Gayrimenkul ve Diğer Bazı Malların Tesliminde KDV
Süleyman TURAN
YMM
sturan08@mynet.com
I.GİRİŞ:
Bilindiği gibi, KDV Kanunu’nun 28. maddesinde, katma değer vergisi oranının, vergiye tabi her bir işlem için %10 olduğu, Bakanlar Kurulu’nun bu oranı dört katına kadar arttırmaya ve %1’ e indirmeye, bu oranlar dahilinde muhtelif mal ve hizmetler ile, bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır.
Mal ve hizmetlere uygulanacak KDV oranlarını belirleyen, Bakanlar Kurulunun 2007/13033 sayılı Kararı ile, mal teslimi ve hizmetlere uygulanacak KDV oranları;
a) Ekli listelerde yer alanlar hariç olmak üzere vergiye tabi işlemler için, %18
b) I– sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için,% 1
c) II– sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için, % 8 olarak belirlenmiştir.
Buna göre, %1 ve % 8, indirimli vergi oranları, %18 ise, genel vergi oranı sayılmaktadır. İndirimli vergi oranına (%1–%8) tabi teslim ve hizmetler, Kanunun 28. maddesine ekli I ve II/A-B sayılı listelerde sayılmıştır. İndirimli vergi oranına tabi teslim ve hizmetlerin kapsamı. değişen ekonomik ve sosyal şartlara göre zaman içinde genişletilmektedir.
Ayrıca, Harçlar Kanunu’nun 5838 sayılı Kanunla değişik mükerrer 138. maddesinin dördüncü fıkrasında, maktu harçları yarısına, nispi harçları ise Kanunla belirlenen oranların onda birine kadar indirmeye, bu had ve miktarlar arasında yeni had, miktar ve nispetler tespit etmeye yetkilidir. hükmü yer almaktadır.
Mezkur Kanun maddelerinin vermiş olduğu yetkilerine istinaden, Bakanlar Kurulu’nun almış olduğu 2009/ 14812 ve 14813 sayılı Kararları ile, 29.03.2009-30.06.2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, bazı malların tesliminde uygulanacak KDV oranları ve gayri menkullerin alım satım işlemlerinde uygulanacak harç oranları yeniden belirlenmiştir.
II-KATMA DEĞER VERGİSİ ORAN İNDİRİMİ:
Bakanlar Kurulu’nun 29.03.2009 tarihinde yayımlanan 2009/14812 sayılı Kararı ile;
30.03.2009-30/6/2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, işyeri (bina ve/veya bağımsız bölüm şeklinde olanlar) teslimleri ile ekli (1) sayılı cetvelde yer alan malların teslimlerinde KDV oranı % 8 olarak belirlenmiş ve mükelleflerin, indirimli orana tabi işlemlerine ait iade hesabına, bu madde kapsamında teslim ettikleri işyerleri nedeniyle yüklendikleri vergilerin dahil edilmeyeceği,
24/12/2007 tarihli ve 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararın eki;
a) (I) sayılı listenin 9. sırasında yer alan “Türk Gümrük Tarife Cetvelinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “8701.90.50.00.00 Kullanılmış olanlar ile” ibaresi eklenmiştir.
b) (II) sayılı listenin “B) DİĞER MAL VE HİZMETLER” bölümünün sırasındaki tabloda yer alan “8433.59.80.00.19 Diğerleri (diğer hasat ve harman makine ve cihazları)” satırından sonra gelmek üzere “8433.90 Aksam ve parçalar (84.33 pozisyonundaki makine ve cihazlara ait olanlar)” satırı eklenmiştir.
Yine Bakanlar Kurulu’nun 29.03.2009 tarihinde yayımlanan 2009/14813 sayılı Kararı ile;
29.03.2009-30/6/2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun (4) sayılı tarifesinin “Tapu İşlemleri” başlıklı bölümünün 20. fıkrasında sayılan tapu işlemleri üzerinden “Binde 15” nispetinde alınan tapu harçları “Binde 5” olarak belirlenmiştir.
– Bina ve Bağımsız Bölüm Şeklindeki İşyeri Teslimlerinde Uygulanacak KDV Oranı:
Bilindiği gibi, KDV Kanunu’nun 28. maddesine ekli (I) sayılı Listenin 11. sırasına göre, 150 m2 ye kadar konut teslimleri indirimli vergi oranına (%1) tabi olup, 150 m2 ve üzerindeki konut teslimleri ile metrekaresine bakılmaksızın işyeri ve arsa satışlarında genel vergi oranı (%18) uygulanmaktadır.
Bakanlar Kurulu’nun daha önce yayımlanan 2009/14802 sayılı Kararı ile, 17.03.2009-15.06.2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, net alanı 150 metrekare ve üzerindeki konut teslimlerinde katma değer vergisi oranı %8 olarak belirlenmişti.
Bakanlar Kurulu’nun 2009/14812 sayılı Kararı ile, 30.03.2009/30.06.2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere işyeri (bina ve/veya bağımsız bölüm şeklinde olanlar) teslimlerinde uygulanan katma değer vergisi oranı, %18 ‘den %8’ e indirilmiştir. Böylece, 150 m2’nin üstündeki konut teslimlerinde olduğu gibi,
30.03.2009/30.06.2009 tarihleri arasındaki işyeri teslimlerinde de KDV oranı %8 olarak uygulanacaktır. Buna göre, konut ve bina ve bağımsız bölüm niteliğindeki işyeri dışındaki gayrimenkul teslimlerinde (arsa/arazı) KDV oranında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Bunların tesliminde önceden olduğu gibi %18 vergi oranı uygulanmasına devam edilecektir.
Öte yandan, vergi nispeti geçici süre için %8’ e indirilen işyeri teslimlerine ait yüklenilen vergiler, 150 m2 ve daha fazla konut teslimlerinde olduğu gibi, KDV Kanunu’nun 29/2. maddesine göre hesaplanacak iade tutarına dahil edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile, indirimli vergi oranı kapsamına alınan konut ve işyeri teslimlerine ait yüklenilen vergilerin iadesi söz konusu değildir.
– Sanayide Kullanılan Tekstil ve İş makineleri ile Mobilya, Bilgisayar, Bilişim ve Büro Mobilyaları Teslimlerinde Uygulanacak KDV Oranı:
Bakanlar Kurulu’nun 2009/14812 sayılı Kararı ile, 30.03.2009/30.06.2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, tekstil ve imalatta kullanılan bazı sanayi makinaları ve tezgahları, evde kullanılan mobilya, bilgisayar, bilişim ve büro mobilyaların teslimlerinde uygulanmakta olan katma değer vergisi oranı, %18 ‘den %8’ e indirilmiştir.
Ancak, konut ve işyeri teslimlerinde olduğu gibi, indirimli vergi oranı kapsamına alınan bu mallara ait yüklenilen verginin iadesi söz konusu değildir.
30.03.2009/30.06.2009 tarihleri arasında KDV oranı %8’e indirilen mallar, 25.12.2008 tarihli ve 2008/14483 sayılı İstatistik Pozisyonlarına bölünmüş Türk Gümrük Tarife cetvelinin GTİP numaraları itibariyle aşağıdaki gibidir.
(I) SAYILI CETVEL:
| G.T.İ.P No |
EŞYANIN TANIMI |
| 84.13 | Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın); sıvı elevatörleri (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.29 | Kendinden hareketli buldozerler, angledozerler, greyderler, toprak tesviyesine mahsus makinalar, skreyperler,mekanik küreyiciler, ekskavatörler, küreyici yükleyiciler, sıkıştırma işini tokmaklamak suretiyle yapan makineler ve yol silindirleri (8429.52.10.00.00,8429.52.90.00.11,8429.59.00.10.11 hariç) |
| 8432.80.00.00.19 | Diğerleri (Öğütme ve sap parçalama – malçlama makinaları) |
| 8434.20 | Sütçülükte kullanılan makine ve cihazlar |
| 8435.10.00.00.11 | Üzüm sıkma presleri |
| 8435.10.00.00.12 | Meyve sularını çıkarmaya mahsus presler |
| 8435.10.00.00.19 | Diğerleri (fulvarlar ve benzeri makine ve cihazlar) |
| 84.37 | Tohumların, hububatın, kuru baklagillerin temizlenmesine, tasnif edilmesine veya ayıklanmasına mahsus makine ve cihazlar; kuru baklagillerin veya hububatın öğütülmesine veya işlenmesine mahsus makine ve cihazlar (çiftlik tipi makine ve cihazlar hariç) (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.40 | Cilt makinaları ve kitap formalarını dikmeye mahsus makinalar (münferit yaprakları dikmeye mahsus makinalar dahil) (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.41 | Kağıt hamuru, kağıt veya kartonun işlenmesine mahsus diğer makine ve cihazlar(her cins kesme makine ve cihazları dahil) (Aksam ve parçalar hariç) |
| 8443.31 | Baskı, kopyalama veya faks geçiş fonksiyonlarının iki veya daha fazlasını yapan, otomatik bilgi işlem makinalarına veya networke bağlanabilen makinalar, |
| 8443.32 | Diğerleri, otomatik bilgi işlem makinalarına veya networke bağlanabilen makinalar (sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar hariç) |
| 8443.39 | Diğerleri (diğer baskı, kopyalama ve fax makinaları) |
| 8451.10.00.00.00 | Kuru temizleme makinaları |
| 8451.30 | Ütü makinaları ve presler (Isı ile yapıştıran presler dahil) |
| 84.53 | Post, deri ve köselelerin hazırlanması, dabaklanması veya işlenmesi, deri veya köseleden yapılan ayakkabı veya diğer eşyanın imaline veya tamirine mahsus makine ve cihazlar(dikiş makinaları hariç) (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.54 | Metalürjide veya metal dökümhanelerinde kullanılan tav ocakları, döküm potaları, külçe kalıpları ve döküm makinaları (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.55 | Metalleri haddeleme makinaları ve bunların silindirleri (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.56 | Herhangi bir maddenin aşındırılarak, lazerle, diğer ışın veya foton ışınıyla, ultrasonik, elektro -erozyon, elektro -kimyasal, elektron ışını, ionik ışın veya plazma arkı yöntemleri ile işlenmesine mahsus makina ve aletler |
| 84.57 | Metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, tek istasyonlu tezgahlar ve çok istasyonlu transfer tezgahları |
| 84.60 | Metalleri veya sermetleri taşlama taşları, aşındırıcılar veya parlatma ürünleri vasıtasıyla işleyen çapak alma, bileme, taşlama, honlama, lepleme, parlatma veya başka şekilde tamamlama işlemlerine mahsus tezgahlar (84.61 pozisyonundaki dişli açma, dişli taşlama veya dişli tamamlama tezgahları hariç) |
| 84.61 | Metalleri veya sermetleri taIaş kaldırarak işleyen, tarifenin başka bir yerinde beIirtilmeyen veya yer almayan planya, vargel, yiv açma, broş, dişli açma, dişli taşIama veya dişli tamamlama tezgahları, testere, diIme tezgahları ve diğer takım tezgahIarı |
| 84.62 | Metalleri dövme, çekiçleme veya kalıpta dövme suretiyle işlemeye mahsus takım tezgahları (presler dahil); metalleri kavislendirmeye, katlamaya, düzeltmeye, makasla kesmeye, zımbalı kesmeye, taslak çıkartmaya veya şataflamaya mahsus takım tezgahları (presler dahil); metalleri veya metal karbürleri işlemeye mahsus yukarıda sayılmayan presler |
| 84.63 | Metalleri veya sermetleri talaş kaldırmadan işlemeye mahsus diğer makinalar |
| 84.64 | Taş, seramik, beton, asbestli çimento veya benzeri mineral maddeleri işlemeye veya camı soğuk olarak işlemeye mahsus makinalar |
| 84.65 | Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, sert plastik maddeler veya benzeri sert maddeleri işlemeye mahsus makinalar (Çivi çakma, zımbalama, yapıştırma veya başka şekilde birleştirmeye mahsus makinalar dahil) |
| 84.67 | El ile kullanılan, pnömatik, hidrolik veya elektrikli ya da elektriksiz kendinden motorlu olan aletler (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.68 | Lehim ve kaynak yapmaya mahsus makina ve cihazlar (kesmeye elverişli olsun olmasın) (85.15 pozisyonundakiler hariç); gazla çalışan satıh tavlamaya mahsus makina ve cihazlar (Aksam ve parçalar hariç) |
| 84.69 | Yazı makinaları (84.43 pozisyonundaki yazıcılar hariç) ve kelime işlem makinaları |
| 8470.10.00.00.00 | Harici bir elektrikli güç kaynağı olmaksızın çalışabilen elektronik hesap makinaları ve hesaplama fonsiyonu olup verilen bilgileri kaydeden, kaydedilen bilgileri yeniden veren ve gösteren cep tipi makinalar |
| 8470.21.00.00.00 | Yazma tertibatı olanlar (Elektronik hesap makinaları) |
| 8470.29.00.00.00 | Diğerleri (Elektronik hesap makinaları) |
| 8470.30.00.00.00 | Diğer hesap makinaları |
| 8471.30.00.00.00 | Portatif otomatik bilgi işlem makinaları (En az bir merkezi işlem birimi, bir klavye ve bir ekrandan oluşan ve ağırlığı 10 kg.ı geçmeyenler) |
| 8471.41 | Aynı kabin içinde en az bir merkezi işlem birimi ve bir giriş bir çıkış birimi bulunanlar (birbirlerine bağlı olsun olmasın) (Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar hariç) |
| 8471.49 | Diğerleri (Sistem halinde getirilenler) (Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar hariç) |
| 8471.50 | 8471.41 veya 8471.49 alt pozisyonlarında yer alanların dışındaki bilgi işlem birimleri (aynı kabin içinde bellek birimi, giriş birimi, çıkış biriminden bir veya ikisini içersin içermesin) (Yalnız masaüstü otomatik bilgi işlem makinaları) |
| 8471.60 | Giriş birimleri ve çıkış birimleri (aynı kabin içinde bellek birimi içersin içermesin) (Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar hariç) |
| 8471.70 | Bellek birimleri (Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar hariç) (Yalnız masaüstü otomatik bilgi işlem makinalarına ait olanlar) |
| 8471.80.00.00.00 | Otomatik bilgi işlem makinalarının diğer birimleri |
| 8516.40 | Elektrikli ütüler |
| 8528.41.00.00.00 | Sadece veya esas itibariyle 84.71 pozisyonunda yer alan otomatik bilgi işlem makinalarında kullanılan türde olanlar |
| 8528.51.00.00.00 | Sadece veya esas itibariyle 84.71 pozisyonunda yer alan otomatik bilgi işlem makinalarında kullanılan türde olanlar |
| 8528.61.00.00.00 | Sadece veya esas itibariyle 84.71 pozisyonunda yer alan otomatik bilgi işlem makinalarında kullanılan türde olanlar |
| 8539.31.90.00.11 | Simit şeklinde olanlar (Deşarj ampulleri) |
| 8539.31.90.00.19 | Diğerleri (Deşarj ampulleri) |
| 9401.40.00.00.00 | Yatak haline getirilebilen oturmaya mahsus mobilyalar (kamp veya bahçede kullanılanlar hariç) |
| 9401.51.00.00.00 | Bambu veya hintkamışından (Roten kamışı, sepetçi söğüdü, bambu veya benzeri maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar) |
| 9401.59.00.00.00 | Diğerleri (Roten kamışı, sepetçi söğüdü, bambu veya benzeri maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar) |
| 9401.61.00.00.00 | İçleri doldurulmuş, kaplanmış olanlar (Ahşap iskeletli oturmaya mahsus diğer mobilyalar) |
| 9401.69.00.00.00 | Diğerleri (Ahşap iskeletli oturmaya mahsus diğer mobilyalar) |
| 9401.71.00.00.00 | İçleri doldurulmuş, kaplanmış olanlar (Metal iskeletli oturmaya mahsus diğer mobilyalar) |
| 9401.79.00.00.00 | Diğerleri (Metal iskeletli oturmaya mahsus diğer mobilyalar) |
| 9401.80.00.00.00 | Oturmaya mahsus diğer mobilyalar |
| 9403.10 | Bürolarda kullanılan türden metal mobilyalar |
| 9403.20 | Metalden diğer mobilyalar |
| 9403.30 | Bürolarda kullanılan türden ahşap mobilyalar |
| 9403.40 | Mutfaklarda kullanılan türden ahşap mobilyalar |
| 9403.50.00.00.00 | Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar |
| 9403.60 | Diğer ahşap mobilyalar |
| 9403.70.00.00.00 | Plastik maddelerden mobilyalar |
| 9404.10 | Şilte mesnetleri |
| 9404.21 | Gözenekli kauçuktan veya plastik maddelerden olanlar (kaplanmış olsun olmasın) (Şilteler) |
| 9404.29 | Diğer maddelerden olanlar (Şilteler) |
| 9405.10 | Avizeler, tavan ve duvar için aydınlatma cihazları (kamuya açık alanların ve yolların aydınlatılmasında kullanılanlar hariç) (9405.10.50.10.11 Kristal avizeler hariç) |
| 9405.20 | Masa, yazı masası, yatak odası komodinleri ve benzerlerinin üzerine konulan elektrikli lambalar ve ayaklı lambalar |
– Diğer İndirimler:
Önceki bölümde değinildiği üzere, Bakanlar Kurulu’nun 2009/14812 sayılı Kararın 2. maddesi ile, 24/12/2007 tarih ve 2007/13033 sayılı BKK ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararın eki; (I) sayılı listenin 9. sırasında yer alan “Türk Gümrük Tarife Cetvelinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “8701.90.50.00.00 Kullanılmış olanlar ile” ibaresi eklenmiştir.
Ayrıca, (II) sayılı listenin “B) Diğer Mal ve Hizmetler” bölümünün 28. sırasındaki tabloda yer alan “8433.59.80.00.19 Diğerleri (diğer hasat ve harman makine ve cihazları)” satırından sonra gelmek üzere “8433.90 Aksam ve parçalar (84.33 pozisyonundaki makine ve cihazlara ait olanlar)” satırı eklenmiştir.
Bilindiği gibi, (I) sayılı listenin 9. sırasında, %1 KDV vergisi oranına tabi binek otomobilleri sayılmıştır. Ayrıca, 8701.90.50.00.00 GTİP’ da lastik tekerlekli traktörler yer almaktadır. Yapılan düzenleme ile, kullanılmış traktör teslimleri, 30.03.2009 tarihinden geçerli olmak üzere, süre sınırlaması olmaksızın %1 vergi oranı kapsamına alınmıştır.
Öte yandan, (II) sayılı listenin (B) bölümünün 28. sırasında, %8 KDV vergisi oranına tabi tarım makine ve cihazları sayılmış olup, “8433.” pozisyonunda, tarım ürünlerinde kullanılan hasat makine ve cihazları yer almaktadır. Yapılan düzenleme ile, hasat makine ve cihazlarına ait aksam ve parçaları, 30.03.2009 tarihinden geçerli olmak üzere, süre sınırlaması olmaksızın %8 vergi oranı kapsamına alınmıştır.
III-GAYRİMENKUL ALIM SATIMINDA UYGULANACAK HARÇ ORANI:
Bakanlar Kurulu’nun 2009/14813 sayılı Kararı ile; 29.03.2009-30.06.2009 tarihleri arasında uygulanmak üzere, gayrimenkul alım satım işlemlerinde alıcı ve satıcıdan, Binde 15 oranında alınmakta olan tapu harcı oranı, binde 5 olarak belirlenmiştir. Böylece, belirtilen tarihler arasında gerçekleştirilen tapu tescil işlemlerinde Binde 5 tapu harcı uygulanacaktır.
492 sayılı Harçlar Kanunu’nun (4) sayılı tarifesinin 20. fıkrasında sayılan ve 29.03.2009-30.03.2009 tarihleri arasında Binde 5 nispetinde tapu harcı uygulanacak işlemler aşağıdaki gibidir.
| Kanun Metni | Eski Oran(Binde) | Yeni Oran(Binde) |
| 20. a) Gayri menkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayri menkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden (Cebri icra ve şuyuun izalesi hallerinde satış bedeli, istimlaklerde takdir edilen bedel üzerinden) devir eden ve devir alan için ayrı ayrı Tapuda kaydı bulunmayan gayri menkullerin, zilyetlik devir sözleşmeleri ile devrinde de bu fıkra hükümleri uygulanır.Hesaplanacak harç, zilyetlik devir sözleşmeleri yapılmadan önce, şekli ve muhtevası Maliye Bakanlığınca tespit edilecek bir beyanname ile bildirilir ve beyanname verme süresi içinde ödenir. | 15 | 5 |
| b) Gayri menkullerin, irtifak haklarının ve gayrimenkul mükellefiyetinin sermaye şirketlerine sermaye olarak konulmasında ticaret mahkemesince tayin olunan değer üzerinden devir alan için ve gayrimenkul devir hallerinde devir eden için | 15 | 5 |
| c) Gayrimenkul mükellefiyetinin tesis ve devir yoluyla iktisabında tesis ve devir için ödenen bedel üzerinden (Bu bedel muayyen zamanlarda bir şey yapmak veya vermekten ibaret olduğu takdirde mükellefiyet bedeli beher sene verilecek veya yapılacak şeylerin 20 misline eşit sayılır) devir alan için | 15 | 5 |
| d) Gayrimenkul hükmündeki daimi ve müstakil hakların tesis ve devri için ödenen bedel üzerinden (Bu bedel, üzerinde hak tesis edilen gayrimenkulun emlak vergisi değerinin yarısından az, iki katından çok olamaz) devir alan için | 15 | 5 |
| e) Gayrimenkul üzerine irtifak hakkı tesis ve devrinde (634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yapılan kat irtifakları hariç olmak üzere) tesis ve devir için ödenen bedel (Bu bedel, üzerinde hak tesis edilen gayri menkulün emlak vergisi değerinin iki katından çok olamaz) üzerinden devir alan için | 15 | 5 |
| f) İvaz karşılığında kuru mülkiyet iktisabında devir bedeli üzerindendevir eden ve devir alan için ayrı ayrı | 15 | 5 |
| Yukarıdaki (e) fıkrasında yer alan intifa hakkı ile (f) fıkrasında yer alan kuru mülkiyetin değerleri bu Kanunun 64. maddesinin son fıkrasına göre hesaplanan miktarlardan düşük olamaz. |
