Sigorta Kolları Uygulanacak Sigortalılar
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi
csnozdemir@gmail.com
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu[1] 01.10.2008 tarihinde tüm hükümleri ile yürürlüğe girdi.Uygulama yönetmeliğinde[2] haklarında bazı sigorta kolları uygulanacak sigortalılar ve sigorta kolları belirtilmiştir.
Haklarında Bazı Sigorta Kolları Uygulanacak Sigortalılar ve Sigorta Kolları:
- Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında, Kanunun iş kazası ve meslek hastalığı ile analık hükümleri uygulanır.
- 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.
- Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler hakkında Kanunun iş kazası ve meslek hastalığı hükümleri uygulanır.
- Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır;bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri hâlinde ise haklarında genel sağlık sigortası primi hariç isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır.
- Vazife malullerinden;
- Harp malulleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu,2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış malullerden,Kanunun 4/a (eski SSK) ve 4/b (eski Bağ-Kur) maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır;ancak uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri hâlinde bu isteklerini Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları uygulanır.
- Kanunun 4/c (eski Emekli Sandığı) maddesi kapsamında bir göreve başlayan tüm vazife malulleri hakkında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanır.
- Kanunun 4/a (eski SSK),4/b (eski Bağ-Kur) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladıkları hâlde, aylıkları kesilmeyen harp ve vazife malullerinden genel sağlık sigortası primi alınmaz.
- Kanunun 4/b (eski Bağ-Kur) maddesi kapsamında,köy veya mahalle muhtarı seçilenler ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan aşağıda belirtilenler sigortalı sayılırlar.
- Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar.
- Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar.
- Kollektif şirketlerin ortakları.
- Limited şirketlerin ortakları.
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları.
- Adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları.
- Donatma iştirakleri ortakları.
- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları.
- Tarımsal faaliyette bulunanlar.
- Kanunun 4/b (eski Bağ-Kur) maddesi hükümleri 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler hakkında da uygulanır.
- Kamu idarelerinde aşağıda belirtilenler Kanunun 4/c (eski Emekli Sandığı) maddesi kapsamında sigortalı sayılırlar.
- Kanunun 4/a (eski SSK) maddesi kapsamında olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp, ilgili mevzuatında 4/a (eski SSK) maddesi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar.
- Kanunun 4/a (eski SSK) ve 4/b (eski Bağ-Kur) maddesi kapsamında olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili mevzuatında 4/a (eski SSK) maddesi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86. maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar.
- Kanunun 4/c (eski Emekli Sandığı) maddesi hükümleri aşağıda belirtilenler hakkında da uygulanır.
- Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memurları gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar.
- Başbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri.
- Bu kapsamda sigortalı iken aynı kapsamdaki kişilerin kurduğu sendikalar ve konfederasyonlar ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar.
- Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda, Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksek okulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar.Okulları tamamlamadan ayrılanlar ile tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmaz.
- Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler.Okulları tamamlamadan ayrılanlar ile tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmaz.
- Kanunun kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin hükümleri Kanunun 4/c (eski Emekli Sandığı) maddesi kapsamında olanlara uygulanmaz.
Sonuç
Sosyal Sigortalar kısa ve uzun vadeli sigorta kollarından oluşur.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları:
İş Kazası ve Meslek Hastalığı
Hastalık
Analık Sigortası
Uzun Vadeli Sigorta Kolları:
Malullük
Yaşlılık
Ölüm
[1]16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[2]28.08.2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.