikler ve sektörel bazda vergi indirimi uygulamalarından kaçınılacak.
– İleriye yönelik olarak KDV’nin yapısını zayıflatacak ilave herhangi bir vergi oranı indirimi veya muafiyeti getirilmeyecek. (Başta turizm olmak üzere yıl sonuna kadar KDV indirimi yok)
– Mortgage kredi faiz ödemelerinin vergi matrahından indirilmesi söz konu değil.
– Vergi idaresinin güçlendirilmesi çalışmalarına hız verilecek ve büyük vergi mükellefleri birimi 2006 yılı sonuna kadar tümüyle operasyonel hale getirilecek.
– Usule aykırı edinilen KDV iadeleri sonucu oluşan önemli düzeydeki gelir kayıplarına ilişkin sorun kapsamlı bir yaklaşım ile çözülecek. Bu kapsamda KDV iadeleri alan firmalara yönelik vergi denetimleri artırılacak, Fon’un teknik yardımı da dikkate alınarak mevcut KDV iade sistemi gözden geçirilecek.
Niyet Mektubunda yer alan “……kurumlar vergisi tahsilatının reform sonrası beklenen düzeyin altında gerçekleşmesi durumunda Ağustos sonuna kadar uygulamaya konulmak üzere telafi edici tedbirler belirlenmiştir….” İfadesine göre, artan kur ve faizler yanında ithalden alınan vergilerdeki azalış ve ekonomide beklenen durgunluğun yarattığı açığın giderilmesi için yılın geri kalan beş ayında alınacak ek mali tedbirlerin en kısa sürede açıklanması, bu tedbirlerin ağır vergi yükü altında üretim ve ticaret yapmaya çalışan mevcut vergi mükellefleri üzerindeki yükün daha da arttırılması ÖTV ve KDV artışı yerine, kayıt dışı kazançların tespiti, vergi tabanının genişletilmesi ve verimsiz kamu harcamalarına son verilmesine yönelik olması tüm kesimlerin ortak beklentisi.