Hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırdı
Hanehalkı bütçe araştırmasının 2015 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %26 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırada %20,2 ile gıda ve alkolsüz içecekler yer aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan gruplar ise %2 ile sağlık ve %2,2 ile eğitim hizmetleri oldu.
Türkiye’de hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 3 bin 43 TL oldu
Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2014 yılında 2 bin 848 TL iken 2015 yılında 3 bin 43 TL olarak tahmin edildi.
Toplam harcamalardaki payı en fazla artan grup konut ve kira oldu
Araştırma sonuçlarına göre, konut ve kira harcamalarının payı bir önceki yıla göre 1,2 puanlık artışla %24,8’den %26’ya yükseldi. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun payı %19,7’den %20,2’ye, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı, %5,1’den %5,2’ye; otel, lokanta, pastane harcamalarının payı ise %6’dan %6,4’e yükseldi.
Diğer taraftan, ulaştırma harcamasının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 0,8 puanlık düşüşle %17,8’den %17’ye geriledi. Ayrıca, mobilya ve ev eşyalarının payı %6,8’den %6,1’e, eğitim harcamalarının payı ise %2,4’den %2,2’ye düştü.
Alkollü içecek, sigara ve tütün (%4,2), haberleşme (%3,7) ile çeşitli mal ve hizmet (%4,3) harcamalarının payı ise 2015 yılında da değişmedi.
Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamalarının dağılımı, 2014-2015
Gıdaya düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre iki kat daha fazla pay ayırdı
Gelire göre sıralı %20’lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının 2015 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir grubu olan birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına ayırdığı pay %30,2 iken, en yüksek gelir grubu olan beşinci %20’lik gruptaki hanehalklarının ayırdığı pay %14,6 oldu. Eğitim hizmetleri harcamalarına ayrılan pay ise birinci % 20’lik grupta %0,4 iken beşinci %20’lik grupta %3,9 oldu.
Toplam tüketim harcamasının %8,7’sini birinci %20’lik gelir grubundaki hanehalkları, %38,5’ini ise beşinci %20’lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi. Harcama grupları itibarıyla, toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının %13’ü birinci %20’lik gelir grubundaki hanelere, %27,8’i beşinci %20’lik gelir grubundaki hanelere ait oldu. Konut ve kiraya yapılan harcamaların %10,7’sini birinci %20’lik gelir grubundaki hanehalkları, %34,4’ünü ise beşinci %20’lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi.
Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci %20’lik gelir grubun payı %1,6 iken beşinci %20’lik gelir grubunun payı %68,9 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların %4,2’si birinci %20’lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken %47,5’i beşinci %20’lik grup tarafından yapıldı.
Harcama türlerine göre aylık ortalama tüketim harcamasının dağılımı, Türkiye, 2014-2015
Temel gelir kaynağına göre harcama kalıplarının da değiştiği görüldü
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına %18,5 oranında pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay %24,5 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup %38,3 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım vb.) olan hanehalkları iken en düşük olduğu grup ise %22,3 ile temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları oldu.
Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının %19,3’ünü ulaştırma harcaması oluştururken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarında bu oran %6,3 oldu.