Genel Değerlendirme
Cari işlemler açığı, 2016 yılı ilk çeyreğinde daralma eğilimini devam ettirmiştir. Dış ticaret dengesinde iyileşme, cari açıktaki iyileşmenin temel nedenini oluşturmuştur. Hizmetler dengesi ise net seyahat gelirlerinde ortaya çıkan düşüşün etkisiyle cari açığın azalma eğilimine yaptığı olumlu katkıyı azaltmıştır.
Altın hariç ihracat yılın ilk çeyreğinde azalış eğiliminde olmuştur. Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracat artarken, jeopolitik ve ekonomik gelişmeler nedeniyle Irak’a ve Rusya’ya yapılan ihracatın yüksek oranda gerilemesi, ihracatın bu çeyrekte azalmasına neden olmuştur. Diğer taraftan, uzun bir dönemdir düşüş eğilimde olan bavul ticareti gelirleri, düşük bazında etkisi ile, geçen yılın aynı çeyreğine göre, artış göstermiştir. Altın ihracatı ise geçen senenin aynı dönemine göre, altın fiyatlarına bağlı olarak, düşüş göstermiştir.
Altın hariç tutulduğunda, ithalat 2014 yılının üçüncü çeyreğinde başlayan azalış eğilimine bu yılın ilk çeyreğinde de devam etmiştir. Düşen enerji fiyatlarının enerji ithalat faturasını düşürmesi, ithalattaki gerilemenin temel nedenini oluşturmuştur. Altın ithalatı ise, bu çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre bir miktar artmıştır.
Cari işlemler hesabının dış ticaretten sonra en önemli belirleyicisi olan hizmetler kalemi, yılın ilk çeyreğinde, net seyahat gelirlerindeki gerilemeye bağlı olarak azalma eğiliminde olmuştur.
Cari İşlemler Hesabının Finansmanı
2016 yılının ilk ayında küresel iktisadi faaliyetteki zayıf seyrin ve ayrışmanın devam etmesinin yanı sıra, para politikalarındaki belirsizliklerin yol açtığı finansal oynaklık, küresel risk iştahının olumsuz seyretmesine neden olmuştur. Öte yandan, Amerikan Merkez Bankası (FED)’nın faiz artırımlarında hızlı davranmayacağı beklentisi ile Şubat ayından başlıyarak küresel risk iştahında göreli bir iyileşme görülmüştür. Diğer taraftan, Suriye’de süregelen olumsuz jeopolitik siyasi gelişmelerin bu dönemde de yoğun olarak devam etmesi, finans hareketlerine etki eden ülkemize özgü ayrıştırıcı bir unsur olarak öne çıkmıştır.
Ödemeler dengesi finans hesabına ana başlıklar itibarıyla bakıldığında, doğrudan yatırım girişlerinde bu çeyrekte, geçen yılın aynı döneminin aksine büyük işlemlerin olmaması, doğrudan yatırım girişlerinin 2015 yılının ilk çeyreğine göre düşüş göstermesine neden olmuştur. Portföy yatırımlarında ise yılın ikinci ayıyla birlikte, küresel risk iştahındaki toparlanmaya paralel, giriş yönlü hareket gözlenmiştir. Diğer yatırım girişlerinde ise bankacılık sektörüne girişler bir miktar gerilerken, diğer sektörlerin yurt dışı borçlanmaları artarak devam etmiştir.