Kıdem Tazminatının Geç Ödenmesi
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi
csnozdemir@gmail.com
Okuyucular gönderdikleri e-maillerde kıdem tazminatı uygulamasına yönelik çok sayıda soru yöneltmişlerdir.
Kıdem Tazminatı
İşçinin iş sözleşmesinin sona eriş biçimine bağlı olarak ve işçinin çalıştığı süre dikkate alınarak ücret tutarına göre ödenen kıdem tazminatı “İş Hukukuna has, işçinin işini kaybetme olgusuna dayalı, kıdem esası üzerine kurulu özel bir tazminat türü” şeklinde tanımlanabilir.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanımı
İşyerinde en az 1 yıl çalışmış olan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanması için iş sözleşmesinin aşağıdaki nedenlerle sona ermesi şarttır.
1- İşveren tarafından İş Kanunu 25.maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında işçinin işten çıkarılması.
2- İşçinin İş Kanunu 24. maddesi uyarınca işi bırakması.
3- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işçinin işten ayrılması.
4- Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla işçinin işi bırakması.
5- Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile işten ayrılması.
6- İşçinin ölümü.
Kıdem Tazminatının Ödenmemesi /Geç Ödenmesi Halinde Gecikme Faizi
- 1475 sayılı İş Kanunu yürürlükte olan 14.maddesine göre kıdem tazminatının ödenmemesi veya geç ödenmesi halinde gecikme faizi; ödeme yapılmayan süre esas alınarak mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı dikkate alınarak hesaplanacaktır.
- Taksitler halinde ödenen kıdem tazminatının geç ödenmesinden dolayı işçiler geçmiş günler için faiz isteyebilir. Ancak talepte bulunabilmek için ödemelerin ihtirazı kayıt konularak alınmış olması gerekir. Gecikme faizi fesih tarihinden her bir taksitin ödendiği tarihe kadar geçen süreler için ayrı ayrı hesaplanır. Aynı şekilde kendisine taksitler halinde (çek-senetle) kıdem tazminatı ödenen işçinin senet ile yapılan son ödemeden önce noter kanalıyla faiz alacağı saklı tutulduğuna dair çektiği ihtarname, ihtirazı kayıt niteliğindedir. Bu durumda ödeme tarihine göre geçmiş günler için faiz hesap edilmesi gerekir.
- Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatının geç ödenmesi nedeniyle talep edilen gecikme faizinin başlangıç tarihi olarak işten ayrılma tarihi değil, Sosyal Güvenlik Kurumunca düzenlenen emekliliğe hak kazanıldığını gösteren belgenin işverene bildirildiği tarih esas alınmalıdır.
Sonuç
Asıl olan kıdem tazminatının tam ve peşin olarak ödenmesidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararında[1]“… Asıl olan işçinin işyerinde çalışarak hizmet etmesi nedeni ile yıpranması karşılığı geleceğini güvence altına alma amacına yönelik olan kıdem tazminatını, yaşlılık aylığını hak kazanması üzerine akdi feshedildiğinde kendisine tamamının peşinen ödenmesidir…” belirtmiştir.
1475 sayılı İş Kanunu yürürlükte olan 14.maddesine göre kıdem tazminatının ödenmemesi veya geç ödenmesi halinde, gecikme faizi, ödeme yapılmayan süre esas alınarak mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı dikkate alınarak hesaplanmalıdır.
[1] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E:1192/9-K:1992/687-T:18.11.1992