Stajyer Çırak Sigortalılık Başlangıç Süresi
Ali Kemal TERZİ
İş Müfettişi
akemaltr19@gmail.com
I- GİRİŞ
Normal şartlarda meslek lisesi öğrencileri ve çıraklar için yapılan sigorta emeklilik başlangıcı sayılmamaktadır. Zira, onlar için sadece kısa vadeli sigorta primi ödenir, emeklilik (uzun vadeli) primi ödenmez.
Sosyal Güvenlik Sisteminde iki tür prim ödeme şekli ve bildirimi vardır. Bunlardan ilki iş kazası-meslek hastalığı sigortası da denilen kısa vadeli sigorta çeşididir ve diğeri de yaşlılık-malullük-ölüm sigortası denilen uzun vadeli sigorta çeşididir. Emeklilik olarak bilinen primler de uzun vadeli sigorta primlerini içerir. Kısa vadeli sigorta sadece çalışılan-staj yapılan sürede çalışanın-stajyerin başına gelebilecek meslek hastalığı ve iş kazası içindir. (1)
II- STAJYERLER VE ÇIRAKLARDA EMEKLİLİK BAŞLANGICI
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu 19.06.1986 günü uygulanmaya başlanmıştır. Bu tarihten itibaren meslek lisesi öğrencilerinin sigortasını okudukları okullar yapmaya başlamıştır. Önceki yıllarda ise sigortaları işletmelere aitti ve bazı işletmeler kendilerine staja gelen öğrencileri kısa vadeli stajyerlik-çıraklık sigortası yerine uzun vadeli sigorta yapabilmekteydiler. (2)
Meslek liselerinde verilen sigortalık sicil numarası değişmez. Ancak bu dönemde sigorta kayıtlarınız incelendiğinde sigortalılık günleriniz ve primleriniz görülmez. O dönemde gençlerin zihinlerinde erken emeklilik sorusu karşısına çıkar. Bu konuda bir çok makale ve yorum yapılmıştır. Staj ve çırak yapanlara sadece kısa vadeli sigorta primi yatmaktadır. O belgede prim gün ve matrahı görülmez. Görülmesi için, uzun vadeli sigorta primi yatması gerekmektedir.
Ancak stajyer ve çırak, istemesi halinde normal işçi gibi prim yatırması gerekmektedir. Bu şekilde yatırması halinde dikkate alınması mümkündür. Bu durumun yapılan reformlarla kapsayıcı sosyal güvenlik devleti ilkesine aykırı olduğu değerlendirmeleri yapılmaktadır.
5510/41 Maddesinde bu konuda düzenlemeye yer verilmediği için geriye dönük borçlanma imkânı yoktur.
6111 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi değiştirilmiş, 26 ncı maddesi ile 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “zorunlu” ibaresi, 41 inci madde ile de 87 nci maddesinin (e) bendinde yer alan “zorunlu” ibaresi 1/3/2011 tarihinden geçerli olmak üzere madde metninden çıkartılmıştır.
Yapılan düzenlemelerle 1/3/2011 tarihinden itibaren Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden okudukları eğitim kurumunda zorunlu staj şartı bulunanlar yanında okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibariyle sigortalı sayılacaklardır.
Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yapılacak tescillerinde;
– 3308 sayılı Kanuna tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler için “7-Çırak” ,
– Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için “19-Stajer”,
sigortalılık kodlarının kullanılmasına devam edilecektir. Bakmakla yükümlü olmayan sigortalılar için 1/3/2011 tarihinden itibaren işverenlerden ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenmeleri istenmeyecektir. (3)
III- SONUÇ
Emeklilik durumu, çalışanlar açısından işe başlangıç tarihi, ödenen prim günü ve sigortalının yaşına göre belirlenmektedir. Bu bakımdan, stajyerler ve çıraklar açısından sigortalılık, emeklilik hesabında dikkate alınan bu üç şartı da etkilememekte ve hesabın yapılmasında dikkate alınmamaktadır.
Dip Notlar:
(1) Tezel, Ali, (2010), “Staj başlangıcı bazen emeklilik için de başlangıç sayılır”, http://www.alitezel.c om/index. php?sid= yaz i&id=4050, erişim tarihi, 12.10.2014
(2) Terzi, Ali Kemal, (2015), “Staj Süresi ve Emeklilik”, Maliye Postası, Ankara.
(3) Terzi, Ali Kemal, (2015), “ Staj Süresi ve Emeklilik”, Maliye Postası, Ankara.
