Panayır ve Fuar İstisnası İade KDV
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
m.ozdemir@vdd.com.tr
- GİRİŞ:
Gelir Vergisi Kanunu mükellefiyetin şekline göre vergilendirmeyi esas almıştır. Tam mükellefler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri gelirlerin tamamından, dar mükelleflerde sadece Türkiye’de elde ettikleri gelirler üzerinden vergilendirilir.
Türkiye’de yerleşmiş olanlar ile Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla Gelir Vergisi’ne veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, mezkur kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.) Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler (GVK md.3). Dolayısıyla ikametgah ve uyrukluk tam mükellefiyeti belirleyen esas ölçütlerdir.
Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler (Md.6). Dar mükellefiyette uyrukluk ve ikametgah ölçütünden ziyade mülkilik esas alındığından Türkiye’de yerleşik olmayan fakat gelirin bir kısmını Türkiye’de elde eden gerçek kişilerin yurt içinde elde ettikleri gelirin vergilendirilmesi gerekir. Buna göre dar mükelleflerin yurt dışında elde ettikleri gelirlerin vergilendirilmesi mümkün değildir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin 1 numaralı fıkrasının (b) bendine 4731 sayılı Kanunun 5/A maddesiyle eklenen fıkrayla, Türkiye’de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi, karşılıklı olmak kaydıyla iade edileceği belirtilmiştir. Maliye Bakanlığı iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.(KDV Md.11)
Söz konusu kanun maddesiyle Maliye Bakanlığına tanınan yetkiye İstinaden 90 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde[1] gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
- İADE EDİLECEK KDV’DE USUL VE ESASLAR:
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 30.maddesine göre Dar mükellefiyete tabi olanların:
- Hükümetin müsaadesiyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar (Türkiye’de başkaca iş yeri ve daimi temsilcileri bulunmamak şartıyla);
- Bu sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar;
Gelir Vergisi’nden müstesnadır.
Dar mükellefiyetine tabi olan mükelleflerin fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla elde ettikleri gelirler Gelir Vergisinden istisna iken bu hizmetler dolayısıyla Türkiye’de satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisinin, karşılıklı olmak kaydıyla iade edilmesi gerekmektedir.
Uygulamadan Yararlanma Şartları;
- Türkiye’de ikametgâhı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması ve Türkiye’de katma değer vergisi, gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetini gerektiren herhangi bir faaliyetinin olmaması gerekmektedir,
- Bu istisna kapsamında satın alınacak mal ve hizmet bedellerinin asgari miktarı, katma değer vergisi hariç, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232.maddesinde öngörülen ve ilgili dönemde uygulanmakta olan fatura düzenleme sınırı[2] kadar olacaktır. Bu miktara, istisnadan yararlanmak şartıyla birden fazla mal veya hizmet dahil edilebilecektir.
- Bu uygulamadan yararlanacakların kendi ülkelerinde bağlı bulunduğu vergi dairesinden (ülkesine göre ilgili idareden) temin edilecek ve vergi mükellefiyetinin bulunduğunu gösteren bir belgeyi ibraz etmeleri gerekmektedir. Bu belge, ilgilinin ad ve soyadını/firma adını (unvanını), kendi ülkesinde bağlı bulunduğu vergi dairesini, faaliyet konusu ve adresini içerecek şekilde düzenlenmiş olacaktır.
- Taşımacılık faaliyetine ilişkin olarak istisna uygulanacak mal teslimi ve hizmet ifaları; akaryakıt, yedek parça, bakım ve tamir giderlerini kapsamaktadır. Fuar, panayır ve sergilere katılımda ise, mal teslimi ve hizmet ifasının münhasıran bu işlerle ilgili olması gerekmektedir.
- Söz konusu taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alınan mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alınan mal ve hizmetlerin niteliği, miktarı ve tutarına ilişkin bilgileri içeren ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre düzenlenmiş fatura veya serbest meslek makbuzunun olması gerekmektedir.
İade Talebinde Aranılacak Belgeler;
Söz konusu işlemler nedeniyle ödenen katma değer vergisinin karşılıklı olmak kaydıyla iadesi, taşıma faaliyetlerine ilişkin iade alacakları Ulaştırma Vergi Dairesi Başkanlığı’na, Fuar, panayır ve sergilere katılımlarla ilgili mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisi iadesinin Beyoğlu Vergi Dairesi Başkanlığı’ndan talep edilmesi gerekmektedir. İade talebi, ilgili vergi dairesine verilecek bir dilekçe ile yapılır.
Bu dilekçeye aşağıdaki belgelerin eklenmesi gerekir;
- İadenin herhangi bir aracı tarafından talep edilmesi halinde noter onaylı “Vekaletname” belgesi,
- Yapılan harcamalara ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre düzenlenmiş fatura veya serbest meslek makbuzunun asılları veya noter onaylı suretleri,
- Fuar, panayır ve sergilere katılanların gerçek kişi olması, taşımacılığın sürücü tarafından kendi adına yapılması halinde bunlara ait pasaportların noter onaylı fotokopisi,
- Kendi ülkelerinde vergi mükellefiyetini gösteren “vergi mükellefiyeti” belgesi, (iadenin tekrarlanması durumunda bu belgenin yeniden ibrazına gerek bulunmamaktadır.),
- Yabancı taşımacılık faaliyetinde bulunanlar bu belgelere ek olarak taşımacılık faaliyetine ilişkin olarak TIR karnesinin Türkiye”ye giriş-çıkış tarihlerini gösteren dip koçanının veya transit beyannamesinin onaylı örneği ve taşımanın yapıldığı aracın plakasının ve taşıma işini yapan kişi/firmanın isminin yer aldığı belgelerin asılları veya noter onaylı suretlerinin de eklenmesi gerekir.
İadenin Yapılması ve İadede Sınır
- 1.000.000,00 YTL’yi aşmayan nakden iade talepleri, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir,
- 1.000.000,00 YTL’yı aşan iadelerde Vergi İnceleme Raporu veya Teminat aranacaktır. İade edilecek tutarın, bu limiti aşması durumunda, buna ilişkin iade talepleri, vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. 6183 sayılı Kanunun 10’uncu maddesinde sayılan teminat türlerinden banka teminat mektubu olması halinde ise inceleme raporu beklenilmeden de iade yapılır. Teminat, bu teminat mektubunun, paraya çevrilmesi konusunda hiçbir sınırlayıcı şart taşımayacak biçimde ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumları tarafından düzenlenmiş olması gerekmektedir.
- KONUYA İLİŞKİN MUKTEZA ÖRNEĞİ:
Yabancı şirketlerin karşılıklı olmak kaydıyla 90 Seri Numaralı Tebliğe göre Türkiye’den KDV İade olması.[3]
İlgi dilekçenizde, 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11. maddesinin 1 no.lu fıkrasının (b) bendine 4731 sayılı kanunun 5/A maddesiyle eklenen fıkra uyarınca Türkiye’de yerleşik şirketlerin yurt dışından KDV iadesi almasında, yine aynı şekilde yabancı şirketlerin bu tebliğ şartlarına uygun olmak kaydı ile Türkiye’den KDV iadesi almalarında bir sakınca olmadığına ilişkin tarafımızdan görüş talep edilmektedir.
4731 sayılı Kanunun 5/A maddesiyle, 30/12/2001 tarihinden geçerli olmak üzere 3065 sayılı KDV Kanununun 11/1-b bendine eklenen fıkra ile;
“Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi, karşılıklı olmak kaydıyla iade edilir.
Maliye Bakanlığı iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.”hükmü getirilmiştir.
Kanunu’nun 32. maddesi ile Kanunun 11, 13, 14 ve 15. maddeleri kapsamına giren işlemler nedeniyle yüklenilen ve indirimle giderilemeyen katma değer vergisinin iade edileceği hükme bağlanmıştır.
Konuyla ilgili, 06/11/2003 tarih ve 25281 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 90 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğ’inde söz konusu madde uyarınca satın alınan mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisinin, karşılıklı olmak kaydıyla iade uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Benzer bir konuyla ilgili olarak Bakanlık Makamı’ndan alınan ……… tarih, ……. sayılı yazıda;
“Bilindiği gibi, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 14/1 nci maddesinde; transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek taşıma işlerinin vergiden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu yetkiye istinaden çıkarılan 28.12.1984 tarih ve 84/8889 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında deniz, hava, kara ve demiryolu ile yapılan yük ve yolcu taşıma işleri katma değere vergisinden istisna edilmiştir.
Öte yandan, aynı Kanunun sözü edilen 14.maddesinin 2. bendinde ise, bu istisnanın ikametgahı, kanuni merkez ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan mükelleflere, ilgili ülkeler itibariyle karşılıklı olmak kaydıyla tanınacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu nedenle, iade talebinde bulunan yabancı hava yolları şirketlerinin; kendi ülkelerinde Türkiye’de mukim firmaların yaptığı uluslar arası taşımacılık faaliyetlerinde katma değer veya benzeri dolaylı vergiler uygulanmadığı yolunda yetkili makamlardan veya elçiliklerden alacakları bir belgeyi ve bu belgenin noter onaylı tercümesini bağlı bulundukları vergi dairelerine ibraz etmeleri halinde, iade taleplerinin bu konuda usul ve esaslara göre yerine getirilmesi uygun görülmüştür.”denilmektedir.
Buna göre; iade talebinde bulunan yabancı firmaların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak, satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla yüklendikleri vergilerin iadesi, kendi ülkelerinde Türkiye’de mukim firmaların yaptığı taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi ve dolaylı vergilerin iade ediliyor olması halinde yetkili makamlardan veya elçiliklerden alacakları bir belgeyi ve bu belgenin noter onaylı tercümesini bağlı bulundukları vergi dairesine ibraz etmeleri halinde konuyla ilgili kanun maddesi ve söz konusu maddeye istinaden yayımlanan 90 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar çerçevesinde yerine getirilmesi mümkün bulunmaktadır.
- SONUÇ:
Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerin fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla elde ettikleri kazançlar Gelir Vergisi Kanununun 30.maddesi gereğince istisna olduğundan vergilendirilmeyecektir. Söz konusu mükelleflerin Türkiye’de verdikleri bu hizmetler dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi 90 Seri No’lu Katma Değer vergisi Genel Tebliğinde açıklanan usul ve esaslar ışığında mükellefe iade edilecektir.
[1][1] 06.11.2003 tarih ve 25281 No’lu Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
[2] 354 Sıra No’lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2006’dan itibaren 520,YTL
[3] İstanbul Valiliği İl Defterdarlığı Katma Değer Vergisi Gelir Müdürlüğünün KDV.MUK.B.07.4.DEF.0.34.32.18.8152 sayılı Muktezası.
