Ş. Ramis SAVAŞ
Yeminli Mali Müşavir
savasymm@ttnet.net.tr
Ülkemizde yatırımları teşvik açısından uzun yıllar yatırım indirimi istisnası uygulandı. Yatırım indirimi istisnası uygulaması ile bölgeler arası gelir eşitsizliğini giderilmesinde pek başarılı olunamadı. Teşvik kararnameleri kenarından köşesinden delinerek gelişmiş yörelerde de yatırım indirimi uygulamasına devam edildi. Sonuçta sanayi, İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi illerimizde yoğunlaştı.
Yatırım indirimi istisnasına son verilmesinden sonra yatırımların gelir düzeyi az olan illerde yoğunlaşmasını teşvik etmek amacı ile 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Hakkında Kanun çıkarıldı. Bu Kanunda 5530 ve 5615 sayılı kanunlar ile değişiklik yapıldı.
Söz konusu kanunlarda yer alan teşvik tedbirlerinin içinde en önemli unsur Gelir Vergisi Stopajı ile ilgilidir. Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca 2001 yılı için belirlenen fert başına gayri safi yurt içi hâsıla tutarı, 1500 ABD Doları veya daha az olan iller ile bu iller dışında kalan ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca 2003 yılı için belirlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre endeks değeri eksi olan illerde yatırım yapan işverenlere Gelir Vergisi Stopajı desteği yapılmaktadır.
A- Uygulanacak Teşvik Tutarı
Teşvik uygulamasıyla, teşvik kapsamındaki il ve ilçelerde organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu işyerleri için hesaplanan gelir vergisi tutarın tamamı, diğer yerlerdeki işyerleri için ise hesaplanan gelir vergisi tutarının %80’i terkin edilecektir. Bir başka deyişle işverenler çalışanlar için hesapladıkları gelir vergisi stopajının tamamını veya % 80’ini vergi dairesine ödemeyecekler.
B- Teşvik Kapsamındaki İl ve İlçeler
1- 1500 Dolar Altı Gelir Nedeniyle Teşvik Kapsamındaki İller
| Adıyaman | Bingöl | Hakkari | Siirt |
| Afyonkarahisar | Bitlis | Iğdır | Sinop |
| Ağrı | Çankırı | Kars | Sivas |
| Aksaray | Diyarbakır | Kırşehir | Şanlıurfa |
| Amasya | Düzce | Malatya | Şırnak |
| Ardahan | Erzincan | Mardin | Tokat |
| Bartın | Erzurum | Muş | Uşak |
| Batman | Giresun | Ordu | Van |
| Bayburt | Gümüşhane | Osmaniye | Yozgat |
2- Eksi Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Nedeniyle Teşvik Kapsamındaki İller
| Kilis | Çorum | Rize |
| Tunceli | Artvin | Elazığ |
| Kastamonu | Kütahya | Karaman |
| Niğde | Trabzon | Nevşehir |
| Kahramanmaraş |
3- 5615 Sayılı Kanun İle Teşvik Kapsamına Alınan İlçeler
Çanakkale İli, Bozcaada ve Gelibolu ilçeleri.
C- Gelir Vergisi Stopaj Teşvikinden Yararlanacak Mükellefler
Yukarıda sayılan il ve ilçelerde 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayanlar ile 01.04..2005 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, bu il ve ilçelerdeki işyerlerinde en az on işçi çalıştırmaları koşuluyla istihdam ettikleri tüm işçiler için Gelir Vergisi Stopaj teşvikinden yararlanabileceklerdir. Kanun kapsamındaki il ve ilçelerde mükelleflerin birden fazla işyeri bulunması durumunda asgari on işçi çalıştırma şartı işyerlerinin her biri için ayrı ayrı aranacaktır.
D- Uygulamanın Başlama ve Sona Erme Tarihleri
Gelir Vergisi Stopajında teşvik uygulaması ilk olarak 2007 yılının Mayıs ayı ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi için geçerli olacak ve 31.12.2008 tarihine kadar uygulanacaktır.
Ancak Kanun kapsamına giren illerdeki yeni yatırımlar nedeniyle uygulanacak vergi teşviki başkaca bir şarta bakılmaksızın,
– 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için beş yıl,
– 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için dört yıl,
– 31.12.2009 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için üç yıl
süreyle uygulanacaktır.
Örneğin, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanan bir yatırım için 4 yıl süreyle teşvik uygulanacak olup, bu yatırım nedeniyle teşvikten yararlanılacak son tarih 2012 yılının Aralık ayı olacaktır.