Mükellefler Matrah Artırımı Yoluyla Vergi İncelemesinden Kurtulabilirler
Mahmut Bülent YILDIRIM
Yeminli Mali Müşavir
b.yildirim@vdd.com.tr
Ülkemizin yoğun gündemine rağmen, uzunca bir süreden beri hem mükelleflerin hem de kamuoyunun beklenti içinde olduğu “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Teklifi” 22.07.2016 tarihinde TBMM sunuldu. Teklifin Meclise sunulan haliyle incelenmesi neticesinde, sadece alacakların yapılandırılması değil;
– 30.06.2016 tarihine kadar tahakkuk etmiş ancak ödenmemiş olan vergiler ve SGK alacakları ile diğer kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması,
– 2011-2012-2013-2014 ve 2015 yılları için matrah artırımı yapılması,
– İlk derece mahkemelerinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş mükelleflerin de kanun kapsamına alınması,
– Yurt dışında para, altın döviz vs gibi kıymeti bulunanların milli ekonomiye kazandırılması,
– İşletme kayıtlarının düzeltilmesine olanak sağlaması ,
gibi çok geniş bir mükellef kitlesini ilgilendiren farklı konularda düzenlemeyi kapsadığı anlaşılmaktadır.
Bu yazıda kanun teklifinin matrah artırımı konusundaki bölümü ele alınarak değerlendirme yapılacaktır.
II-TEKLİFİN MATRAH ARTIRIMI YÖNÜNDEN ELE ALINMASI
Kanun teklifinin 5. Maddesi matrah ve vergi artırımı konusunu düzenlemektedir. Kanun maddesi hükmüne göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 2011 ve 2015 yılları arasını kapsamak üzere vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde beyan ettikleri matrahı kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar aşağıdaki tabloda gösterilen oranda artırırlarsa, artırdıkları vergi türü itibariyle vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmayacaklardır.
Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin
|
Dönemi |
Matrah Artırım Oranı % |
Kurumlar Vergisi Minimum Artırım Tutarı TL |
Bilanço Esasında Gelir V. Minimum Artırım Tutarı TL |
İşletme Esasında Gelir V. Minimum Artırım Tutarı TL |
| 2011 | 35 | 28.000 | 14.000 | 9.500 |
| 2012 | 30 | 29.650 | 14.820 | 9.890 |
| 2013 | 25 | 31.490 | 15.740 | 10.490 |
| 2014 | 20 | 33.470 | 16.740 | 11.160 |
| 2015 | 15 | 37.940 | 18.970 | 12.650 |
Tabloda da görüleceği üzere, hem kurumlar vergisi mükellefleri için, hem de gelir vergisi mükellefleri için minimum artırım tutarları belirlenmiştir. Bu tutarlar mükelleflerin beyanname vermemesi, ya da zarar beyan etmesi veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrahının bulunmaması gibi durumlarda asgari beyan edilecek tutarları belirlemek için kanuna konulmuştur.
Hesaplanan vergi, artırılan matrahın % 20 si dir. Ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni süresinde vermiş ve tahakkuk eden vergilerini kanuni süresinde ödemişler ise vergi oranı %20 değil % 15 uygulanacaktır. Böylelikle mükellefiyet www.alomaliye.comödevlerini zamanında yerine getiren mükellefler için de pozitif bir ayrımcılık yapılmış oluyor. İstisna, indirim veya mahsuplar nedeniyle ödenecek vergi çıkmasa dahi beyannameler süresinde verilmiş ise de indirimli oran uygulaması geçerlidir.
Mükellefler hakkında, kanunun yayımından önce kesinleşen tarhiyatlar varsa bu tarhiyatlar normal beyana eklenerek artırılacak tutarlar hesaplanacaktır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kendi beyanlarına göre daha önce tevkif yoluyla ödediği vergiler artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilemez.
Mükelleflerin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50 si, 2016 ve izleyen yıllarda mahsubu mümkün değildir.
Mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisine mahsuben daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergilerin iadesine ilişkin incelemeler yapılmaya devam edecektir.
Tam yıl değil de kıst dönem faaliyette bulunan mükellefler için belirlenen asgari matrahlar faaliyette bulunulan ay sayısı tam ay sayılmak suretiyle hesaplanacaktır.
Serbest Meslek ödemeleri kesintisi, inşaat taahhüt işleri kesintisi, kiralamalardan yapılan stopajlar, zirai ürün ödemelerinden yapılan kesintilerden dolayı verilen muhtasar beyannameler dolayısıyla da matrah artırımında bulunulacaktır.
Ücret ödemeleri dolayısıyla da matrah artırımından yararlanılacaktır. Artırılacak tutar, muhtasar beyannamelerde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayri safi tutarlar üzerinden hesaplanacaktır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri katma değer vergisi yönünden de matrah artırımında bulunabilirler. Matrah artırımında (hesaplanan vergi) bulunan mükellefler için artırdıkları yıllara ait olarak vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamaz. Dolayısıyla katma değer vergisi yönünden bir matrah artırımından değil vergi artırımından söz etmek daha uygun olacaktır.
Aşağıdaki tablo katma değer vergisi yönünden artırım oranlarını göstermektedir.
|
Dönemi |
Katma Değer Vergisi Artırım Oranı % |
| 2011 | 3,5 |
| 2012 | 3,0 |
| 2013 | 2,5 |
| 2014 | 2,0 |
| 2015 | 1,5 |
Katma değer vergisi yönünden de artırılan verginin beyan etme süresi kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonudur. Artırımın uygulanacağı rakam, yıllık hesaplanan katma değer vergisi tutarıdır. Bulunan bu tutar vergi olarak ödenecek tutardır.
Hiç beyanname verilmemiş, veya istisnalar dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi bulunmayan mükellefler de artırımdan faydalanırlar. Bu mükellefler gelir veya kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunmaları şartıyla artırdıkları gelir veya kurumlar vergisi matrahının % 18 i oranında vergi artırımında bulunarak kanun hükmünden faydalanırlar.
Sonraki döneme devreden katma değer vergisi yönünden yapılan vergi incelemelerinde artırımda bulunulan yıl için herhangi bir tarhiyat önerilemez. Artırımda bulunulsa dahi, katma değer vergisi iadeleri için vergi incelemesi ve tarhiyat hakkı saklıdır.
Gerek gelir vergisi gerekse kurumlar ve katma değer vergilerinin matrah artırımı hükümlerinden yararlanmak için beyan yeterli olup ödememe durumunda ise gecikme zammı oranı bir kat fazla uygulanmak suretiyle tahsil edilecektir.
Matrah veya vergi artırımında bulunan mükelleflerin defter ve belgelerini muhafaza ve ibraz ödevleri devam etmektedir.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması halen devam eden vergi incelemelerine engel teşkil etmeyecektir. Ancak matrah veya vergi artırımında bulunan mükelleflerin vergi incelemeleri kanunun yayım tarihini izleyen ayın başından itibaren bir ay içinde bitirilememesi halinde inceleme devam etmeyecek ve matrah artırımı hükümleri geçerli olacak, bir ay içinde bitirilmesi durumunda ise, bulunan vergi veya matrah farkı için ödeme kolaylığından faydalanılabilecektir.
Önemli bir husus da vergi usul kanunun 359 maddesinin b fıkrasındaki suçları işleyenler matrah artırımından yararlanamazlar. Yani sahte belge düzenleyenler matrah artırımından faydalanamazlar.
III-SONUÇ
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Teklifi nin 02.08.2016 tarihinde Meclis Genel Kuruluna sunulacağı beklenirken mükelleflerin bu düzenlemenin bir an önce yasalaşmasını beklediği aşikârdır. Bu tür düzenlemeler her ne kadar vergisel ödevlerini zamanında yerine getiren mükellefler için olumsuz bir etki yapsa da, ulusal ve uluslararası piyasalardaki riskler ve olumsuzluklar dolayısıyla bir çok mükellefin vergi borçlarını ödemekte zorlandığı da bir gerçektir. Ayrıca bu konuda kamuoyunda ve mükelleflerde büyük bir beklentinin olması da bu düzenlemeyi kaçınılmaz olarak gündeme getirmiştir. Çok geniş bir kamu alacağını kapsayan bir teklif olup hatta Meclis Genel Kurulunda daha da genişletileceği yönünde haberler çıkmaktadır. Bu çalışmada Meclise sunulan teklifin matrah artırımı boyutu ele alınmıştır.