Süt İzni Verilmeyen İşçiye Süt İzni Ücreti Ödenir mi?
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi -Ankara
csnozdemir@gmail.com
Özellikle bayan okuyucular telefon ve e-mail ile kullandırılmayan süt izni ücretlerinin işverence ödenip ödenmeyeceğine ilişkin sorular yöneltmişlerdir.
Yasal düzenleme gereği (1) kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Süt izninin günlük olarak kullanılması şarttır. Ancak uygulama da görüleceği üzere süt izinleri amacına uygun olarak kullanılmamakta ve/veya kullandırılmamaktadır. Genelde kadın işçiler bu izinleri haftalık veya aylık olarak kullanmaktadır.
Süt izninin kullandırılmaması veya haftalık/aylık olarak toplu şekilde kullandırılması yasa hükmüne aykırılık teşkil eder.
Süt izninin kullandırılmaması veya haftalık/aylık olarak toplu şekilde kullandırılması halinde işverenliğe kanaatimce 904.-YTL idari para cezası uygulanacaktır (2).
Kadın işçiye süt izni kullandırılmaz ve/veya yasal düzenleme içinde kadın işçinin istediği şekilde kullandırılmaz ise; Bu durumda kadın işçiler İş Kanunu’nun 24.maddesine göre iş sözleşmesini tek taraflı fesih edebilecektir. Haklı fesih nedeni ile işvereninden kıdem tazminatı dahil olmak üzere ücret ve benzeri haklarını talep edebilecektir.
Süt İzninin Ücret Olarak Ödenmesi
Kadın işçiye süt izni kullandırılmadı.İşçi de iş sözleşmesini sona erdirmedi ve çalışmaya devam etti. Çocuk 1 yaşını doldurdu. Süt izni süresi bitti. Kadın işçi süt izni parasını işverenden talep edebilir mi? İşveren ödeme yapmaz ise iş sözleşmesini sona erdirebilir mi?
Okuyucular genelde süt izni kullandırılmadığını, süt izni bittikten 2-3 yıl sonra bu konunun dava konusu teşkil edip etmeyeceğine yönelik sorularda yöneltmişlerdir.
Kadın işçi süresi içinde veya süre bittikten sonrada kullandırılmayan süt izni için kanaatimce süt izni parası adı altında işverenden bir ücret talep edemez. İş Kanununda süt izni verilmemesi durumunda işçiye ilave bir ücret ödeneceğine dair düzenleme yoktur.
Yargıtay “Davacı bayan işçi…doğum yaptığı halde işverence süt izninin kullandırılmadığını ileri sürerek, karşılığı olan ücretlerin ödetilmesi isteğinde bulunmuştur.Mahkemece, verilmeyen süt izin sürelerinin fazla çalışma ücreti gibi zamlı ücret üzerinden hesaplanarak karşılığının davacı işçiye ödenmesi gerektiği belirtilerek isteğin kabulüne karar verilmiştir,…Süt izni verilmemesi durumunda işçiye ilave bir ücret ödeneceğine dair bir kurala yer verilmiş değildir.Böyle olunca süt izni süresinin fazla çalışma süresi olarak değerlendirilerek sonuca gidilmesi doğru olmaz…Süt izni ücreti isteğinin reddi gerekirken yazılı şekilde talebin kabulü hatalı olmuştur” (3) kararında da belirtildiği üzere süt izni süresi için ilave bir ücret ödenmez.
Sonuç
Yasal düzenleme gereği kadın işçiler süt iznini çocuk 1 yaşına gelinceye kadar kullanacaktır. Süt izni kullandırılmaması halinde kadın işçi İş Kanunu’nun 24.maddesine göre iş sözleşmesini tek taraflı fesih edebilecek, yasal haklarını işverenden talep edebilecektir.
Süt izni kullandırılmayan, iş sözleşmesini sona erdirmeyip çalışan kadın işçi işverenlik hakkında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikayette bulunabilir. (4)
İş Kanunu, süt izni verilmemesi durumunda işçiye ilave bir ücret ödeneceğine dair düzenlemeye yer vermemiştir.
Kullandırılmayan süt izni süreleri kanaatimce ücrete dönüşmeyecektir.
Unutulmamalıdır ki “süt izni” çocuğun sağlığı düşünülerek verilmiş bir izindir.
Dip Notlar
(1) 4857 sayılı İş Kanunu 74/son madde.
(2) İş Kanunu’nun, 74.maddesine muhalefetten, 104.maddesi gereği.
(3) Yargıtay 9.HD-E:2007/04893-K:2007/13796-T:01.05.2007
(4) Ayrıntılı bilgi için 15.04.2006 tarihli, “İşçilerin Şikayet Hakkını Kullanması Ücrete Tabi Değildir” ve 09.05.2007 tarihli “Çalışma Yaşamından Doğan Şikayetlerinizi BİMER Aracılığıyla Yapabilirsiniz” başlıklı yazıyı okuyunuz.