1 Mayıs Günü Çalışma
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi
csnozdemir@gmail.com
Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilmiştir.
Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda değişiklik yapan 5892 sayılı Kanun 27.04.2009 tarih, 27212 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 1 Mayıs günü “Emek ve Dayanışma Günü Tatili” kabul edilmiştir. Diğer bir ifadeyle 1 Mayıs günü, İş Kanunu’nun, 47. maddesi kapsamında genel tatil günüdür.
Ulusal bayram ve genel tatil olarak kabul edilen günlerde çalışmayan yani tatil yapan işçilere, işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın bir gündelik tutarında ücret ödenir. İşçiler tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücret daha ödenir. Bu ücrete genel tatil ücreti denir.
I-Genel Tatil Ücreti:
İş Kanunu’nun, 47.maddesine göre “…işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir…” genel tatil ücreti olarak işçilere her gün için bir günlük ücreti ödenir. Kanun hükmü çok açıktır. İşçi çalışmaz ise normal ücretini alacak,bayram günü çalışırsa normal ücreti kadar bayram ücreti alacaktır. Diğer bir ifadeyle çift yevmiye alacaktır. Bayram çalışması ayrıca iki yevmiye şeklinde yorumlanamaz. Ancak toplu iş sözleşmeleri ve/veya iş sözleşmeleri ile işçi lehine hükümler konulabilir.Örneğin; Genel tatil günleri çalışma halinde işçiye ayrıca iki yevmiye ödenir denilebilir.
II-Genel Tatil Ücretinin Hesaplanması:
1 Mayıs bu yıl Cuma gününe denk gelmiştir. Bay A,…alışveriş merkezinde faaliyet gösteren…unvanlı mağazada çalışmaktadır. Mağaza işyeri tatil günleri de açıktır. Günlük net ücreti 25 TL ’dır. 1 Mayıs günü izinlidir. Çalışmadığı için o günün ücreti (bir iş karşılığı olmaksızın) ödenecektir. Aynı işyerinde çalışan Bayan B ise 1 Mayıs günü çalışmıştır. Günlük net ücreti 30 TL’ dır Bayan B’ye 1 Mayıs günü çalışması için günlük net ücreti kadar ilave bir günlük ücreti yani 30 TL’ daha ödenecektir.
Bay A’ya 1 Mayıs günü çalışmadığı için normal ücreti olan 25 TL,Bayan B’ye ise 1 Mayıs günü çalıştığı için 30 TL (Normal ücreti) + 30 TL (Bayram Çalışması Ücreti) = 60 TL ödenecektir.
III-Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışan İşçilere Ücret Ödemek Yerine İzin Kullandırılması:
İşçilerin Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp müteakip gün ve/veya başka bir gün izin kullanarak ilave bir günlük ücretlerinin ödenmemesi kanaatimce mümkün değildir ve bu tür uygulamalar Kanuna aykırıdır.
Kanun koyucu Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçileri ödüllendirmek için ek bir ödeme öngörmüştür.
Sonuç:
Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere ilave bir yevmiye ücreti ödemeyen işverenlere idari para cezası uygulanacağına yönelik İş Kanununda açık bir hüküm yoktur.Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı görüşü ve yerleşik yargı kararlarına göre İş Kanunu’nun 102/a maddesine göre ceza uygulanacaktır ve uygulanmaktadır.Ceza miktarı 2009 yılı (her işçi ve her ay) için 112 TL’dir. Örneklersek çalışılan 1 Mayıs günü için Bayan B’ye fazladan bir yevmiye ücreti olan 30 TL’yi ödemeyen işveren 112 TL ceza ödeyecektir. Bu ceza ödenmeyen her ay için tekrar edecektir.
İşçiye yapılacak tatil günü çalışması ödemesi sigorta primi ve vergiye(stopaj) tabi olduğundan işverenlerce ödenmediği takdirde geriye dönük verilecek ek belgeler nedeniyle ilgili kurumlar nezdinde de sorunlar yaşanabilecektir.
İşverenlerin cezaya muhatap olmamak için genel tatil günleri çalışan işçilere haklarını ödemesi gerekir.