İhracat Teslimlerine İlişkin Komisyonlar
Süleyman TURAN
Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı
Vergi Uygulama Müdürü
YMM
sturan08@mynet.com
I.GİRİŞ:
Bilindiği gibi, Katma Değer Vergisi Kanununun (1) 1. maddesinde, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu hükme bağlanmış, aynı Kanunun 4/1. maddesinde ise hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olarak tanımlanmıştır
Anılan Kanunun 6/b. maddesinde de, bir hizmetin Türkiye’de yapılmış sayılması ve dolayısıyla katma değer vergisine tabi tutulabilmesi için; hizmetin Türkiye’de yapılmış olması veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması gerektiği belirlenmiştir.
Turizm acente, rehber ve benzeri kişi veya kurumlarca, Türkiye’ ye gelen turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkanlara/mağazalara götürme veya satıcı mükelleflere yabancı müşteri bulma şeklinde verilen hizmet karşılığında işletmelerden belirli komisyon geliri elde edilmektedir. Türkiye’ de yerleşik firmaların ihracat teslimlerine ilişkin olarak verilen bu hizmetler, Türkiye’ de verildiğinden ve satıcı firmalar bu hizmetlerden Türkiye’ de yararlandıklarından, açıklanan kanun maddesi hükmüne göre katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.
Ayrıca, KDV Kanunun 11. maddesine göre, ihracat teslimleri ile Türkiye’de ikamet etmeyenlere yapılan teslimler katma değer vergisinden istisnadır. Aynı Kanunun 32. maddesine göre de, bu teslimler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergilerinin indirim yoluyla telafi edilememesi halinde, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde mükellefe iade edilebilmektedir.
Öte yandan, KDV Kanunun 9/1.maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde, Maliye Bakanlığınca, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanların verginin ödenmesinden sorumlu tutulabileceği hüküm altına alınmıştır. Maliye Bakanlığı, bu yetki çerçevesinde katma değer vergisine tabi bir çok işlemi, sorumluluk uygulaması ile tevkifat kapsamına almıştır. Böylece vergi potansiyeli yüksek, ancak mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu, vergi tarh, tahakkuk ve tahsilat kaybının ve gecikmenin çok olduğu sektörlerde, tevkifat uygulaması getirilerek, vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi amaçlanmaktadır.
11.07.2008 tarihinde yayımlanan 110 seri no.lu KDV Genel Tebliği (2) ile, turizm acente, rehber ve benzerlerinin, turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkan ve mağazalara götürme karşılığında, bu işletmelerden aldıkları komisyonlar, 12.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, (2/3) oranında katma değer vergisi tevkifatı kapsamına alınmış ve söz konusu komisyonlar dolayısıyla yüklenilen vergilerin ihracat bedeli üzerinden hesaplanan verginin %25’ ini geçmemek üzere ihracat istisnası kapsamında iadesi öngörülmüştür.
Bu yazımızda, söz konusu komisyonlar dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin ihracat istisnası kapsamında iadesi ve getirilen tevkifat uygulaması açıklanacaktır.
KOMİSYONLAR DOLAYISIYLA YÜKLENİLEN KDV’NİN İADESİ:
İhracat Teslimlerine İlişkin Ödenen Komisyonlar:
Bilindiği gibi, KDV Kanunun 4/1. maddesinde hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olarak tanımlandıktan sonra, bu işlemlerin bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği belirtilmiştir. Buna göre, ihracat teslimlerine ilişkin yurt içinde verilen aracılık hizmetleri, katma değer vergisinin konusuna girmektedir.
Söz konusu hizmetler, turizm acente ve rehberlik faaliyetleri kapsamında kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, şahsi ticari işletme veya serbest meslek faaliyeti olarak yürütülmekte ve yapılan bu hizmetler karşılığında komisyon geliri elde edilmektedir. (3)
Turizm acente, rehber ve benzeri kişi veya kurumlarca, Türkiye’ ye gelen turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkanlara/mağazalara götürme veya satıcı mükelleflere yabancı müşteri bulma şeklinde verilen hizmet karşılığında işletmelerden belirli komisyon geliri elde edilmektedir. Satıcı firmalara verilen turizm acente ve rehberlik hizmetleri, Türkiye’de verildiğinden ve satıcı firmalar bu hizmetlerden Türkiye’de yararlandıklarından, söz konusu hizmetler karşılığında ödenen komisyonlar katma değer vergisine tabi bulunmaktadır.
Buna göre, bir tür aracılık hizmet bedeli olan turizm acente, rehber ve benzerlerine ödenecek alışveriş komisyonlarına genel oranda (%18) katma değer vergisi uygulanması gerekir. Ayrıca, aşağıda açıklanacağı üzere, bu komisyon ödemeleri üzerinden hesaplanacak verginin (2/3)‘ü, ödemeleri yapacak satıcı mükellefler tarafından tevkifata tabi tutularak sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenmesi gerekir.
Bilindiği gibi, yurt dışındaki müşterilere verilen aracılık hizmetleri karşılığında alınan ihracat komisyonları, hizmet ihracatı kapsamında katma değer vergisinden istisna edilirken, ithalat komisyonları vergiye tabi tutulmaktadır. 30 seri no.lu KDV Genel Tebliğinde, (4) ihraç edilen mallara verilen aracılık hizmetleri karşılığında alınan ihracat komisyonları, ihraç edilen malların yurt dışında tüketilmesi ve bu nedenle hizmetten yurt dışında yararlanıldığından istisna kapsamında olduğu belirlenmiştir.
2.Yüklenilen Katma Değer Vergisinin İhracat İstisnası Kapsamında İadesi:
KDV Kanunun 11. maddesi ile, ihracat teslimleri ile Türkiye’ de ikamet etmeyenlere yapılan teslimler katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Aynı Kanunun 32. maddesine göre, bu teslimler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergilerinin indirim yoluyla telafi edilememesi halinde, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde mükelleflere iade edilebilmektedir.
Bilindiği gibi, 24 seri no.lu KDV Genel Tebliğine (5) göre, iade edilecek verginin kapsamına, istisna işlemin bünyesine giren harcamalar ile birlikte genel giderler ile amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için ödenen vergiler dahildir. Ancak, bir vergilendirme döneminde iade edilecek vergi tutarı, diğer iade hakkı doğuran işlemlerde olduğu gibi, ihracat teslim bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması suretiyle bulunacak tutarı aşmaması gerekir.
110 seri no.lu KDV Genel Tebliği ile, turizm acente, rehber ve benzerlerinin turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli işletmelere götürmeleri karşılığında bu işletmelerce ödenen komisyonlar dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisi tutarlarının ihracat istisnası kapsamında iadesine imkan sağlanmıştır.
Satıcı mükelleflere verilen söz konusu hizmetler, yurt dışındaki müşterilere yapılan ihracat teslimlerine ait olduğundan, ödenen komisyonlara ait katma değer vergisinin de ihracat istisnası kapsamında iade hesabına dahil edilmesi gerekir. Çünkü, satıcı işletmeler, turizm acente ve rehberleri vasıtasıyla turistlerden aldıkları siparişleri, topluca serbest bölgeye veya diğer bir ülkeye ihraç etmekte ve buralardan yapılan dağıtımla alınan siparişler turistlere ulaştırılmaktadır.
Buna göre, Turizm acente, rehber ve benzerlerinin turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli işletmelere götürmeleri karşılığında bu işletmelerden aldıkları komisyonlar, genel oranda katma değer vergisine tabidir. Bu şekilde ödenen komisyonlar, ihracat işlemlerinin bünyesine giren genel gider mahiyetinde bir harcama olduğundan, komisyonlar nedeniyle yüklenilen katma değer vergisi tutarlarının, indirim yoluyla telafi edilememeleri halinde belirlenen sınırlar içinde ve yapılan düzenleme çerçevesinde ihracatçılara iade edilmesi öngörülmüştür.
Mezkur Genel Tebliğde yapılan düzenlemeye göre, ihracat işlemlerinden kaynaklanan iade tutarının hesabında, bu tür komisyon harcamaları nedeniyle hesaba dahil edilecek payın, ihracat bedelinin %25’i üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tutarından fazla olamayacağı öngörülmüştür. İadenin hesaplanmasına, her takvim yılının Ocak ayından başlamak üzere yıl sonuna kadar kümülatif olarak yapılacak ve izleyen yılda hesaplamaya yeniden başlanacaktır.
Görüldüğü üzere, ihracatçı firmaların ihracat işlemlerinden doğan katma değer vergisi iadesinin hesabında, turizm acente ve rehberlerine ödenen genel gider mahiyetindeki komisyonlardan, ihracat teslimine ilişkin olarak verilecek pay, ihracat bedelinin %25’ i ile sınırlandırılmıştır.
Bir turistik mağaza işleticisinin 2008 yılına ait aylar itibariyle gerçekleştirdiği ihracat tutarları ve ödediği komisyonlara göre iade alacağının hesabı ile ilgili olarak 110 seri no.lu KDV Genel Tebliğinde verilen örnek aşağıdaki gibidir.
| KOMİSYON ÖDEMELERİNE İLİŞKİN İADE HESAPLANMASI | ||||||
| AYLAR | İHRACAT TUTARI | KOMİSYON BEDELİ
(KDV HARİÇ) |
İADE HESABINA ALINACAK KOMİSYON | |||
| Aylık | Kümülatif | Aylık | Kümülatif | Bedel | KDV | |
| Ocak | 1.000 | 1.000 | 200 | 200 | 200 | 36 |
| Şubat | 1.200 | 2.200 | 420 | 620 | 350 | 63 |
| Mart | 1.400 | 3.600 | 540 | 1.160 | 350 | 63 |
| Nisan | 1.800 | 5.400 | 560 | 1.720 | 450 | 81 |
| Mayıs | 2.200 | 7.600 | 640 | 2.360 | 550 | 99 |
| Haziran | 0 | 7.600 | 600 | 2.960 | 0 | 0 |
| Temmuz | 5.600 | 13.200 | 800 | 3.760 | 1.400 | 252 |
| Ağustos | 4.000 | 17.200 | 840 | 4.600 | 1.000 | 180 |
| Eylül | 3.600 | 20.800 | 0 | 4.600 | 300 | 54 |
| Ekim | 2.400 | 23.200 | 650 | 5.250 | 650 | 117 |
| Kasım | 1.600 | 24.800 | 1.800 | 7.050 | 950 | 171 |
| Aralık | 1.200 | 26.000 | 1.300 | 8.350 | 300 | 54 |
Tablo ile ilgili açıklamalar aşağıdadır.
Ocak ayında ihracat 1.000, komisyon tutarı 200 YTL’ dir. Komisyondan ihracat işlemine verilecek pay (1000 x %25=) 250 YTL olmakla birlikte, 200 YTL komisyon ödendiğinden bunun tamamı pay olarak verilecek ve (200 x %18=) 36 YTL, iade hesabına dahil edilerek, diğer yüklenilen vergilerle birlikte bu ay içinde iade olarak talep edilebilecektir.
Şubat ayı sonunda ihracatın kümülatif tutarı 2.200, komisyonun kümülatif tutarı 620 YTL’ dir. Komisyonun payı (2200 x %25 =) 550 YTL olarak hesaplanmaktadır. Bu tutardan, Ocak ayında verilen 200 YTL tutarındaki pay düşülecek ve Şubat ayındaki pay 350 YTL olarak belirlenecektir. Bu ayda iade hesabına dahil edilecek tutar ise (350 x %18=) 63 YTL olarak belirlenecektir.
Mart sonunda kümülatif olarak ihracat 3.600, komisyon 1.160 YTL’ dir. Komisyondan ihracat işlemine verilecek azami pay (3600 x %25=) 900 YTL olacak ve bu tutardan ilk 2 ayın toplam payı olan 550 YTL düşüldükten sonra kalan 350 YTL’nin %18’i olan 63 YTL Mart ayında iade hesabına dahil edilecektir. Nisan ve mayıs aylarında da aynı şekilde hesaplama yapılmıştır.
İhracat işlemi bulunmayan Haziran ayında, 600 YTL komisyon ödenmiştir. Bu dönemde ihracat işlemi nedeniyle iade talep edilemeyecektir. Aynı dönemde yapılan 600 YTL’lik komisyon ödemesi izleyen dönemlerde gerçekleştirilecek ihracat işlemlerine ilişkin iade tutarının hesabında dikkate alınabilecektir. Temmuz ve Ağustos aylarında açıklandığı şekilde hesaplama yapılmıştır.
Eylül ayında 3600 YTL’lik ihracat yapılarak kümülatif ihracat tutarı 20.800 YTL’ye ulaşmış, komisyon ödemesi ise yapılmamıştır. Eylül ayında komisyon ödemesi olmamasına rağmen, iade hesabına önceki dönemlerde ödenen komisyonlardan pay verilebilecektir. Bu dönemde ihracat işlemine verilecek azami komisyon payı (20800 x %25 =) 5.200 YTL olmakla birlikte, kümülatif komisyon tutarı 4.600 YTL olduğundan ve bu tutarın 4.300 YTL’lik kısmı önceki dönemlerde iade hesabına alındığından, Eylül ayındaki komisyon payı 300 YTL olacaktır. Dolayısıyla, 300 YTL‘nin %18’i olan 54 YTL Eylül ayında iade hesabına dahil edilecektir.
Bu hesaplama Aralık ayına kadar yukarıdaki şekilde sürdürülecek, izleyen yılın Ocak ayından itibaren hesaplamaya yeniden başlanacaktır.
Bu tablo, yılbaşından itibaren her ay yeniden düzenlenerek, iade talep dilekçesinin eki olarak vergi dairesine verilecektir. Ayrıca KDV Kanunun 54. maddesinde yer alan düzenleme çerçevesinde, tablodaki bilgileri ihtiva eden yardımcı defter kayıtları kullanılacaktır. İadenin YMM KDV İadesi Tasdik Raporuyla alınmak istenmesi halinde, söz konusu raporda bu bilgileri içeren açıklamalara veya tabloya yer verileceği tabiidir.
Bu uygulama 2008 takvim yılının başından itibaren geçerli olup, 1/1/2008 tarihinden sonra faturalandırılan komisyon bedelleri dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisi, yine bu tarihten sonra gerçekleştirilecek ihracat teslimlerine ilişkin iade hesabına yukarıda açıklandığı şekilde dahil edilecektir.
2008 yılı içinde ödenen ve 110 seri no.lu Genel Tebliğin yayımından önceki dönemlerde iade edilen, ihracat bedelinin %25’ini aşan komisyon ödemelerine ilişkin katma değer vergisi tutarları ile ilgili olarak vergi dairelerince her hangi bir işlem yapılmayacaktır. Ancak, mükelleflerce alınan komisyon ödemelerine ilişkin toplam iade tutarlarının yukarıda belirtilen kümülatif hesaplamada dikkate alınacağı tabiidir.
Aralık/2007 dönemi ve daha önceki dönemlerde gerçekleştirilen ihracat işlemlerinde ise komisyon harcamalarına ait katma değer vergisi, genel hükümler çerçevesinde iade hesabına dahil edilecektir. Bu dönemlere ilişkin olup komisyon bedellerine ait katma değer vergisinin iade hesaplarına dahil edildiği ve henüz sonuçlandırılmamış nakden veya mahsuben iade talepleri, miktarına bakılmaksızın, teminat karşılığında veya vergi incelemesi sonucuna göre yerine getirilecek, teminat verilmesi halinde teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülecektir. Komisyon bedellerine ilişkin katma değer vergisinin iade hesabından çıkarılması halinde ise genel hükümlere göre işlem yapılacaktır.
III. TEVKİFAT UYGULAMASI:
1.Tevkifatın kapsamı:
Maliye Bakanlığı, 110 seri no.lu KDV Genel Tebliği (B/2) ile, turizm acentesi ve rehberleri tarafından satıcı mükelleflere verilen ve önceki bölümde belirtilen hizmetler için ödenen komisyonlara, KDV Kanunun 9/1. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, 11.07.2008 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, (2/3) oranında katma değer vergisi tevkifat uygulanmasını getirmiştir.
Böylece, bir tür aracılık hizmeti olan söz konusu hizmetler karşılığında ödenen komisyonlar için belge düzenlenerek kayıt altına alınması ve böylece vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi amaçlanmıştır. Mezkur Tebliğde yer alan düzenlemeye göre, sorumluluk uygulaması sadece turizm acente ve rehberlere yapılan ödemelerle sınırlı olmayıp, bunların benzerlerine yapılan komisyon ödemelerini de kapsamaktadır. Ancak, diğer birçok tevkifat uygulamasında öngörülen alt sınır, bu tevkifat uygulaması için öngörülmemiştir.
Bu durumda, tutarına bakılmaksızın yapılan bütün komisyon ödemelerinden katma değer vergisi tevkifatı yapılması gerekir.
Buna göre; turizm acentesi, rehber ve benzerleri tarafından turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli işletmelere götürme karşılığında, ödenen komisyon bedelleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tutarına, (2/3) oranında tevkifat uygulanarak işletmeler tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.
Turizm acente ve rehberlik faaliyetinin, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılması halinde, alınan komisyonların kurum kazancı olarak fatura düzenlenerek vergilendirilmesi, şahsi ticari işletme olarak yapılması halinde, ticari kazanç olarak fatura ile belgelendirilmesi ve şahsi faaliyet olarak sürdürülmesi halinde ise, elde edilen komisyon gelirinin serbest meslek kazancı olarak serbest meslek makbuzu ile belgelendirilmesi gerekir..
Turizm acente ve rehber ve benzeri kişi veya kurumlara ödenen alışveriş komisyonları, bunların kurum kazancı, ticari kazanç ve serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi halinde, genel oranda (%18) katma değer vergisine tabi olup, bu ödemeler üzerinden hesaplanacak katma değer vergisinin (2/3)’nün komisyon ödemelerini yapacak olan mükellefler tarafından tevkif edilerek sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenmesi gerekir.
İhracatçı satıcı firmalar, komisyon ödemelerini, karşılığında alacakları fatura veya serbest meslek makbuzuna dayanarak dönem kazançlarının tespitinde, faaliyet gideri olarak dikkate alabileceklerdir. Ayrıca, tevkif edilen ve 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenen katma değer vergisi, aynı dönem 1 no.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.
Rehberlik ve benzeri faaliyetlerini şahsi olarak sürdürenlerin, Gelir Vergisi Kanunun (6) 66/5. maddesi gereğince gelir vergisinden muaf olmaları halinde, elde edilen komisyon gelirleri, gelir vergisi ve katma değer vergisine tabi olmadığından katma değer vergisi tevkifatı yapılması söz konusu değildir. Bu durumda belgelendirme gider pusulası ile yapılacaktır.
Bilindiği gibi, GVK’ nun 66/2-5. maddesinde, VUK’ nun 155. maddesinde belirtilen şartlardan (7) en az ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci rehber gibi mesleki faaliyette bulunanların bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılacakları, bu şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfusu 5.000’i aşmayan yerlerde faaliyette bulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançlarının gelir vergisinden muaf olduğu hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, söz konusu komisyon gelirlerinin serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi halinde, yapılacak ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesi gereğince gelir vergisi tevkifatı yapılacağı tabidir.
Örnek: (A) Ltd Şti. kendisine müşteri olarak turist kafilesini getiren ve ihracat satışına aracılık eden gerçek usulde vergiye tabi (B)’ye 20.08.2008 tarihinde 10.000 YTL komisyon ödemiştir. Bu komisyon için (B)’ nin düzenleyeceği fatura, defter kaydı ve beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktır.
– Fatura:
Alınan Komisyon Bedeli……………………………….10.000,YTL
Hesaplanan KDV …………………………………………. 1.800,YTL
Toplam…………………………………………………….11.800,YTL
Tevkif Edilen KDV..(2 /3)……………………………..(-) 1.200,YTL
Tahsil Edilecek Tutar……………………………………. 10.600,YTL
Beyan Edilecek KDV……………………………………….. 600,YTL
– Defter kaydı:
__________________________ / ____________________
100 KASA 10.600
643 KOMİSYON GELİRİ 10.000
391 HESAPLANAN KDV 600
Komisyon bedelinin nakden tahsili
__________________________ / ____________________
-1 Nolu KDV beyannamesinin 2 Nolu Tablosu:
Mal ve Hizmet Bedeli KDV Oranı Tevkifat Oranı Hesaplanan KDV
10.000 %18 2/3 600
(A) Ltd Şti.nin yapacağı defter kaydı ve 2 Nolu KDV beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktır.
– Defter Kaydı:
__________________________ / ____________________
653 KOMİSYON GİDERLERİ 10.000
191 İNDİRİLECEK KDV 1.800
(191 30 100 Ödenen KDV 600)
(191 30 200 Tevkif edilen KDV 1.200)
102 BANKALAR 10.600
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.200
360.70 Sorumlu Sıfatıyla ödenen KDV
__________________________ / ____________________
2 Nolu KDV Beyannamesinin “Tablo-2” Bölümü:
Matrah KDV Oranı(%) Tevkifat Oranı Vergi
10.000 18 2/3 1.200
(A) Ltd. Şirketi, tevkif ettiği 1.200 YTL tutarındaki katma değer vergisini, 2 nolu tabloyu doldurarak 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan edecek, satıcıya ödenen 600 YTL ile birlikte toplam 1.800 YTK vergiyi, aynı döneme ilişkin 1 nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapacaktır. Gerçek kişi (B) ise, tevkif edilen vergi ile ilgili yüklendiği vergiyi indirim konusu yapacak, indirim yoluyla telafi edilemezse, tevkif edilen vergi ile sınırlı olmak üzere, aşağıda açıklanan esaslar çerçevesinde iade olarak alabilecektir.
İade Esasları:
Tevkifat uygulamasından doğan katma değer vergisi alacaklarına ilişkin nakden veya mahsuben iade talepleri, miktarına bakılmaksızın, münhasıran banka teminat mektubu veya vergi inceleme raporu ile yerine getirilecek, iadenin teminat karşılığında yapılması halinde teminatlar, olumlu vergi inceleme raporunun vergi dairesine intikal ettiği tarih itibariyle çözülecektir. İadenin vergi inceleme raporu karşılığında alınmak istenmesi durumunda iade talebi, vergi inceleme raporunun vergi dairesine intikal ettiği tarih itibariyle geçerlilik kazanacaktır.
İadenin yapılabilmesi için alıcının bu tevkifatla ilgili 2 no.lu KDV beyannamesini vergi dairesine vermiş olması zorunlu olup, tevkif edilen verginin ödenmesi şartı bulunmamaktadır.
İade talebi bir dilekçe ile yapılacak ve dilekçeye;
– Tevkifata tabi hizmetlere ilişkin fatura veya benzeri belgelerin fotokopileri veya bu belgelere ait bilgilerin dökümünü gösteren liste,
– İade talebinin yapıldığı döneme ilişkin indirilecek KDV listesinin eklenmesi gerekir.
Bildirim Mükellefiyeti:
108 seri no.lu KDV Genel Tebliğinde yapılan düzenleme ile, tevkifat uygulaması kapsamına alınan işlemleri yapan satıcılar için bazı yükümlülükler getirilmiştir. Mezkur Genel Tebliğde, 108 seri no.lu KDV Genel Tebliğinin (8) (B/4) bölümünde düzenlenen bildirim zorunluluğu ve müteselsil sorumluluk uygulamasına ilişkin açıklamaların, bu bölüm kapsamında kendilerine katma değer vergisi tevkifatı uygulanan mükellefler için de geçerli olduğu belirtilmiştir.
Buna göre, tevkifat kapsamında komisyon geliri elde edenler, tevkifat uygulanan komisyon gelirleri ile hizmet verip komisyon aldıkları işletmelere ilişkin bir listeyi izleyen ayın 15. gününün mesai saati bitimine kadar bağlı oldukları vergi dairesine vermek zorundadırlar.
Bu durumda, komisyon geliri elde edenler, tevkifat uygulanan her hasılat faturası veya serbest meslek makbuzu itibariyle;
– Düzenlenen faturanın tarih ve numarası,
– Tevkifat uygulanan hizmet tutarı,,
– Teslimin tabi olduğu KDV oranı, toplam hesaplanan KDV tutarı, alıcı tarafından tevkif edilen ve satıcı tarafından beyan edilecek KDV tutarları,
– Tevkifat yapan alıcının kimlik bilgileri ile bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarasını,
gösteren bir liste düzenlenerek satıcı mükellefler tarafından doğruluğu imza ve kaşe tatbik edilmek suretiyle onaylanacak ve yukarıda belirtilen süre içinde vergi dairesine verilecektir.
Belirtilen süre içinde söz konusu listeyi vermeyen veya eksik veren satıcılar, alıcının tevkifat tutarını beyan etmemesi veya beyan etmekle birlikte vergi dairesine ödememesi halinde Hazineye intikal etmeyen vergi tutarlarının ödenmesinden alıcılar ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesi müteselsil sorumluluğu ortadan kaldırmakta olduğundan, yükümlülüğün eksiksiz ve zamanında yerine getirilmesine dikkat edilmelidir.
SONUÇ:
Yazımızın önceki bölümlerinde etraflıca açıklandığı üzere, 11.07.2008 tarihinde yayımlanan 110 seri no.lu KDV Genel Tebliği ile, 12.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, turizm acente, rehber ve benzeri kişi veya kurumların, turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkan veya mağazalara götürülmeleri karşılığında bu işletmelerden aldıkları komisyonlar, (2/3) oranında katma değer vergisi tevkifatı kapsamına alınmıştır. Böylece, söz konusu komisyonları ödeyen işletmeler, bu bedeller üzerinden hesaplanan katma değer vergisine (2/3) oranında tevkifat uygulayarak tevkif ettikleri vergileri sorumlu sıfatıyla beyan edip ödeyeceklerdir.
Öte yandan, belirtilen hizmetler karşılığında ödenen komisyonlar ihracat teslimleri kapsamında değerlendirilerek, bu nedenle yüklenilen vergilerin ihracat bedeli üzerinden hesaplanan verginin %25’ ini geçmemek üzere ihracat istisnası kapsamında iadesi öngörülmüştür.
Yapılan bu düzenleme ile, turizm acente ve rehberleri tarafından satıcı mükelleflere verilen ve bir tür aracılık hizmeti niteliğinde olan söz konusu hizmetler karşılığında ödenen komisyonlar için belge düzenlenerek kayıt altına alınması ve böylece vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi amaçlanmıştır.
DİP NOTLAR:
(1) 02.11.1984 tarih ve 18563 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(2) 11.07.2008 tarih ve 26933 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(3) Yaptığı iş karşılığında ücret alan gerçek veya tüzel kişi komisyoncu, yapılan bir iş karşılığında işi yapana ödenen ücret ise komisyon geliridir.
(4) 16.12.1988 tarih ve 20021 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(5) 22.11.1986 tarih ve 19289 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(6) 06.01.1961 tarih ve 10700 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(7) VUK’ nun 155. maddesinde serbest meslek faaliyetinde işe başlama için öngörülen şartlar aşağıdaki gibi sayılmış olup, bu hallerden herhangi bir işe başlamayı gösterir.
Muayenehane, yazıhane, atölye gibi özel işyerleri açmak, 2. Çalışılan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunduğunu ifade eden alametleri asmak, 3. Her ne şekilde olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren ilanlar asmak, 4. Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşeküllere kaydolmak.
(8) 26.02.2008 tarih ve 26799 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
KAYNAKÇA:
– KDV Kanun metni ve Genel Tebliğleri
– 110 seri nolu KDV Genel Tebliği
– Emin Akyol Yaklaşım-Sayı 189-Eylül-2008