06 Nisan 2007 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 26485
| 11 Ekim 2019 CUMA |
Resmî Gazete |
Sayı : 30915 |
|
Yürürlükten Kaldırıldı |
||
| Sermaye Piyasası Kurulundan:
VADELİ İŞLEMLER ARACILIK ŞİRKETLERİNİN KURULUŞ VE FAALİYET ESASLARI HAKKINDA TEBLİĞ (SERİ: V, NO: 90)’İN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASINA DAİR TEBLİĞ MADDE 1 – 6/4/2007 tarihli ve 26485 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vadeli İşlemler Aracılık Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ (Seri: V, No: 90) yürürlükten kaldırılmıştır. MADDE 2 – Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3 – Bu Tebliğ hükümlerini Sermaye Piyasası Kurulu yürütür. |
||
Sermaye Piyasası Kurulundan:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, bu Tebliğde belirtilen esaslar çerçevesinde münhasıran vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile diğer türev araçların alım satımına aracılık faaliyetinde bulunacak olan vadeli işlemler aracılık şirketlerinin kuruluş, faaliyet ve yetkilendirilmelerine ilişkin esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (j) ve (o) bentleri ile 39 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğde geçen;
Kanun: 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu,
Kurul: Sermaye Piyasası Kurulunu,
Borsa: Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile her türlü türev aracın işlem gördüğü borsalar ile bunlarla aynı mahiyetteki yurt dışı borsaları,
Şirket: Vadeli İşlemler Aracılık Şirketini,
Özsermaye: Kurulun aracı kurumların sermayelerine ve sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemeleri uyarınca hesaplanan özsermayeyi,
Nitelikli yatırımcı: Yatırım fonları, emeklilik fonları, menkul kıymetler yatırım ortaklıkları, girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim şirketleri, kıymetli maden aracı kurumları ve yetkili müesseseler ile nitelikleri itibariyle bu kurumlara benzer olduğu Kurulca belirlenecek diğer yatırımcılar ve ilgili aracı kuruluştaki hesabında en az 1.000.000 YTL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracı bulunan gerçek ve tüzel kişileri
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Vadeli İşlemler Aracılık Şirketleri ve Faaliyet Konuları
Vadeli işlemler aracılık şirketleri
MADDE 4 – (1) Vadeli işlemler aracılık şirketi münhasıran;
a) Borsada işlem gören mala dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri,
veya
b) Borsada işlem gören kıymetli maden ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri,
ya da
c) Borsada işlem gören her türlü türev araçların,
alım satımına aracılık faaliyetinde bulunmak üzere bu Tebliğde belirlenen şartları yerine getirerek Kuruldan yetki belgesi almış şirkettir.
(2) Kuruldan yetki belgesi alan şirketler ilgili borsaya veya borsalara Borsa Üyelik Belgesi almak üzere başvurmak zorundadırlar.
(3) Şirketler, Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerinde belirtilen esaslar çerçevesinde yurt dışındaki piyasalarda türev araçların alım satımına aracılık faaliyetinde bulunabilir.
Vadeli işlemler aracılık şirketinin kuruluş şartları
MADDE 5 – (1) Kuruluş izni başvurularının Kurulca değerlendirilebilmesi için şirketin;
a) Anonim ortaklık şeklinde kurulması,
b) Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması,
c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması,
d) Kurucularının vadeli işlemler aracılık şirketi kurucusu ve ortağı olmanın gerektirdiği mali güç, itibar ve yeterli tecrübeye sahip olmaları,
e) Ödenmiş sermayesinin, dördüncü maddenin birinci fıkrasının (a) ya da (b) bentlerinde yer alan faaliyetlerde bulunmak üzere kurulacak şirketler için 750.000 YTL. (c) bendinde yer alan faaliyette bulunmak üzere kurulacak şirketler için 1.500.000 YTL.’den az olmaması,
f) Kurucuları ile sermayedeki doğrudan veya dolaylı pay sahipliği yüzde on veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin muaccel vergi ve prim borcu bulunmaması,
g) Sermayesinin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların, gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari olarak sağlamaları,
h) Gerçek kişi ortakları ile tüzel kişi ortaklarında %10 ve daha fazla paya sahip gerçek kişilerin, Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerinde aracı kurumların gerçek kişi ortakları için aranan şartları taşımaları,
i)Esas sözleşmesinin Kanun hükümlerine ve Kurul düzenlemelerine uygun olması
şarttır.
(2) Bu maddenin (e) bendinde belirtilen sermaye tutarları, her yıl Maliye Bakanlığınca ilan edilen yeniden değerleme oranı dikkate alınarak Kurulca yeniden belirlenebilir. Bu durumda, artırılacak sermaye tutarı ilgili yılın en geç altıncı ayının sonu itibariyle sağlanır.
Ticaret unvanı ve işletme adı kullanımı
MADDE 6 – (1) Şirketin ticaret unvanında “vadeli işlemler aracılık” ibaresini kullanması zorunludur. Şirketin işletme adı kullanmak istemesi halinde Kuruldan izin alması ve bu adı tescil ve ilan ettirmesi zorunludur.
(2) Şirketin yazılı ve görsel basın ve yayın organlarında yer alacak her türlü ilan ve reklamlar ile tüm yazışmalarında işletme adları ile birlikte ticaret unvanlarını kullanmaları şarttır.
(3) Şirketin ticaret unvanı sadece yönetim ve denetim çoğunluğunun değişmesine yol açacak şekilde pay sahipliğinin değişmesi halinde bu değişmeyi yansıtmak ve yasal zorunlulukları yerine getirmek amacıyla değiştirilebilir.
Kuruluş işlemleri
MADDE 7 – (1) Kurucular, kuruluş şartlarına uygun olarak hazırlayacakları esas sözleşme ve bu Tebliğin 5 inci maddesinde öngörülen koşulları taşıdıklarını kanıtlayan belgeler ile Kurula başvururlar. Bu başvuruda Kurulca gerekli görülmesi halinde ek bilgi ve belge istenebilir.
(2) Yabancı uyruklu kişilerce temin edilecek bilgi ve belgeler hakkında bu madde hükümleri kıyasen uygulanır.
(3) Kurul, kuruluş başvurularında şirketin tüzel kişi ortaklarından özel olarak bağımsız denetim ve derecelendirme yaptırmış olma şartını arayabilir. Bu şartlar faaliyet izni ve ortaklık yapısı değişikliği başvurularında da aranabilir.
(4) Kurulca yapılacak değerlendirme sonucunda başvurunun uygun görülmesi ve Kurulca şirket üzerindeki gözetim ve denetim faaliyetlerini yerine getirmesine engel teşkil edebilecek herhangi bir husus bulunmadığı kanaatine varılması halinde, kuruluş işlemlerinin tamamlanması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığına başvurulur.
(5) Şirketin kuruluştan sonraki tüm esas sözleşme değişiklikleri de Kurulun iznine tabidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Faaliyete Geçiş Esasları
Faaliyet şartları
MADDE 8 – (1) Faaliyet izni başvurularının Kurulca değerlendirilebilmesi için şirketin;
a)Kuruluş şartlarını kaybetmemiş olması,
b) Kurulun aracı kurumların sermayelerine ve sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemeleri ile öngörülen tüm yükümlülükleri yerine getirmiş olması (Söz konusu yükümlülüklerden asgari özsermaye yükümlülüğü için 5 inci maddenin (e) bendinde yer alan tutarlar dikkate alınır),
c)Mevzuatta aracı kurumlar için öngörülen blokaj ve teminatların tesis edilmiş olması,
d) Yönetici ve ihtisas personeli ile Türk Ticaret Kanunu uyarınca atanan denetçilerinin ve müfettişlerin 5 inci maddenin (h) bendinde sayılan şartları taşımaları,
e) Bünyesinde 4 yıllık lisans eğitimi veren kurumlardan mezun, Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri uyarınca türev araçlar lisans belgesine sahip ve Kurulca belirlenen eğitim programlarını başarıyla tamamlamış, münhasıran ve ayrı ayrı görevlendirilmek üzere yeter sayıda türev araçlar müşteri temsilcisi ile türev araçlar muhasebe ve operasyon sorumlusunu istihdam ediyor olması (Takas ve operasyon sorumluları dışındaki lisansa tabi tüm şirket çalışanlarının sahip olmaları gereken lisans belgeleri dışında türev araç lisans belgesine sahip olması, takas ve operasyon sorumlularının ise Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Sınavının “Takas ve Operasyon İşlemleri” başlıklı sınavına girerek başarılı olmaları şarttır),
f) Faaliyetlerin yürütülmesine uygun sağlıklı bir yönetim, Kurulca yapılan düzenlemelere uygun muhasebe kayıt, bilgi ve belge sistemi ile düzenli iş akışı ve haberleşmeyi sağlayacak yeterli bir organizasyonu kurmuş, teknik donanımı sağlamış, türev araçlara ilişkin risk ölçüm mekanizmasını oluşturmuş, günlük olarak türev araçlarla ilgili piyasa fiyatlarını dikkate alarak müşteri bazında oluşan riskleri kontrol edebilecek, gerekli teminatları hesaplayabilecek, ortaya çıkan risklere karşı müşterilerin uyarılmasını sağlayacak bilgisayar sistemini oluşturmuş, 17 nci maddedeki esaslara uygun bir iç kontrol ve denetim sistemini kurmuş, personelin buna uygun görev tanımları ile yetki ve sorumluluklarını belirlemiş olması
zorunludur.
Faaliyet izni
MADDE 9 – (1) Şirketin faaliyete geçmek üzere Kuruldan izin alabilmesi için, bu Tebliğde öngörülen şartları yerine getirmesi ve faaliyetlerini ilgili Kurul düzenlemelerine uygun şekilde yürütebilecek nitelik ve yeterlilikte olduğunun Kurulca kabulü şarttır.
(2) Faaliyet izin başvurusunun Kurulca uygun görülmesi halinde şirkete icra edebileceği faaliyeti gösteren yetki belgesi verilir. Yetki belgesinin aracı kuruluşlara ilişkin tescil ve ilan esasları çerçevesinde tescil ve ilan ettirilmesi zorunludur.
(3) Kuruluş için izin alınmasını takiben altı ay içinde, bu Tebliğ uyarınca Kurula faaliyet izni almak üzere başvurmayan şirketin bu başvuruya ilişkin izin alma hakkı düşer. Bu kuruluşlar, yukarıda verilen sürenin geçmesi veya faaliyet izni verilmesinin uygun görülmediğinin kendilerine bildirilmesi tarihinden itibaren en geç üç ay içinde esas sözleşmelerindeki ticaret unvanına, amaç ve faaliyet konularına ilişkin hükümleri, sermaye piyasası faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmek ve söz konusu değişikliklerin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesini ilanı izleyen 10 gün içinde Kurula göndermek zorundadır.
(4) Faaliyet izninin gerçeğe aykırı beyanlarla alınmış olması veya faaliyet izninin alınmasından itibaren altı ay içinde faaliyete geçilmemesi ya da bir yıl içinde kesintisiz altı ay süre ile faaliyette bulunulmamış olması hâlinde faaliyet izni iptal edilir.
(5) Faaliyet izni bulunmayanlar, faaliyetleri geçici olarak durdurulanlar ile faaliyet yetki belgeleri iptal edilmiş olanlar yetkisiz olarak faaliyetlerde bulunamayacakları gibi ticaret unvanlarında, ilan ve reklamlarında söz konusu faaliyetlerde bulundukları izlenimini yaratacak hiç bir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar.
(6) Faaliyetleri durdurulan şirketler, bu müeyyideyi gerektiren aykırılıkların giderildiğinin Kurulca tespiti halinde, Kurulca uygun görüldüğü takdirde yeniden faaliyetlerine başlayabilirler.
Değişiklikler için Kuruldan izin alınması ve Kurula bildirim yükümlülükleri
MADDE 10 – (1) Şirketin ortaklık yapısı değişiklikleri, tescil ve ilan yükümlülükleri ile Kurula bildirim yükümlülükleri Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerine tabidir.
Şirketin merkez dışı örgütleri
MADDE 11 – (1) Şirket, yurtiçinde veya yurtdışında şube veya irtibat bürosu açabilir, bankalarla acentelik tesis edebilir. Şirketin merkez dışı örgüt açma şartları Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerine tabidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Faaliyetler Sırasında Uyulması Gereken Esaslar
Faaliyetler süresince uyulması gereken ilkeler
MADDE 12 – (1) Şirket, faaliyetlerin yürütülmesi sırasında aşağıdaki ilke ve esaslara uymak zorundadır.
(2) Bu kuruluşların;
a) Faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında işin gerektirdiği mesleki dikkat ve özeni göstermeleri, bu doğrultuda gerekli önlemleri almaları,
b) İşlemlerini gerçekleştirirken müşterilerinin çıkarını ve piyasanın bütünlüğünü gözeterek dürüst davranmaları, bu amaç doğrultusunda müşterileriyle olan ilişkilerinde çıkar çatışmalarını önlemeye çalışmaları ve buna uygun bir organizasyon oluşturmaları, doğrudan veya dolaylı olarak kendileri ile müşterileri arasında bir çıkar çatışması olduğunda, öncelikle müşterilerinin menfaatini gözetmeleri, müşterileri arasındaki çıkar çatışmalarının önlenememesi halinde müşterilerine adil davranmaları,
c)Faaliyetlerini sürdürmeleri için sahip oldukları kaynakları etkin bir biçimde kullanmaları,
d) Müşterileriyle olan ilişkilerinde yatırımcıyı korumaya ilişkin düzenlemeler ile müşteriyi ilgilendiren tüm konularda yeterli bilgilendirme ve şeffaflığı sağlamaları
gerekir.
Şirketin yapamayacağı iş ve işlemler
MADDE 13 – (1) Şirket, Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerinde yer alan aracı kuruluşların yapamayacakları iş ve işlemleri yapamaz.
İştirak ve iştirak sınırlamaları
MADDE 14 – (1) Şirketin iştirakte bulunabileceği kuruluşlar ile iştirak sınırlamaları Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerinin halka arza aracılık yetki belgesine sahip olanlar dışındaki aracı kurumlar için geçerli olan hükümlerine tabidir.
Müşteriyi tanıma kuralı
MADDE 15 – (1) Şirket, 19/11/1996 tarihli ve 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca sözleşme imzalamadan önce müşterilerinin kimlik bilgilerini tespit eder.
(2) Müşterek hesaplarda kimlik tespiti her bir hak sahibi için ayrı ayrı yapılır.
(3) Müşteri hesabına, müşteri dışında sadece müşteri tarafından noter marifetiyle düzenlemiş vekaletname ile yetkilendirilmiş kişiler tarafından işlem yapılabilir. Vekilin kimlik bilgilerinin birinci fıkra çerçevesinde tespiti zorunludur.
(4) Şirketlerin, yabancı banka ve aracı kurumların alım ve/veya satım emirlerini kabul etmeden önce, bu kurumlardan, hesabına işlem yapılan müşterinin kimlik bilgilerinin verileceğine ilişkin bir taahhütname almaları zorunludur.
(5) Şirket, ayrıca müşterilerinin risk ve getiri tercihleri, yatırım araçları ve mali durumları hakkında yeterli bilgiye sahip olmak amacıyla standart formları geliştirmek, bu formlarda yer alan bilgileri güncelleştirmek ve formları saklamak zorundadır. Müşterilere bu bilgilerin risk tercihlerinin ölçülmesi amacıyla istendiğinin bildirilmesi, müşterinin bilgi vermekten kaçınması halinde sorumluluğun kendisine ait olacağı konusunda uyarılması ve bilgi vermek istemediğine ilişkin yazılı beyanının alınarak müşterinin çerçeve sözleşmeleriyle birlikte saklanması gereklidir.
Çerçeve sözleşme imzalama yükümlülüğü
MADDE 16 – (1) Şirketin, müşterileri ile mevzuatta belirlenen standartlara uygun yazılı bir sözleşme akdetmesi zorunludur.
(2) Şirket, müşterileri için herhangi bir işlem gerçekleştirmeden ve sözleşme imzalamadan önce söz konusu işlemlerin risklerini belirten bir açıklama yapmak zorundadırlar. Şu kadar ki, şirket nitelikli yatırımcılar dışındaki müşterilerine bu açıklamaları yapmak üzere Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerinde belirtilen türev araçlara ilişkin risk bildirim formlarını kullanmak ve bu formların birer örneğini söz konusu müşterilerine vermek zorundadır.
(3) Sözleşmeler, müteselsil sıra numaralı ve en az iki nüsha olarak düzenlenir ve bir örneği müşteriye verilir.
(4) Sözleşmelerde Kurul düzenlemelerine ve ilgili borsa mevzuatına aykırı hükümler ile müşterilerin haklarını zedeleyici ve şirket lehine tek taraflı olağanüstü haklar sağlayan hükümlere yer verilmez. Sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
(5) Çerçeve sözleşme imzalanan her müşteriye ayrı bir hesap numarası verilir. Bir müşteriye verilmiş olan hesap numarası, çerçeve sözleşmesinin sona erme tarihi üzerinden 10 (on) yıl geçmedikçe bir başka müşteriye verilemez.
(6) Sözleşme yapılan her müşteri için, sözleşme tarihini izleyen 2 iş günü içerisinde yetkili takas ve saklama kuruluşu nezdinde bir müşteri saklama alt hesabı açılır ya da açtırılması sağlanır. Müşteri hesap numaraları, yetkili takas ve saklama kuruluşu nezdindeki müşteri saklama alt hesabı için de aynen kullanılır.
(7) Gerçek kişi müşterilerin isimlerinde, tüzel kişi müşterilerin unvanlarında meydana gelen değişiklikler, öğrenildiği tarihi izleyen 2 iş günü içerisinde yetkili takas ve saklama kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İç Kontrol ve Teftiş Birimi, Defter, Kayıt, Belge Düzeni ve Emir İletimi, Bağımsız
Denetim ve Bildirim Yükümlülükleri ile Faaliyet Yetki Belgelerinin İptali veya
Faaliyetlerinin Geçici Olarak Durdurulmasına İlişkin
Esaslar ve Diğer Hususlar
İç kontrol ve teftiş birimi
MADDE 17 – (1) Şirketin iç kontrol sistemi ve teftiş birimi ile müfettişlerin atanması ve görevden ayrılması, Kurulun aracı kurumların iç denetim sistemlerine ilişkin düzenlemelerine tabidir.
Defter, kayıt, belge düzeni ve emir iletimi
MADDE 18 – (1) Şirket, Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve borsalara ilişkin mevzuat hükümleri çerçevesinde, işletmenin ihtiyacına uygun birinci sınıf tacirlerin tutmak zorunda oldukları defter ve kayıtları tutmak, belgeleri düzenlemek ve faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıt, belge ve işlemleri ile emir iletiminde Kurulun ve ilgili borsaların düzenlemelerine uymak zorundadır.
(2) Şirket, muhasebeleri merkezde tutuluyor olsa bile, şube bünyesindeki müşteri hesaplarını, nakit ve menkul kıymet hareketlerini izleyecek defter ve kayıtları şubelerinde ayrıca tutmak ve bulundurmak zorundadır.
(3) Şirket, Kurulun türev araçların alım satımına aracılık faaliyetine ilişkin belgeler ve kayıt düzeni hakkındaki düzenlemelerinde belirtilen ekstre ve raporları söz konusu mevzuatta yer alan esaslar çerçevesinde hazırlayarak müşterilerine göndermek zorundadır.
(4) Şirketin faaliyetleri dolayısıyla aldığı ve gönderdiği yazılı, sözlü ve elektronik ortamda düzenlenen her türlü bilgi ve belgeleri, düzenli ve tasnif edilmiş bir biçimde saklaması zorunludur.
(5) Bu belgelerin saklama süresine ilişkin olarak 9/7/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 68 inci maddesinin birinci fıkrası hükmüne uyulur. Bu belgelerden ihtilaflı olanların bu süre ile kayıtlı olmaksızın ihtilaf sonuçlanıncaya kadar muhafazası zorunludur.
Bağımsız denetim yükümlülüğü
MADDE 19 – (1) Şirket, bağımsız denetim konusunda Kurulun aracı kurumlar için geçerli olan düzenlemelerine tabidir.
Mali konulara ilişkin bildirim yükümlülükleri
MADDE 20 – (1) Şirket, Kurulun aracı kurumların sermayelerine ve sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerinde yer alan esaslar çerçevesinde sermaye yeterliliği tablolarını hazırlayarak Kurula göndermek zorundadır.
Faaliyet yetki belgelerinin iptali veya faaliyetlerin geçici olarak durdurulması
MADDE 21 – (1) Şirketin faaliyet yetki belgesinin iptali veya faaliyetlerinin geçici olarak durdurulması Kurulun aracılık faaliyetleri ve aracı kuruluşlara ilişkin düzenlemelerine tabidir.
Diğer hususlar
MADDE 22 – (1) Bu Tebliğde hüküm bulunmayan hallerde Kurulun aracı kurumlara ilişkin düzenlemeleri kıyasen uygulanır.
Yürürlük
MADDE 23 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 24 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sermaye Piyasası Kurulu yürütür.