19 Mayıs Günü Çalışan İşçi
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi
csnozdemir@gmail.com
Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilmiştir.
Ulusal bayram ve genel tatil olarak kabul edilen günlerde işçilere, işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın bir gündelik tutarında ücret ödenir ve/veya tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Bu ücrete genel tatil ücreti denir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri:
A- Ulusal Bayram Günü:
Cumhuriyet’ in ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayram günüdür. 28 Ekim günü saat 13.00 da başlar – 1.5 gündür.
B- Genel Tatil Günleri:
Resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, genel tatil günleri olarak kabul edilmektedir.
Resmi Bayram Günleri:
– 23 Nisan : Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı – 1 gündür.
– 19 Mayıs : Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı – 1 gündür.
– 30 Ağustos: Zafer Bayramı – 1 gündür.
Dini Bayram Günleri:
– Ramazan Bayramı: Arefe günü saat 13.00 da başlar – 3.5 gündür.
– Kurban Bayramı: Arefe günü saat 13.00 da başlar – 4.5 gündür.
Yılbaşı Günü:
1 Ocak günü: Yılbaşı tatili – 1 gündür.
Genel Tatil Ücreti
İş Kanunu’nun, 47.maddesine göre “…işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir…” genel tatil ücreti olarak işçilere her gün için bir günlük ücreti ödenir. Kanun hükmü çok açıktır. İşçi çalışmaz ise normal ücretini alacak, bayram günü çalışırsa normal ücreti kadar bayram ücreti alacaktır. Diğer bir ifadeyle çift yevmiye alacaktır. Bayram çalışması ayrıca iki yevmiye şeklinde yorumlanamaz. Ancak toplu iş sözleşmeleri ve/veya iş sözleşmeleri ile işçi lehine hükümler konulabilir. Örneğin; Genel tatil günleri çalışma halinde işçiye ayrıca iki yevmiye ödenir denilebilir.
Genel Tatil Ücretinin Hesaplanması
Bay A,…alışveriş merkezinde faaliyet gösteren…unvanlı mağazada çalışmaktadır. Mağaza işyeri bayram günleri de açıktır. Günlük brüt ücreti 25 YTL’ dır. 19 Mayıs günü izinlidir. Çalışmadığı için o günün ücreti (bir iş karşılığı olmaksızın)ödenecektir. Aynı işyerinde çalışan Bayan B ise 19 Mayıs günü çalışmıştır. Günlük brüt ücreti 30 YTL’ dır. Bayan B’ye 19 Mayıs günü çalışması için günlük brüt ücreti kadar ilave bir günlük ücreti yani 30 YTL’ daha ödenecektir.
Bay A’ya 19 Mayıs günü çalışmadığı için normal ücreti olan 25 YTL, Bayan B’ye ise 19 Mayıs günü çalıştığı için 30 YTL (Normal ücreti) + 30 YTL (Bayram Çalışması Ücreti) = 60 YTL ödenecektir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışan İşçilere Ücret Ödemek Yerine İzin Kullandırılması
İşçilerin Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp müteakip gün ve/veya başka bir gün izin kullanarak ilave bir günlük ücretlerinin ödenmemesi kanaatimce mümkün değildir ve bu tür uygulamalar Kanuna aykırıdır.
Kanun koyucu Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçileri ödüllendirmek için ek bir ödeme öngörmüştür.
Sonuç:
Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere ilave bir yevmiye ücreti ödemeyen işverenlere idari para cezası uygulanacağına yönelik İş Kanununda açık bir hüküm yoktur. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı görüşü ve yerleşik yargı kararlarına göre İş Kanunu’nun 102/a maddesine göre ceza uygulanacaktır ve uygulanmaktadır. Ceza miktarı 2008 yılı için her işçi ve her ay için 179 YTL’dir. Örneklersek çalışılan 19 Mayıs günü için Bayan B’ye fazladan bir yevmiye ücreti ödemeyen işveren 179 YTL ceza ödeyecektir. Bu ceza ödenmeyen her ay için tekrar edecektir.
İşçiye yapılacak bayram çalışması ödemesi sigorta primi ve vergiye (stopaj) tabi olduğundan işverenlerce ödenmediği takdirde geriye dönük verilecek ek belgeler nedeniyle ilgili kurumlar nezdinde de sorunlar yaşanabilecektir.
İşverenlerin cezaya muhatap olmamak için bayram günü çalışan işçilere haklarını ödemesi gerekir.