e-Fatura Uygulaması ve Akaryakıt Satışları
Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM.Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Genel Olarak e-Fatura
e-Fatura uygulamasına ilişkin düzenleme 05.03.2010 tarih ve 27512 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Vergi Usul Kanunu’nun 397 seri nolu genel tebliği ve 58 nolu sirkü ile yapılmıştır. (397 nolu tebliğ 416, 421 ve 424 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğ Değişiklikleriyle Güncelleştirilmiştir)
Bu tebliğde yapılan düzenlemede e-Fatura tanımı “e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.”şeklinde yapılmıştır.
Vergi Usul Kanunu’nun 229 uncu maddesinde fatura, “satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” olarak tanımlanmış olup, VUK. 230 uncu maddesinde faturanın şekli ve içermesi gereken asgari bilgiler, 231 inci maddesinde faturanın düzenlenmesinde uyulacak kurallar, 232 nci maddesinde ise fatura kullanma mecburiyetine ilişkin esaslara yer verilmiştir.
397 seri nolu tebliğde, e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Mal veya hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek zorunda olan mükellefler, genel hükümler çerçevesinde kâğıt fatura düzenleyebilecekleri gibi bu tebliğde yer alan şartlar çerçevesinde e-Fatura da düzenleyebilirler. Aynı mal veya hizmet satışı işleminde hem kâğıt faturanın hem de elektronik faturanın bir arada düzenlenmesi mümkün değildir. Müşterinin talep etmesi durumunda ise genel hükümler çerçevesinde sadece kâğıt fatura verilmesi zorunludur şeklinde bir açıklama yer almaktadır.
Elektronik fatura uygulaması kapsamında GİB e-fatura portalında kayıtlı kullanıcı listesinde yer alan mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve sağladıkları hizmetler için 1 Eylül 2013 tarihinden itibaren elektronik fatura göndermeleri ve almaları zorunluluğu getirilmiştir. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kâğıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir. (421 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişen paragraf)
Aynı tebliğin “Vergi Usul Kanunu Kapsamında Düzenlenen Diğer Belgeler” başlıklı bölümde e-Fatura Uygulaması, Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlenmesi zorunlu olan fatura dışında kalan belgelerin de taraflar arasında dolaşımına imkân verecek şekilde tasarlanmıştır. Bu çerçevede, taraflar arasında elektronik belge olarak dolaşımı başkanlıkça uygun bulunanlar, ilgili format ve standartların duyurulması takiben, bu belgelerde e-Fatura uygulaması aracılığı ile gönderilip alınabilecektir. Bu konuda şuana kadar e-Fatura dışında bir düzenleme yapılmamıştır.
Akaryakıt İstasyonlarında Bulunan Ödeme Kaydedici Cihazlarda Belge Düzeni
3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili 13 Ekim 2005 tarihli 25965 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 66 seri nolu genel tebliğde akaryakıt pompalarının ödeme kaydedici cihazlara bağlanması mecburiyeti getirilmişti. 07.Eylül.2006 tarihinde 26282 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan, 68 seri nolu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin, Ödeme Kaydedici cihaz kullanmaları mecburiyeti hakkında kanunla ilgili genel tebliğle akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara bağlanan istasyonlarda yapılan akaryakıt (LPG dâhil) satışlarında düzenlenecek, ödeme kaydedici cihaz fişleri ve bu fişlerin faturaya dönüştürülmesi ile ilgili işlemler açıklanmış ve Akaryakıt Pompalarına Bağlı Ödeme Kaydedici Cihazlar Kullanılarak Verilen Fişlerin “Fatura Yerine Geçen Belge Olarak Kabul Edilmesi”ne ilişkin düzenleme yer almıştır.
Akaryakıt Pompalarına Bağlı Ödeme Kaydedici Cihazlar Kullanılmak Suretiyle Otomatik Olarak Düzenlenen Fişler ve e-Fatura
Bilindiği üzere bu konuda yapılan düzenlemede akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihazlar kullanılarak yapılan satışlarda; Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. otomasyon sistemleri kullanılarak taşıtın plaka numarasını ihtiva eden ve cihaz yazıcısından otomatik olarak çıkan ödeme kaydedici cihaz fişleri ile belgelendirilecektir. Söz konusu sistemler kullanılarak gerçekleştirilen ancak faturası bilahare düzenlenecek olan akaryakıt satışlarına ilişkin olarak düzenlenecek fişlerin üzerinde, diğer bilgilerin yanı sıra “TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi yer alacaktır şeklinde.
Nihai tüketicilerin tüketim amacıyla, mükellef olanların ise ticari, zirai ve mesleki faaliyetleriyle ilgili olarak satın aldıkları akaryakıt karşılığında düzenlenecek (üzerinde ”TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi bulunanlar hariç) söz konusu ödeme kaydedici cihaz fişleri, üzerinde yazılı tutar ne olursa olsun fatura yerine geçen belge olarak kabul edilecek, ayrıca faturaya dönüştürülmesi istenmeyecek ve yapılan incelemeler ve kontroller sırasında bu fişleri gider belgesi olarak kullananlardan fatura ibrazı talep edilmeyecektir. Şeklinde ilgili tebliğlerde düzenleme ve açıklama yapılmıştır.
Bu düzenlemelere uygun olarak e-Fatura portalında kayıtlı kullanıcı listesinde yer alan mükelleflerin işletmelerinde (kayıtlı) kullanmakta oldukları taşıtlar için akaryakıt istasyonlarından satın alacakları akaryakıtlar (LPG dahil) için ödeme kaydedici cihaz sistemi kullanılarak gerçekleştirilen ancak faturası bilahare düzenlenecek olan akaryakıt satışları ve fişlerin üzerinde, “TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi bulunanlaralımları için e-Fatura talep edeceklerdir.
e-Fatura portalında kayıtlı kullanıcı listesinde yer alan alıcıların taşıtlarına e-Fatura kullanıcısı bir satıcıdan almış oldukları akaryakıt için daha önce aldıkları yazar kasa fişlerini, e-Faturaya dönüştürülmesini istemeleri halinde, satıcılar tarafından mevzuata uygun olarak bu fişlerin e-Fatura olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
421 seri nolu Vergi Usul Kanunu genel tebliği gereğince e-Fatura uygulaması kapsamına dâhil olmuş mükelleflerin, isimleri GİB e-Fatura portalında aktive edildikleri (Kayıtlı kullanıcı listesinde yer almaları) tarihten itibaren yedi gün içinde, e-Fatura portalında kayıtlı kullanıcı listesinde yer alan mükellefler ile yapacakları alım/satım işlemleri başta olmak üzere faturalaşma e-Fatura sistemine uygun olarak yapılacaktır.
- E-Fatura sistemine dâhil olan şirketlerin 3.şahıslar ile yapmış oldukları alım işlemlerinde şirketlerinin e-Fatura kapsamında olduğunu beyan ederek alım yapılan firma/şirket kayıtlı kullanıcı listesinde ise e-Fatura talep etmeleri,
- E-Fatura sistemine dâhil olan şirketlerin 3.şahıslara yapmış oldukları satış işlemlerinde karşı tarafın firma/şirket kayıtlı kullanıcı listesinde olup olmadığı sorularak kayıtlı bulunan firma/şirketler için kesinlikle e-Fatura düzenlemesi,
- E-Faturaya dâhil olan firma/şirketlerin akaryakıt firmalarından yapmış oldukları alışlarda satıcı kayıtlı kullanıcı ise bunlardan yapılan alımlar ilişkin yazar kasa fişleri toplu olarak e-Fatura dönüştürülmesinin talep edilmesi,
- E-Faturaya dahil olan akaryakıt firma/şirketlerin yapmış oldukları satışlarda alıcıların kayıtlı olup olmadığı bilgisine göre kullanıcı ise bunlara yapılan satışlara ilişkin yazar kasa fişleri toplu olarak e-Fatura dönüştürülmesi gerekmektedir.
- Şirketlerin e-Fatura portalında kayıtlı kullanıcı listesinde yer almayan 3.şahıslar (firma/şirketler) ile yapacakları mal ve hizmet alım/satış işlemleri önceki gibi kâğıt ortamında fatura düzenlemek ve almak şeklinde uygulamaya devam edecektir.
Sonuç; Yukarıda özetlemeye çalıştığım kadarıyla bu konudaki mevzuatlarda yer aldığı şekliyle uygulamanın yanlış anlamalara ve hatalı işlemelerin yapılmasına neden olmaması için Gelir İdaresi Başkanlığının e-Fatura uygulaması sonrasında özellikle akaryakıt istasyonlarında kullanılan ödeme kaydedici cihazlar ve yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanım zorunluluğu kapsamında düzenlenen belgelerin e-Fatura kayıtlı kullanıcıları acısından uygulamanın nasıl olacağı konusunda bir açıklamanın yapılmasında yarar bulunmaktadır. Aksi takdirde özellikle sisteme kayıtlı e-Fatura ile BA-BS bildirimleri başta olmak üzere uygulamada sıkıntılar yaşanacaktır.
Kaynak;
http://www.efatura.gov.tr/efaturamevzuat.html
http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1276#