Teşvik Belgesi Makine ve Teçhizat Finansal Kiralama
Emrah AYGÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
emrahaygul@yahoo.com
1.Giriş
Kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesine, üretim ve istihdamın artırılmasına, uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma – geliştirme içeriği yüksek bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımların özendirilmesine, uluslararası doğrudan yatırımların artırılmasına, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına, kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin usul ve esasları belirleyen 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
1 Ocak 2012 tarihi itibarı ile[1] geçerli olan yeni yatırım teşvik sistemi dört ayrı rejimden oluşmaktadır.
1- Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
2- Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları
3- Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları
4- Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları
Söz konusu Kararnamede öngörülen destekler şöyledir:
a) Gümrük vergisi muafiyeti
b) KDV istisnası
c) Vergi indirimi
ç) Sigorta primi işveren hissesi ve işçi hissesi desteği
d) Yatırım yeri tahsisi
e) Faiz desteği
f) KDV iadesi
g) Gelir vergisi stopajı desteği
Yatırımların bu Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanabilmesi için, makroekonomik programlar ve arz-talep dengesi dikkate alınarak yapılacak sektörel, malî ve teknik değerlendirmeler çerçevesinde projenin uygun görülmesi ve teşvik belgesi düzenlenmesi gerekir.
Yatırımlara karar verilirken yukarıdaki özendirme önlemleri ile birlikte yatırımın finansman şekli de önemlidir. Yatırım finansmanında özkaynaklar kullanılabileceği gibi, borçlanma ile de yatırımın finansmanı mümkündür. Bu aşamada özsermaye maliyeti ve borçlanma maliyetinin, desteklerin borçlanma maliyetine etkisinin (faiz destekleri borçlanma maliyetini düşürmektedir), yatırımdan beklenen nakit akımının, yatımın geri ödeme süresinin iyi irdelenmesi gerekmektedir.
Yatırımın borçla finansmanında, finansal kiralama işlemleri günümüzde sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak finansal kiralamada, kiralama süresince malın mülkiyetinin finansal kiralama şirketinde kalması sebebiyle teşvik uygulamasının nasıl olacağı tereddüte yol açabilmektedir.
Teşvik belgesine bağlı makine ve teçhizat yatırımlarının finansal kiralama yolu ile yapılması durumunda yararlanılabilecek destek unsurları ile ilgili açıklamalar yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
2.Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımların Finansal Kiralama Yolu ile Yapılması
a- Finansal Kiralama Yolu İle Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımın Yapılabilmesi
2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit eden 2012/1 Sayılı Tebliğ’de de açıklandığı üzere teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve teçhizatın tamamı veya bir kısmı finansal kiralama yolu ile temin edilebilir.
b- Yatırımın Finansal Kiralama Yolu İle Yapılmasına İlişkin Asgari Finansal Kiralama Tutarı
Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın, her bir finansal kiralama şirketi için asgari ikiyüzbin Türk Lirası olması gerekir.
c-Finansal Kiralama Şirketi Adına Ayrı Teşvik Belgesi Düzenlenmez
Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmez.
d-KDV İstisnası ve Gümrük Muafiyeti Desteğinden Kim Yararlanır?
Katma Değer Vergisi Kanunu (Madde 13/d) gereğince, teşvik belgesine haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri KDV’den istisnadır.
Yine Kararname uyarınca, teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithali, otomobil ve hafif ticarî araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla monte edilmemiş haldeki (CKD) aksam ve parçaların ithali, gemi ve elli metrenin üzerindeki yat inşa yatırımlarında tekne kabuğu ithali yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaftır.
Yatırımın finansal kiralama yolu ile yapılmasında finansal kiralama şirketi KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetinden faydalanır. Tabi bu istisna ve muafiyetler, finansal kiralama şirketinin maliyetini ve finansman ihtiyacını düşüreceğinden, bu durum yatırımcının maliyetini de düşürecektir.
Finansal kiralama şirketinin gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası desteklerinden yararlanabilmesi için, teşvik belgesi sahibi yatırımcı ile sözleşme yapılmış olması ve teşvik belgesini düzenleyen ilgili merci tarafından finansal kiralamaya konu makine ve teçhizat listesinin onaylanmış olması gerekir.
e-Finansal Kiralama Şirketinin Yatırımcıya Uygulayacağı KDV Oranı Düşürüldü
27.12.2011 Tarih ve 28155 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2011/2604 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, Kararın yayımı tarihinden sonra düzenlenen finansal kiralama sözleşmeleri kapsamındaki kiralama ve teslimler için geçerli olmak üzere Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizatın, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre finansal kiralama şirketleri tarafından kiralanması işlemlerine ilişkin KDV oranı %1 olarak belirlenmiştir.
f-Faiz Desteğinden Yatırımcı Faydalanabilir
Faiz desteği, bölgesel teşvik uygulamaları ve stratejik yatırımlar ile AR-GE ve çevre yatırımları kapsamında desteklerden yararlanacak yatırımlar için, bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yetmişine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kâr payının bir kısmının azami ilk beş yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanmasıdır.
Faiz desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek olanlar için de faiz veya kâr payı ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla aynı şartlarla faiz desteği öngörülebilir.
g-İndirimli Kurumlar Vergisinden Yatırımcı Yararlanabilir mi?
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesinin birinci fıkrasında, finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt işleri, 16.7.1997 tarihli ve 4283 sayılı Kanun ile 8.6.1994 tarihli ve 3996 sayılı Kanun kapsamında yapılan yatırımlar ile rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar hariç olmak üzere, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ve Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacağı hükmüne yer verilmiştir.
Kararname uyarınca büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarda, 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesi çerçevesinde gelir veya kurumlar vergisi, öngörülen yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar aşağıda belirtilen oranlarda indirimli olarak uygulanır.
| Bölgesel Teşvik Uygulamaları | Büyük Ölçekli Yatırımlar | |||
| Bölgeler | Yatırıma katkı oranı (%) | Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) | Yatırıma katkı oranı (%) | Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) |
| 1 | 10 | 30 | 20 | 30 |
| 2 | 15 | 40 | 25 | 40 |
| 3 | 20 | 50 | 30 | 50 |
| 4 | 25 | 60 | 35 | 60 |
| 5 | 30 | 70 | 40 | 70 |
| 6 | 35 | 90 | 45 | 90 |
Ancak, 2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamında 31/12/2013 tarihine kadar (bu tarih dahil) yatırıma başlanılmış olması halinde aşağıdaki tabloda belirtilen indirim oranları ile yatırıma katkı oranları uygulanacaktır.
| Bölgesel Teşvik Uygulamaları | Büyük Ölçekli Yatırımlar | |||
| Bölgeler | Yatırıma katkı oranı (%) | Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) | Yatırıma katkı oranı (%) | Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) |
| 1 | 15 | 50 | 25 | 50 |
| 2 | 20 | 55 | 30 | 55 |
| 3 | 25 | 60 | 35 | 60 |
| 4 | 30 | 70 | 40 | 70 |
| 5 | 40 | 80 | 50 | 80 |
| 6 | 50 | 90 | 60 | 90 |
Stratejik yatırımlar için tüm bölgelerde uygulanacak vergi indirimi oranı yüzde doksan ve yatırıma katkı oranı yüzde ellidir.
Yatırıma katkı tutarı, indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarını, bu tutarın yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı oranını ifade eder.
Kararnamede ayırca yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilmesine yönelik düzenlemeler de yapılmıştır .
Peki teşvik belgesine bağlanmış yatırımlar kapsamında finansal kiralama yoluyla iktisap edilen makineler dolayısıyla indirimli kurumlar vergisi uygulamasından faydalanılabilir mi?
Teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın tamamının veya bir kısmının finansal kiralama yoluyla temin edilebilmesi mümkün olduğundan, diğer bir deyişle yatırımın finansal kiralama yolu ile gerçekleştirilmesi kabul edildiğinden, yatırımcının indirimli kurumlar vergisinden faydalanması mümkündür.
Nitekim Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığının 15.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.27.15.01-10-515-14-42 sayılı muktezasında aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
“Öte yandan, 28.07.2009 tarih ve 27302 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 14.07.2009 tarih ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin 2009/1 seri no.lu Tebliğin “Finansal Kiralama İşlemleri” başlıklı 29 uncu maddesinin birinci fıkrasında teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın tamamının veya bir kısmının finansal kiralama yoluyla temin edilebileceği hükme bağlanmıştır.
Buna göre, 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında yatırım teşvik belgesine bağlanan yatırımlarınıza ilişkin olarak finansal kiralama yoluyla iktisap ettiğiniz yatırım malları dolayısıyla 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesinde belirtilen esaslar çerçevesinde indirimli kurumlar vergisinden yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.”
- Sonuç
Teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizat yatırımları, finansal kiralama yolu ile gerçekleştirilebilmektedir. Bu durumda, finansal kiralama şirketinin yatırım mallarını yurt içi ve yurtdışından satın alımında KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti uygulanacaktır.Yatırımcının finansal kiralamalarında da indirimli KDV (%1) oranı uygulanacaktır.
Yatırımcı bu şekilde yaptığı yatırımları için faiz desteğinden ve indirimli kurumlar vergisi uygulamasından faydalanabilecektir.
Kararname yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak, 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden 1/1/2012 tarihinden bu Kararın yayımı tarihine kadar geçen dönemde yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri, talep edilmesi halinde bu Kararın lehte olan hükümlerinden yararlanır.
Teşvik belgesi kapsamında otobüs, çekici (Euro normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç), mobilya, motorbot, kamyon (off-road truck tipi karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç), transmikser, beton santrali, forklift ve beton pompası ithal edilmesi halinde yürürlükteki İthalat Rejimi Kararında öngörülen oranlarda gümrük vergisi tahsil edilir. Ayrıca, makine ve teçhizat bedelinin yüzde beşine kadar yedek parça, gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilir.