ÖTV I Sayılı Liste ÖTV Mükellefiyeti
Emrah AYGÜL
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
emrah.aygul@erisymm.com
- Giriş
Özel tüketim vergisi, Özel Tüketim Vergisi Kanununa[1] ekli 4 ayrı listede sayılan ve aşağıda belirtilen mal çeşitleri için uygulanmaktadır.
– Petrol ürünleri ve türevleri (I Sayılı Liste),
– Taşıt araçları (II Sayılı Liste),
– Kolalı gazozlar, alkollü içecekler ve tütün mamulleri (III Sayılı Liste),
– Genel olarak lüks mal kategorisinde kabul edilen mallar (IV Sayılı Liste).
Kanunun 1. maddesinde (I) sayılı listedeki mallar için verginin konusu, bu malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışının bir defaya mahsus ÖTV’ye tabi tutulması olarak açıklanmıştır.
Yine Kanunun 4. maddesinde (I) sayılı listedeki malları ithal edenlerin özel tüketim vergisi mükellefi olduğu belirtilmiştir.
Yazımızda, işletmelerin ithal etmiş oldukları ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı liste kapsamındaki mallarla ilgili yükümlülüklerine değinilecektir.
- (I) Sayılı Listenin Kapsamı
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı liste, ana mal grubu bazında A ve B cetveli olarak sınıflandırılmıştır.
A cetveli benzin, mazot, petrol gazları, doğal gaz, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), biodizel ve benzeri mallardan oluşturulmuştur.
B cetveli ise solventler, mineral yağlar, vernikler, tiner, madeni yağlar, gazyağı ve benzeri mallardan oluşmaktadır.
Listede malların gümrük tarife istatistik pozisyon numaralarına yer verilmiştir. Ancak Kanunun 1/2. maddesinde, Kanuna ekli listelerde yer alan malların Türk Gümrük Tarife Cetvelinde tanımlanan eşyalar olduğu, bu malların tarife numaralarında veya tanımlarında bu Kanuna ekli listeler dışında yapılacak değişikliklerin Özel Tüketim Vergisi Kanununun uygulanmasında hüküm ifade etmeyeceği belirtilmiştir.
Dolayısıyla Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli listelerde GTIP numaraları itibariyle tanımlanan mallarla ilgili olarak Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yapılan değişiklikler sonucu, malların ÖTV listelerinde yer almayan GTIP numaralarına dahil olması veya eşya tanımında farklılıklar olması, bu malların vergilendirilmesine engel teşkil etmeyecektir.
- (I) Sayılı Listedeki Malların İthali ve Vergiyi Doğuran Olay
ÖTV Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı, bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tabi tutulmuştur. Kanunun 3. maddesi uyarınca (I) sayılı listede yer alan mallar için vergiyi doğuran olay, yurt içi teslimlerde veya teslim sayılan hallerde meydana gelmektedir.
Teslim ve teslim sayılan haller Kanunun 2. maddesinde aşağıdaki şekilde açıklamıştır.
“e) Teslim: Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesini,
İfade eder.
- Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir. Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci ya da sürücüye tevdi edilmesi de mal teslimidir. Trampa iki ayrı teslim hükmündedir. Kap veya ambalajların geri verilmesinin mutat olduğu hallerde teslim, bunların içinde bulunan mallar itibarıyla yapılmış sayılır.
- Aşağıdaki haller de teslim sayılır:
a) Vergiye tâbi malların, vergiye tâbi olan malların imali dışında her ne suretle olursa olsun kullanılması, sarfı, işletmeden çekilmesi veya işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi,
b) Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devri.”
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere (I) sayılı listedeki malların ithali verginin konusuna girmemekte ve ithalat aşamasında vergi doğmamaktadır. Bunların, ithal edildikten sonra sarfında, vergiye tabi olmayan malların üretiminde kullanılmasında, satılmasında, işletmeden çekilmesinde, personele verilmesinde, başka bir mal ya da hizmetle trampasında, tesliminden önce fatura düzenlenmesinde verginin konusu oluşmakta ve vergi doğmaktadır.
- İthalde Alınan Teminat Ne İçin?
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 16/4. maddesinde, bu Kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalinde, ödenecek ÖTV’ye karşılık olmak üzere türü, tutarı ve çözümüne ilişkin usul ve esasları Maliye Bakanlığınca belirlenmek suretiyle teminat alınacağı hükme bağlanmıştır.
Söz konusu teminatın nasıl alınacağına ilişkin usul ve esaslar 1 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin[2] 9[3] ve 15[4] Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğleri ile değişik (16.3) no.lu bölümünde, nasıl çözüleceğine ilişkin usul ve esaslar ise aynı Tebliğin 9 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliği ile değişik (16.4) no.lu bölümünde açıklanmıştır.
Söz konusu tebliğler incelendiğinde teminatın, ithalattan sonra doğacak verginin hazineye intikalini izlemek ve güvence altına almak için olduğu anlaşılmaktadır.
- (I) Sayılı Listedeki Ürünlerin İthalinde ÖTV Mükellefiyeti Başlamaktadır
Özel Tüketim Vergisi Kanunun 4. maddesinde (I) sayılı listedeki malları ithal edenlerin özel tüketim vergisi mükellefi olduğu belirtilmiştir.
14 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliği[5] uyarınca ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların ithalinde mükellef tarafından gümrük idaresine teminat verilmesi gerektiğinden, bu mallara ilişkin ÖTV mükellefiyetinin en geç ithal (ÖTV Kanununun 2. maddesinin 1 numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine giriş) tarihinde yurt içinde ÖTV yönünden bağlı olunacak vergi dairesine tesis ettirilmesi gerekmektedir.
Örneğin İştigal konusu sebebiyle bir işletmenin üretimde kullandığı madeni yağı, verniği ya da incelticileri ithal etmesi halinde, yukarıdaki Tebliğ uyarınca ithalat tarihinde ÖTV mükellefiyetinin doğacağı açıktır.
- Mükellefiyet Beraberinde Beyanname ve Bildirim Yükümlülüğünü de Getirmektedir
ÖTV mükellefiyetinin başlamasına müteakip, bildirim ve beyanname ödevlerinin de yerine getirilmesi gerekecektir.
a- Beyanname
Kanunun 14. maddesinde vergilendirme dönemi, Kanuna ekli (I) sayılı listedeki mallar için her ayın ilk onbeş günlük birinci ve kalan günlerinden oluşan ikinci dönem yani bir ayda iki dönem olarak belirlenmiştir.
Beyanname, (I) sayılı listedeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen onuncu günü akşamına kadar mükellefin katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verilmektedir.
ÖTV mükellefi olunan bir vergilendirme döneminde vergiye tabi bir işlem olmasa dahi, 1 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin “Beyan Esası” başlıklı (12.2) no.lu bölümünde yapılan düzenleme uyarınca ÖTV mükelleflerinin bu dönemlerle ilgili olarak beyanname vermeleri zorunludur.
Beyannamenin süresinde ve pişmanlık hükümleri uyarınca verilmemesi halinde Vergi Usul Kanununun 341. maddesi uyarınca vergi ziyaı cezasına muhatap kalınabilecektir.
Yine 346 Seri Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği İle söz konusu beyannamenin elektronik ortamda verilmesi gerekmektedir. Aksi halde Vergi Usul Kanununun mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezasına muhatap kalınabilecektir.
b- Bildirim
Beyannamenin dışında yine ÖTV mükellefinin vergiye tabi işlemleri bulunsun bulunmasın, bir ay içindeki faaliyetleriyle ilgili olarak 1 Seri No.lu Tebliğ ekinde yer alan bildirim formlarını takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar Gelirler Genel Müdürlüğünün www.gelirler.gov.tr adresinde hizmet veren İnternet Vergi Dairesi/Kurumlar-Gelir Vergi Dairesine göndermeleri gerekmektedir.
Bildirim formlarını İnternet Vergi Dairesi/ Kurumlar-Gelir Vergi Dairesi’ne göndermesi gerektiği halde göndermeyen mükellefler hakkında Vergi Usul Kanununun mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.
7- Mükellefiyetin Sona Ermesi
İthal edilen ürünlerle ilgili ÖTV’yi doğuran olayın meydana gelmesi, beyannamelerin verilmesi, işlemlerin tamamlanmasının adından, başkaca da ÖTV’ye tabi işlemlerin bulunmaması halinde mükellef ÖTV mükellefiyetlerinin sona erdirilmesini, bir dilekçe ile bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurmak suretiyle isteyebilecektir. Bu dilekçe üzerine mükellefiyet kaydı ilgili vergi dairesince terkin edilecektir. Dolayısıyla beyan ve bildirim yükümlülükleri de böylece kalkmış olacaktır.
8- Sonuç ve Değerlendirme
ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların ithali, beraberinde kimi vergisel yükümlülükleri de getirmektedir. Bu malların sürekli ithalini yapan diğer bir deyişle sürekli mükellef konumunda olan işletmelerin bu yükümlülüklere aşina olduğunu kabul ederek, diğer işletmelerin arızi olarak yurtdışından ithal ettikleri (I) sayılı listedeki mallarla ilgili sorumluluklarını belirtmek amacıyla bu yazı kaleme alınmıştır. Bu işletmelerin cezai müeyyidelere maruz kalmamaları açısından özellikle ithalat hizmeti verenlerin/personelin bu konuda bilgilenmeleri ve işletmelere yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri açısından bu malların ithalatı sırasında bilgi vermeleri gerekmektedir. Aksi halde çok küçük ithalatlar için bile yüklü tutarda özel usulsüzlük cezasına muhatap kalınabilecektir.
Yapılacak bir düzenleme ile ithal edilen (I) sayılı listedeki malları, bu listedeki malların üretiminde kullanmayacak ve satışa konu etmeyecek işletmelerin, mükellefiyet kaydına gerek olmaksızın ithalat aşamasında ÖTV’yi ödemesi sağlanmalıdır.
[1] 12.06.2002 Tarih ve 24783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[2] 30.07.2002 Tarih ve 24831 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[3] 10.08.2005 Tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[4] 30.10.2008 Tarih ve 27039 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[5] 08.04.2008 Tarih ve 26930 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
