24 Kasım 2006
Türkiye Bankalar Birliği’nin
Bankalar ile Bireysel Müşterileri Arasında İmzalanacak Sözleşmelerin Şekil ve İçeriğinde Yer Alması Gereken Asgari Hususlar ile Sözleşmelerin Uygulanacağı İşlemlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ
I. Kapsam
Üye bankaların 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 4 üncü maddesinde yer alan faaliyet konularına ilişkin olarak bireysel müşterileri ile akdedecekleri sözleşmelerin şekil ve içeriğinde yer alması gereken asgari hususlar ile tip sözleşmelerin uygulanacağı işlemler, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 76 ncı maddesi uyarınca Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliğinin bu Tebliğde belirlediği ilkelere ve koşullara aykırı olamaz.
Bireysel Müşterilerle İlgili Faaliyet Konuları
Bankaların 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 76 ncı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan faaliyet konularına ilişkin olarak bireysel müşterilerine şubeleri, internet ve telefon bankacılığı ve diğer alternatif dağıtım kanalları aracılığıyla sunabileceği bankacılık işlem ve hizmetleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Mevduat ve katılım fonu kabulü: YTL veya yabancı para üzerinden açılan vadeli ve vadesiz tasarruf mevduat hesapları, özel cari hesaplar, katılma hesapları, ihbarlı hesaplar, müşterek hesaplar, kredili mevduat hesabı ve mevzuatın öngördüğü vs. hesaplar,
b) Nakdî, gayrinakdi her cins ve surette kredi verme işlemleri; kredili mevduat işlemleri, ihtiyaç kredisi, taşıt kredisi, konut kredisi,
c) Nakdi ve kaydi ödeme ve fon transferi işlemleri, muhabir bankacılık veya çek hesaplarının kullanılması dahil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri; çekle işleyen hesaplarla ilgili tüm işlemler, çek tahsilatı, havaleler, EFT, otomatik havale ve otomatik ödeme, kambiyo senetlerinin tahsiline ilişkin hükümler,
d) Saklama hizmetleri; kiralık kasa, altın, kıymetli maden ve/veya sermaye piyasası araçlarının saklaması,
e) Kredi kartları, banka kartları ve seyahat çekleri gibi ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri; banka ve kredi kartı ile ilgili işlemler,
f) Efektif dahil kambiyo işlemleri; para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemleri; altın depo hesapları,
g) Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemleri; altın alım satımına aracılık,
h) Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri,
i) Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri,
j) Başkaları lehine teminat, garanti ve sair yükümlülüklerin üstlenilmesi işlemleri gibi garanti işleri,
k) Finansal kiralama işlemleri,
l) Sigorta acenteliği; sigorta işlemleri,
m) Mevzuat hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla bireysel müşterilere verilebilecek diğer işlem, ürün ve hizmetler.
III. Sözleşmelerin Şekli
Yapılan sözleşmeler emredici hükümlere aykırı olamaz. Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca yazılı olarak akdedilmesi zorunlu bulunan sözleşmeler yazılı olarak ve ilgili mevzuatta öngörülen şekilde; tüketici kredisi sözleşmeleri ve kredi kartı sözleşmeleri ise 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 6 ncı maddesi uyarınca en az on iki punto ve koyu siyah harflerle yazılı olarak düzenlenir. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 24 üncü maddesi hükmü saklıdır. Bireysel müşteriler ile akdedilen kredi sözleşmelerinin bir örneği müşteriye verilir.
Sözleşmelerde Yer Alması Gereken Asgari Unsurlar
Bireysel müşteriler ile akdedilecek sözleşmelerde bu Tebliğde yer alan asgari unsurlara yer verilmesi kaydıyla, ilgili sözleşmeye konu işlem, ürün ve hizmetin niteliği ve tabi olduğu mevzuata bağlı olarak sözleşmelerin biçim ve içeriği farklı tespit edilebilir.
Mevduat ve katılım fonu kabulü,
a) 11.2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 4 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen asgari unsurlar,
b) Banka tarafından müşteriye sunulan mevduat ve katılım fonu kabul işleminin kapsamı ve şartları,
c) Mevduat ve katılım fonu kabulü dolayısıyla ödenmesi gereken ücret, komisyon, masraf, vergi, resim, harç, fon vb. parasal yükümlülüklerin kim tarafından ödeneceği,
d) Tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri,
e) Vadeli mevduatta müşterinin vade beklenmeksizin mevduat ve katılım fonunu çekme hakkı olup olmadığı,
f) Vade sonrası yapılacak işlemler,
g) Sözleşmenin sona erme ve fesih şartları.
Nakdî ve kaydî ödeme, çek hesaplarının kullanılması dahil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri ile fon transferi işlemleri ve muhabirlik hizmetleri,
a) Banka tarafından müşteriye sunulan ödeme ve tahsilat işlemlerinin kapsamı ve şartları,
b) Ödeme ve tahsilat işlemleri dolayısıyla ödenmesi gereken ücret, komisyon, masraf, vergi, resim, harç, fon vb. parasal yükümlülüklerin kim tarafından ödeneceği,
c) Alınan bir teminat varsa, teminatın türü, niteliği, hangi hallerde teminata başvurulacağı, teminatın müşteriye iadesi şartları,
d) Tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri,
e) Sözleşmenin sona erme ve fesih şartları.
Saklama hizmetleri,
a) Banka tarafından müşteriye sunulan saklama hizmetinin kapsamı ve şartları,
b) İşlem dolayısıyla ödenmesi gereken ücret, komisyon, masraf, vergi, resim, harç, fon vb. parasal yükümlülüklerin kim tarafından ödeneceği,
c) Tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri,
d) Alınan bir teminat varsa, teminatın türü, niteliği, hangi hallerde teminata başvurulacağı, teminatın müşteriye iadesi şartları,
e) Sözleşmenin sona erme ve fesih şartları.
Bankaların kredi verme işlemlerinde bireysel müşterileri ile akdedecekleri sözleşmelerde bulunması gerekli asgari unsurlar aşağıda belirtilmiş olup, bu sözleşmelere ilişkin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklıdır.
a) Banka tarafından ilgili sözleşmeyle müşteriye verilen kredi tutarı; yabancı para kredilerde esas alınacak kur tarihi ve hesaplanma yöntemi,
b) Müşteri tarafından ödenmesi gereken anapara, faiz oranı, ücret, komisyon, masraf, vergi, resim, harç, fon vb. parasal yükümlülükler ve bunların ayrı ayrı belirtildiği ödeme planı,
c) Tarafların karşılıklı hak ve yükümlülükleri,
d) Teminatların türü, niteliği ve teminata hangi hallerde başvurulacağına ilişkin hükümler,
e) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin hükümler,
f) Temerrüt ve temerrüdün hukuki sonuçları,
g) Gecikme faizi oranı,
h) Sözleşmenin sona erme ve fesih şartları.
Banka kartlarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemlerine ilişkin sözleşmelerin şekil ve içeriğinde yer alması gereken asgari hususlarla, kredi kartı sözleşmelerinin şekil ve içeriğinde yer alması gereken asgari hususlar hakkında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca belirlenen esaslar uygulanır.
Para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemlerine ilişkin sözleşmeler şekil ve içerik açısından 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 40/A maddesi hükmü çerçevesindeki Kıymetli Maden Borsalarının Çalışma Esasları Hakkındaki Yönetmelik, İstanbul Altın Borsası Yönetmeliği ve 11.12.1998 tarih ve 98/12217 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karara uygun olarak yapılır.
Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyon sözleşmeleri, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemlerine ilişkin sözleşmeler şekil ve içerik açısından 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 40 ıncı maddesi uyarınca, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından çıkarılmış bulunan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik ile Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yönetmeliğinde belirlenen esaslara tabidir.
Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri, sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemlerine ilişkin sözleşmeler şekil ve içerik açısından, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve bu Kanun uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından çıkarılmış tebliğlerde belirlenmiş esaslara tabidir.
Kalkınma ve yatırım bankaları tarafından bireysel müşteriler ile yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri şekil ve içerik açısından 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ve bu Kanun uyarınca çıkarılmış düzenlemelere uygun olarak yapılır.
Bankalar tarafından bireysel müşterileri ile akdedilecek sigorta genel şartlarıtarife, talimat ve sigorta sözleşmeleri 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu uyarınca Hazine Müsteşarlığınca onaylanan genel şartlara uygun olarak yapılır.
Bu Tebliğde yer almayan işlemler bakımından üye bankalar ve müşterileri genel hükümlere uygun olmak şartıyla farklı şekil ve koşullarla sözleşme düzenlemekte serbesttirler.
Yaptırımlar
Bankalarca bireysel müşterileriyle akdedilecek sözleşmelerin şekil ve içeriğinde yer alması gereken asgari hususlar ile bu sözleşmelerin uygulanacağı işlemler bu Tebliğ hükümlerine uygun olmak zorundadır. Bu Tebliğe aykırı hareket ettiği iddia edilen bankaların mensubu olduğu birliğe yazılı olarak bildirilmesi halinde, şikâyet birlik yönetim kurulunca belirlenecek usule göre değerlendirilerek karara bağlanır.
Birlik yönetim kurullarınca yapılacak değerlendirme sonucunda, bu Tebliğde yer alan hükümlere bir aykırılık saptandığı takdirde, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 81 inci maddesi uyarınca idari para cezası uygulanır.
Yürürlük
Bu Tebliğ hükümleri 1 Aralık 2006 tarihinde yürürlüğe girer.
VII. Yürütme
Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Bankalar Birliği ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği yürütür.