Yat ve Teknelere Türk Bayrağı Çekilmesi
Levent GENÇYÜREK
Yeminli Mali Müşavir
levent.gencyurek@atlasymm.com.tr
16.05.2009 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 5897 sayılı “Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Liman başkanlıkları, iç sularda ise belediye başkanlıkları bünyesinde “bağlama kütükleri” oluşturulmuştur. Düzenlemeye göre, Türk Uluslararası Gemi Siciline tescilli olanlar ve Milli Gemi Siciline tescili zorunlu olanlar dışındaki ticari veya özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının malikleri veya işletenleri, Denizcilik Müsteşarlığınca liman başkanlıkları bünyesinde oluşturulacak bağlama kütüğüne gemi, deniz ve iç su araçlarını kaydettirmek zorundadır.
Oluşturulan bağlama kütüğüne kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçlarına verilecek ruhsatnameler ve bunların vizeleri harca tabi hale getirilmiştir. Bu amaçla Harçlar Kanunu’na bağlı (8) sayılı tarifeye bir bölüm eklenmiş, bağlama kütüğüne kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçlarına verilecek ruhsatnameler ve bunların vizeleri için aracın boyuna bağlı olarak aşağıdaki harçların alınması öngörülmüştür.
– 5 metreden 9 metreye kadar olanlardan (200 TL)
– 9 metreden 12 metreye kadar olanlardan (400 TL)
– 12 metreden 20 metreye kadar olanlardan (800 TL)
– 20 metreden 30 metreye kadar olanlardan (1.600 TL)
– 30 metreden büyük olanlardan (3.200 TL) alınır.
Diğer taraftan, Münhasıran deniz taşımacılığı ve balıkçılık faaliyetinde kullanılan gemi, deniz ve iç su araçları için alınacak ruhsatname ve yapılacak vize işlemleri için harç alınmayacaktır.
Bağlama kütüğüne kayıt edilecek her bir gemi, deniz ve iç su aracı için ruhsatname düzenlenecek ve ruhsatnameler her yıl vize edilecektir. Vizenin geçerlik süresi bir yıldır. Süresinde vize edilmeyen ruhsatnameler geçersiz olacaktır. Ruhsatnamenin düzenlendiği yıl ayrıca vize harcı alınmayacaktır.
Kapsamdaki araçlar için düzenlenen ruhsatnameler beş yıla kadar vize edilebilecek ve bu durumda harç, içinde bulunulan yıl tarifesi esas alınarak her bir yıl için ayrı ayrı hesaplanarak tahsil edilecektir. Bağlama kütüğüne kayıtlı ve geçerli ruhsatnameye sahip gemi, deniz ve iç su araçları, her türlü gemi sağlık resmi ve fener ücretinden muaf olacaktır.
Diğer taraftan, 5897 sayılı Kanun ile Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, yat, kotra ve her türlü motorlu teknelerden alınan motorlu taşıtlar vergisi kaldırılmıştır.
5897 sayılı Kanun ile deniz taşıtlarının liman başkanlıkları veya belediye başkanlıkları nezdinde tutulan Bağlama Kütüklerine kaydına ilişkin düzenlemelerin yapılması ile birlikte yabancı bayraklı gemilerin Türk Bayrağı taşıması için bazı yeni teşvikler sağlanmıştır.
Türk vatandaşları veya Türk Ticaret Kanununa göre kurulan tüzel kişiler tarafından yurt dışında kurulan veya yurt dışında kurulu bulunmakla birlikte hisselerinin bir kısmı Türk vatandaşlarına ait olan bir şirket tarafından iktisap edilmek suretiyle yabancı bayrak çekilmiş olan gemi, deniz ve iç su araçlarının bağlama kütüğüne kaydedilmesi amacıyla ithalini sağlamak için 22 Ağustos 2009 Tarihli Resmi Gazetede “Türk Sahipli Olup, Yabancı Bayrakta Bulunan Ve Özel Kullanıma Mahsus Gemi Deniz Ve İç Su Araçlarının İthal Edilmesine İlişkin 2009/3 Sayılı Tebliğ” yayımlanmıştır.
Bu Tebliğ, özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarından; GTİP Numarası 8901.10.10.00.11, 8901.10.90.00.11 ve 89.03 olanların ithalinde uygulanacaktır.
| 8901.10.10.00.11 | 18 Gros tonilatoyu geçmeyen gezinti gemileri (Denizde seyretmeye mahsus olanlar) |
| 8901.10.90.00.11 | Yolcu ve gezinti gemileri (Denizde seyretmeye mahsus olmayanlar) |
| 89.03 | Yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar (Şişirilebilir olanlar ile birim ağırlığı 100 kg.ı geçmeyenler, kürekli kayıklar ve kanolar hariç) |
Anılan tebliğ uyarınca, 30/6/2009 tarihinden önce iktisap edilmiş olması, Hak sahipliğini gösterir belgenin (fatura, noter devir belgesi, mahkeme kararı, sicil kayıt belgesi, vergi, resim, harç veya benzeri ödeme yapıldığına ilişkin resmî belgeler) ibraz edilmesi ve Taşıdığı bayrağın ülke siciline kayıtlı ise sicil terkin belgesi, sicile kayıtlı değil ise sicil kaydının bulunmadığına dair konsolosluk onaylı yazının ibrazı halinde yurtdışından gemi, deniz ve iç su aracı ithali mümkün olabilecektir. ithal edilen gemi, deniz ve iç su araçlarının bir (1) yıl süre ile yurt içinde satış ve devri yapılamayacaktır. İthal edilen gemi veya deniz araçları maliklerin talebi üzerine bağlama kütüklerine kaydedilecektir.
Türk vatandaşları veya Türk Ticaret Kanununa göre kurulan tüzel kişiler tarafından yurt dışında kurulan veya yurt dışında kurulu bulunmakla birlikte hisselerinin bir kısmı Türk vatandaşlarına ait olan bir şirket tarafından iktisap edilmek suretiyle yabancı bayrak çekilmiş olan gemi, deniz ve iç su araçlarının Türk Bağlama Kütüğüne kaydı suretiyle Türk Bayrağı taşıması amacıyla getirilen teşviklerden biriside KDV ve ÖTV alanında olmuştur.
19.08.2009 tarihli 2009/15315 sayılı B.K.K ile 30/11/2009 tarihine kadar (bu tarih dahil) geçerli olmak üzere, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listede yer alan 8901.10.10.00.11, 8901.10.90.00.11 ve 89.03 G.T.İ.P. numaralı mallarda uygulanacak özel tüketim vergisi oranı % 0 (sıfır) olarak belirlenmiştir.
Aynı karar ile, 30/11/2009 tarihine kadar (bu tarih dahil) geçerli olmak üzere, gemi, yat ve diğer deniz taşıtlarının tesliminde uygulanan KDV oranı %18 den %1 e düşürülmüştür. Ancak, Mükellefler bu Karar kapsamında teslim edecekleri mallar nedeniyle yüklendikleri ve indirim yoluyla telafi edemedikleri katma değer vergisi bakımından, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen iade hakkından faydalanamayacaklardır.
Görüldüğü üzere, 31.11.2009 tarihine kadar yapılan düzenleme ile 18 Gros tonilatoyu geçmeyen gezinti gemileri, Yolcu ve gezinti gemileri ile Yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar’ın yurt dışından ithali için bazı ek imkanlar sağlanmıştır.
| 8901.10.10.00.11 | 18 Gros tonilatoyu geçmeyen gezinti gemileri (Denizde seyretmeye mahsus olanlar) | 6,7 |
| 8901.10.90.00.11 | Yolcu ve gezinti gemileri (Denizde seyretmeye mahsus olmayanlar) | 6,7 |
| 89.03 | Yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar (Şişirilebilir olanlar ile birim ağırlığı 100 kg.ı geçmeyenler, kürekli kayıklar ve kanolar hariç) | 8 |
ÖTV ne ekli (II) Sayılı Tarifeye göre gemi ve deniz araçlarından belli oranlarda ÖTV alınırken 19.08.2009 tarihli 2009/15315 sayılı B.K.K ile 30/11/2009 tarihine kadar bu oranlar 0 (sıfır) a indirilmiştir. Bilindiği üzere, ÖTV Kanununa göre (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabı bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV ye tabidir. Diğer taraftan, ÖTV Kanununun 2.inci maddesinde II sayılı listedeki mallardan Türkiye de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithali de kanunun uygulanmasında ”ilk iktisap” olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.
Buna göre Türk vatandaşları veya Türk Ticaret Kanununa göre kurulan tüzel kişiler tarafından yurt dışında kurulan veya yurt dışında kurulu bulunmakla birlikte hisselerinin bir kısmı Türk vatandaşlarına ait olan bir şirket tarafından iktisap edilmek suretiyle yabancı bayrak çekilmiş olan gemi, deniz ve iç su araçlarının kullanılmış olsa da Türkiye’ye ithali ÖTV ye tabi olacaktır.
Sonuç olarak, Türk vatandaşları veya Türk Ticaret Kanununa göre kurulan tüzel kişiler tarafından yurt dışında kurulan veya yurt dışında kurulu bulunmakla birlikte hisselerinin bir kısmı Türk vatandaşlarına ait olan bir şirket tarafından iktisap edilmek suretiyle yabancı bayrak çekilmiş olan gemi, deniz ve iç su araçlarının özellikle 30.11.2009 tarihine kadar Türkiye de bağlama kütüğüne kaydedilmek amacıyla İthali ve bu suretle Türk Bayrağı taşır hale gelmesi yapılan Kanuni değişiklikler ile avantajlı hale getirilmiştir.
Yapılan yasal düzenleme ile gemi, yat ve deniz araçlarında MTV kaldırılırken oluşturulan bağlama kütüğüne kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçlarına verilecek ruhsatnameler ve bunların vizeleri harca tabi hale getirilmiştir. Bilindiği üzere, Harçlar Kanunu’nun Mükerrer 138.inci maddesine göre Bakanlar Kurulu, bu Kanuna bağlı tarifelerde yer alan maktu harçları veya bu harçların yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle belirlenmiş olan tutarlarını yirmi katına kadar artırmaya yetkilidir.
Bu aşamada getirilen yasal düzenlemenin başarısının, İlerde Bakanlar Kurulu tarafından kaldırılan MTV ne yakın bir harç artışına gidilmeyeceğine ilişkin yetkili kişiler tarafından yapılacak kararlı ve ciddi bir açıklamaya ve bu konuda yat ve tekne sahiplerinin bu konuda iknasına bağlı olduğunu düşünüyoruz.
