Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Soru ve Cevapları
Aradığınız bir çok sorunun cevabını bulacaksınız.
1- İş Kanunu gereğince, bu kanun kapsamına giren bir işyerini kuran veya kapatan işveren kaç gün içerisinde nereye bildirimde bulunmalıdır?
İş Kanununun 3. Maddesi gereğince bir ay içinde ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmalıdır.
2- Şubat ayında tam çalışan bir sigortalı için kaç gün üzerinden prim ödenmelidir?
Sosyal sigorta mevzuatı açısından aylar kaç gün sürdüklerine bakılmaksızın (28, 29, 30, 31) 30 gün olarak dikkate alınmaktadır. Herhangi bir ayda eksik çalışması bulunmayan bir sigortalı için ilgili ayın kaç gün sürdüğüne bakılmaksızın 30 gün üzerinden sigorta bildirimi yapılmaktadır. Bu durum Şubat ayı için de aynen geçerlidir. Öte yandan; ilgili ayda eksik çalışması bulunan sigortalının prim günü sayısı, çalıştığı gün sayısına bakılarak belirlenmektedir. Söz gelimi; Şubat ayında “3” gün raporlu bulunan bir sigortalı, Şubat ayı 28 gün sürdüğü için 25 gün çalışmış olacaktır.
Buna göre, ay içinde eksik çalışması bulunan sigortalıların prim ödeme gün sayıları;
Ay/dönemdeki toplam gün sayısı – Eksik gün sayısı = Prim ödeme gün sayısı
formülü vasıtasıyla belirlenecektir.
Örnek 1: 31 gün çeken ayda 5 gün raporlu olan sigortalının;
Prim ödeme gün sayısı 31-5=26,
Eksik gün sayısı 5 olarak bildirilecektir.
Örnek 2: 31 gün çeken ayda 1 gün raporlu olan sigortalının;
Prim ödeme gün sayısı 31-1=30 olacağından,
Prim ödeme gün sayısı “30” gün olarak bildirilecek ve eksik gün sayısı girilmeyecektir.
Örnek 3: 30 gün çeken ayda 14 gün raporlu olan sigortalının;
Prim ödeme gün sayısı 30-14=16,
Eksik gün sayısı ise 14 olarak bildirilecektir.
Örnek 4: 30 gün çeken ayda 1 gün raporlu olan sigortalının;
Prim ödeme gün sayısı 30-1=29,
Eksik gün sayısı ise 1 olarak bildirilecektir.
Örnek 5: 28 gün çeken Şubat ayında 3 gün ücretsiz izinli olan sigortalının;
Prim ödeme gün sayısı 28-3=25,
Eksik gün sayısı ise 3 olarak bildirilecektir.
(Kaynak: SGK)
Alomaliye.com Personel Bordro Programı Pro + İnsan Kaynakları
3- İşçinin işyerinde her an iş görmeye hazır bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın geçen süreler çalışma süresinden sayılır mı?
İş Kanununun 66. maddesinin c bendine göre, işçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler çalışma süresinden sayılır.
4- Ücretlere hangi aralıklarla ve hangi oranlarda artış uygulanmalıdır?
Yasal düzenleme gereği, işçi işveren ilişkileri iş sözleşmeleri yolu ile saptanmaktadır. İş sözleşmeleri yasaya aykırı olmamak şartıyla taraflarca serbestçe hazırlanabilmektedir. İşçiye ödenecek ücret konusundaki yasal düzenleme, asgari ücret uygulamasıyla sınırlıdır. Herhangi bir işçiye verilecek ücret, yürürlükte bulunan asgari ücretin altında olamayacaktır. Bunun ötesinde, ücretlerin belirlenmesi, artış zaman ve oranları konusunda herhangi bir yasal çerçeve belirlenmiş durumda değildir. Bu konu iş sözleşmesi hükümleri ile açıklığa kavuşturulabilecektir.
5- İş Kanunu gereğince, bu kanun kapsamına giren bir işyerini kuran veya kapatan işveren kaç gün içerisinde nereye bildirimde bulunmalıdır?
İş Kanununun 3. Maddesi gereğince bir ay içinde ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmalıdır.
6- İşveren işçiyi geçici olarak başka bir işyerine gönderebilir mi?
İşveren, yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi geçici iş ilişkisi kapsamında başka bir işyerine gönderebilir.
7- Geçici iş ilişkisinin nasıl kurulur, hangi halde bu ilişki geçersiz sayılır?
4857/7’e göre işveren, devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi; holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devrettiğinde geçici iş ilişkisi gerçekleşmiş olur. Geçici iş ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde en fazla iki defa yenilenebilir. Buna aykırı yapılacak işlemlerin geçersiz olacağı açıklanmaktadır.
8- Hangi işlerde geçici iş ilişkisi gerçekleşmez?
Toplu işçi çıkarmaya gidilen işyerlerinde çıkarma tarihinden itibaren altı ay içinde toplu işçi çıkarmanın konusu olan işlerde geçici iş ilişkisi gerçekleşemez. İş Yasası bu düzenleme ile geçici iş ilişkisinin kötü niyetli kullanılması önlenmiştir.
9- Belirli süreli hizmet akdinde deneme süresi olur mu?
İş Kanununda belirli süreli iş sözleşmelerinde deneme süresi konulamayacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığından, bu tür sözleşmelere de deneme süresi konulabilir.
10- Belirli süreli akit yapmak hangi hallerde mümkün değildir?
Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak yapılmayan iş sözleşmeleri belirsiz niteliktedir.
11- İşçiler deneme süresi veya başka bir gerekçe ile sigorta bildirimi yapılmaksızın çalıştırılabilir mi?
Çalışanların işe başlama tarihinden itibaren çalıştıkları sürece sigorta bildirimlerinin yapılması ve gerekli sigorta primlerinin ödenmesi esastır. İş sözleşmesinde deneme süresi düzenlenmiş olması veya başka bir nedenle sigorta bildirimi yapılmaksızın işçi çalıştırılamaz. Sigorta bildirimlerinin yapılmaması veya eksik bildirim hallerinde, bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine başvurulması gerekmektedir.
12- Kadın işçiye cinsiyeti nedeniyle düşük ücret uygulanabilir mi?
İş Kanununun 5. maddesine göre, aynı ve eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret uygulanamaz.
13- İşverenin kadınlara erkeklerden daha az ücret ödemesi kanuna uygun mudur?
İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.
14- Kadın işçilerin doğum izni ne kadardır?
Kadın işçilerin doğum öncesi 8 hafta (çoğul gebeliklerde 10 hafta) ve doğum sonrası 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre içinde çalıştırılmamaları esastır.
15- Kadın işçi doğum öncesi iznini doğum sonrasına aktarabilir mi?
Kadın işçi doğum öncesi iznini doğum sonrasına aktarabilir; kadın işçi sağlık durumu uygun olursa doktorunun da onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilir ve kalan 5 haftalık doğum öncesi iznini doğum sonrası kullanabilir.
16- Eşinin doğum yapması nedeni ile işçiye kaç gün izin verilmesi gerekmektedir?
Eşi doğum yapan işçiye 5 gün ücretli izin hakkı verilmiştir.
17- Hamilelik veya doğum nedeni ile işten ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazanır mı?
İşten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçinin, herhangi bir tazminat hakkı oluşmamaktadır. Yasal düzenleme açısından hamilelik veya doğum nedenine dayalı işten a l o m a l i y e . c o m ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, bu nedenlerle işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılmaktadır.
18- Kadın işçi doğumdan sonra ücretsiz izin kullanabilir mi?
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
19- 4857 sayılı Kanuna göre, isteği halinde kadın işçiye on altı haftalık sürenin tamamlanmasından sonra ne kadar ücretsiz izin verilebilir? İşveren bu izni vermek zorunda mıdır?
Altı ay. Talebi halinde işveren bu izni vermek zorundadır.
20- Kadın işçinin emzirme izni ne kadardır?
Kadın işçiye bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde 1.5 saat emzirme izni verilir.
21- Emzirme izni kullanılması durumunda işveren işçinin ücretinden kesinti yapabilir mi?
Emzirme izni kullanılması durumunda işveren işçinin ücretinden kesinti yapamaz. Emzirme izni ücretli olarak kullandırılması gereken bir izindir.
22- Süt izni toplu olarak kullanılabilir mi?
Süt iznini toplu olarak kullanmak yasa koyucunun amacına aykırıdır. Yasa koyucu iznin günlük olarak kullanılmasını öngördüğünden bu iznin günlük olarak kullanması gerekmektedir.
23- Kadın işçiler madenlerde çalıştırılabilir mi?
Kadın işçiler maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi yer altında yapılan işlerle, su altında yapılan işlerde çalıştırılamaz.
24- Gebe ya da emziren kadın işçi gece postasında çalıştırılabilir mi?
Kadın işçi gebeliğinin doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın işçi de ilk altı ay (bu süre doktor raporu ile bir yıla kadar uzatılabilir.) gece postasında çalıştırılamaz.
25- Kadın işçi eşiyle aynı gece postasında çalıştırılabilir mi?
Kadın işçinin eşi de aynı işyerinde veya bir başka işyerinde gece postasında çalışıyor ise, kadın işçinin talebi halinde, işveren onun gece postasını eşininki ile aynı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlemek zorundadır. Aynı şekilde kadın işçi eşi ile aynı gece postasında çalışmak ister ise işveren bu talebi olanakları ölçüsünde yerine getirmek zorundadır.
26- Kadın işçi gebeliği süresince çalışırken periyodik kontrollerini nasıl yaptırabilir?
İşveren gebelik süresince kadın işçiye periyodik kontrolleri için ücretli izin vermek zorundadır.
27- Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılmakta mıdır?
Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılmamaktadır. Ara dinlenmesi çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin 08:00-20:00 saatleri arası çalışıyor ve günde toplam 1.5 saat ara dinlenmesi kullanılıyor ise günlük çalışma süresi 12 saat değil, 10.5 saattir.
28- Çalışma süresi hesaplanırken ara dinlenmeleri hesaba katılmalı mıdır?
Çalışma süresi hesaplanırken ara dinlenmeleri hesaba katılmaz; ara dinlenmesi süreleri çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin; sabah 08:00’de çalışmaya başlayan, saat 17:00’de çalışmayı bırakan ve gün içinde bir saat yemek molası ve iki kez onbeşer dakika çay molası kullanan bir işçinin günlük çalışma süresi 9 saat değil, 7.5 saattir.
29- Günde 7.5 saat çalışan işçinin ara dinlenmesi ne kadar olmalıdır?
Kanunen ara dinlenmesi yarım saat olmalıdır. Bu sürenin üzerinde ara dinlenmesi kullandırmak işverenin inisiyatifindedir.
30- Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılır mı?
Sayılmaz.
31- Ara dinlenmeleri, çay ve yemek molaları çalışma süresinden sayılır mı?
Sözleşmeyle kararlaştırılmamışsa çalışma süresinden sayılmaz.
32- Fazla çalışma ve fazla süreli çalışma yapan işçi bu süre için serbest zaman kullanabilir mi?
Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
33- İşveren fazla saatlerle çalışma için işçinin onayını almalı mıdır?
İşçinin onayının alınması gerektiği 4857 sayılı İş Kanununun 41’inci maddesinde belirtilmektedir.
34- İşçi çalıştırma yaşı kaçtır?
Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.
35- Sanayiye ait işlerde gece çalışması yasak olan işçiler kimlerdir?
18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler.
36- Yıllık izin süresi için ücret alınabilir mi?
Yıllık izin, ücretli olarak kullandırılması gereken bir izindir. İşveren, kullanılan yıllık izin süresine ait ücreti, işçi izne çıkarken peşin olarak vermek ya da avans olarak ödemek zorundadır. Ancak yıllık izin süresi için işçiye ödenecek ücrete fazla çalışma ücretleri, primler ve sosyal yardımlar dâhil edilmeyecektir.
37- İşçinin iş sözleşmesinin sona erdirildiği durumlarda yıllık izin ücretleri ne olur?
İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
38- Mevsimlik bir işte çalışan işçinin yıllık izin hakkı var mıdır?
Eğer bir yıldan az süren mevsimlik bir işte yahut kampanya işinde çalışılıyor ise, işçinin yıllık ücretli izin hakkı bulunmamaktadır.
39- Yıllık iznin uzakta geçirilmesi durumunda yol izni kullanılabilir mi?
Yıllık iznin işyerinin kurulu olduğu yerden başka bir yerde geçirilmesi durumunda, bu durumun belgelenmesi ve yol izni talep edilmesi halinde, işveren işçiye 4 güne kadar yol izni vermek zorundadır. Ancak bu izin ücretsiz izin niteliğinde olacaktır.
40- Yıllık ücretli izne ne zaman hak kazanılabilir?
İşe başlanılan tarihten itibaren, deneme süresi de dâhil en az bir yıl çalışılması halinde yıllık ücretli izne hak kazanılır. Ancak ardı ardına ya da farklı tarihlerde aynı işverene ait değişik işyerlerinde çalışılmış ise, yıllık izne hak kazanılması için gerekli olan bir yıllık süreyi hesaplarken bu işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplanması gereklidir. Örneğin önce A işverenine ait X işyerinde 4 ay, sonra da yine A işverenine ait Y işyerinde 8 ay çalışılmış ise, her iki hizmet süresi toplanacağından, Y işyerindeki 8 aylık çalışma yıllık izne hak kazanmak için yeterli olacaktır.
41- Yıllık izin bölünerek kullanılabilir mi?
Yıllık izin bölünerek kullanılabilir; işverenle bu hususta anlaşılması halinde yıllık izin üçe bölünerek kullanılabilir. Ancak böyle bir durumda izinlerin bir parçasının 10 günden az olmaması gereklidir.
42- Yıllık izin süresi işveren tarafından bölünebilir mi?
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
43- Yıllık iznin kullanıldığı süre içinde işveren işçinin sigorta primlerini ödemeye devam eder mi?
Tüm primler yıllık izin süresi içinde de ödenmeye devam olunur.
44- İşçi yıllık izin süresi içinde başka bir işyerinde çalışırsa ne olur?
Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
45- Haftada 15 saatten 7 yıl kısmı süreli çalışan bir işçi kaç gün yıllık izine hak kazanır?
Kısmi süreli çalışan işçi ile tam süreli çalışan işçi arasında yıllık izin bakımından herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Bu durumda işyerinde 7 yıl hizmeti olan kısmi süreli çalışan işçinin kullanacağı yıllık izin süresi 20 gündür.
46- İşçinin yıllık izine hak kazanması için ne kadar süre çalışması gerekir?
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
47- Yıllık izine hak kazanmak için gerekli olan süre nasıl hesaplanır?
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.
48- İşveren kullanılan yıllık izinlere ilişkin kayıt tutmak zorunda mıdır?
İşverenin işyerinde çalışan tüm işçilerin yıllık izinlerini gösterir bir kayıt tutma zorunluluğu vardır. Bu kayıtlar yıllık izin defteri şeklinde düzenlenebileceği gibi kartoteks biçiminde de tutulabilir.
49- Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi var mıdır?
Vardır. 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesinde ücret alacaklarının 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğu belirtilmiştir.
50- Yıllık izin ücretlerinde zamanaşımı ne zaman başlar?
Bu ücretlere ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.
51- Yıllık izin süreleri ile ilgili belirli yaş gruplarına yönelik özel bir düzenleme var mıdır?
Yıllık izin süreleri ile ilgili belirli yaş gruplarına yönelik özel bir düzenleme bulunmaktadır. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık izin süresi en az 20 gün olmalıdır. Bunun anlamı; örneğin 16 yaşında bir işçi, hizmet süresi beş yıldan az dahi olsa, 18 yaşına gelinceye kadar, her yıl için yıllık izinlerini 14 gün olarak değil 20 gün üzerinden kullanacaktır.
52- Hafta tatili günleri yıllık izin süresine dahil midir?
İş Kanunu’nda belirtilen 14, 20 ve 26 günlük yıllık izin sürelerine hafta tatilleri dâhil edilmemiştir. Yıllık izinler kullanılırken, izin süresine rastlayan hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinin bu sürelere ilave edilmesi gereklidir. Örneğin 14 günlük yıllık izne ayrılan bir işçi, bu süreye 2 gün de hafta tatili rastlayacağından, fiilen 16 gün yıllık izin kullanacaktır.
53- Ulusal bayram ve genel tatil günleri hangileridir?
29 Ekim Ulusal Bayram’dır. 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 30 Ağustos, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı günleri ise genel tatil olarak kabul edilir. 29 Ekim 1.5 gün; 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs ve 30 Ağustos 1’er gün; Ramazan Bayramı 3.5 gün; Kurban Bayramı 4.5 gündür.
54- Tatil günlerinde fazla çalışma yapan bir işçinin, bu çalışma karşılığındaki ücreti nasıl hesaplanmaktadır?
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinin ücretleri herhangi bir çalışma karşılığı olmaksızın çalışanlara ödenmektedir. Söz konusu günlerde yasal düzenlemelerle açıklanan esaslara dayalı olarak fazla çalışma yapılması durumunda, bu çalışma karşılığında bir günlük fazla çalışma ücreti ödenecektir. Böylece, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçi, çalıştığı her tatil günü için 2 günlük ücrete hak kazanacaktır. Ücretleri aylık “maktu” olarak belirlenmiş olan, ay içerisinde bazı günlerde çalışılmasa bile aynı ücreti ödenen işçilere, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmamaları durumunda, almakta oldukları aylık “maktu” ücretlerinin dışında herhangi bir tatil günü ücreti ödenmemektedir. Aylık “maktu” ücret esasına dayalı olarak çalışan işçilerin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmaları durumunda, çalışılan her tatil günü için bir günlük fazla çalışma ücreti ödenecektir.
55- Hafta içinde raporlu olunması halinde hafta tatili hakkı kaybedilir mi?
Hafta içinde raporlu olunması halinde hafta tatili hakkı kaybedilmez. Bir haftalık süre içinde hekim raporuyla işe gelinmediği günler çalışılmış gibi sayılır ve o haftanın tamamı raporlu geçirilse dahi hafta tatiline hak kazanılır
56- Hafta tatili ücretine ne zaman hak kazanılır?
İşyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
57- Hafta tatilinde çalışma yapılması halinde ücret nasıl ödenir?
Hafta tatili günleri yapılan çalışmalar, haftada 45 saatlik çalışma süresinin aşılmasına neden olacağından, fazla çalışma gibi ücretlendirilmelidir. Örneğin; bir işçinin hafta tatilinin pazar günü olduğunu ve bu işçinin pazar günü çalıştığını düşündüğümüzde, bu işçi kanuna göre hafta tatili ücreti olarak çalışmadan o güne ait yevmiyesini alacak, ayrıca tatil yapmayarak çalıştığı için ilave bir yevmiyeye daha hak kazanacak, fakat bu çalışma aynı zamanda haftada 45 saatlik yasal çalışma süresini aşmasına neden olduğundan, % 50 zamlı yani birbuçuk yevmiye olarak ödenecek, dolayısıyla söz konusu işçi bir günlük hafta tatili çalışması için toplamda ikibuçuk yevmiyeye alacaktır.
58- Malulen emekli olarak işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?
Malulen emekli olarak işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Çünkü, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’ncü maddesi uyarınca malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
59- Emekli olduktan sonra çalışan bir işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir mi?
Emekli olmuş bir işçinin iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak bir şekilde sona ermesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanır.
60- Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi durumunda ne olur?
İş Kanununa göre kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davalarda hakim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre akdin feshi tarihinden itibaren bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmedecektir.
61- Kıdem tazminatım zamanında ödenmezse faiz istenilebilir mi?
İstenilebilir. Çünkü, kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmedileceği 1475 sayılı İş Kanununun 14’ncü maddesinde belirtilmektedir.
62- Kıdem tazminatı taksitle ödenebilir mi?
İş Kanununa göre kıdem tazminatının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte peşin olarak ödenmesi gerekmektedir. Ancak, işçi ile işveren anlaşırsa taksitle ödemede mümkündür.
63- İşçinin iş sözleşmesini derhal feshetmesini gerektirecek zorlayıcı sebepleri nelerdir?
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçi iş sözleşmesini derhal feshedebilir.
64- Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatının hesaplanması ne üzerinden yapılır?
Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatının hesaplanması son ücret üzerinden yapılmaktadır.
65- İşçi işyerinde çalışırken işyerinden kaynaklanan bir hastalığa tutulursa iş akdini feshedip, kıdem tazminatı alabilir mi?
İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.
66- İşveren işçinin iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II ( Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri) gerekçesiyle feshederse işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?
Kıdem tazminatına hak kazanamaz. Çünkü, Mülga 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlüğü devam eden 14’ncü maddesinde işveren tarafından Bu Kanunun 17’nci ( 4857/25’nci madde) maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında işverence feshedilirse kişiye kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmektedir.
67- Ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık nedeni ile iş akdinin haklı nedenle fesih hakkı ne zaman doğar?
Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde 1 yıllık süre uygulanmaz.
68- Devir ve el değiştirme halinde işlemiş kıdem tazminatlarından kim sorumludur?
İşyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır.
69- Devralan işverenin sorumluluğu nedir?
Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.
70- İşyerinde 10 yıldan beri çalışan işçi, ne kadarlık ücret tutarında kıdem tazminatı alabilir?
1475 sayılı İş Kanununun 14’ncü maddesinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmektedir. Dolayısıyla, işçi her yıl için 30 günlük olmak üzere toplam 300 günlük ücreti tutarında yani 10 aylık ücreti tutarında kıdem tazminatına hak kazanır.
71- Kıdem tazminatından kesinti yapılır mı?
Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilmektedir, başka kesinti yapılmamaktadır.
72- Kıdem tazminatı hakkı nasıl hesaplanır?
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilecektir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
73- İşyerinin taşınması veya çalışma şartlarının değiştirilmesi halinde işçi kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?
İşveren işçi ilişkileri, yasa ile belirlenen esaslar çerçevesinde iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. Bu kapsamda; işin niteliği, görev tanımları, çalışma süre ve koşulları, işçiye ödenecek ücret ve diğer esaslar iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. İş sözleşmesi hükümleri, işyeri uygulamaları veya çalışma koşulları konusunda değişiklik yapmak isteyen işveren, durumu yazılı olarak bildirmek ve işçinin onayını almakla yükümlüdür. İşçi tarafından 6 gün içinde kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamamaktadır. İş sözleşmesinin bu nedenle feshi halinde, kıdem tazminatı ve bildirim süreleri konusundaki yükümlülüklere bağlı kalınacaktır.
74- 4857 sayılı Kanun gereğince evlilik izni ne kadardır?
Üç gün.
75- Evlilik nedeni ile işten ayrılan kadının kıdem tazminatı alabilmesi için gereken şartlar nelerdir?
Yasal düzenleme gereği; Kadın işçilerin evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir. Bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
76- Çalışma süresinin bir kısmını kısmi süreli, bir kısmını tam süreli çalışan bir işçinin kıdemi nasıl hesaplanır?
İşçinin kısmi süreli çalışması tam süreliye dönüştürülerek kıdemi hesaplanır. Bu süre kıdem tazminatına hak kazanmada değil, kıdeminin hesaplanmasında dikkate alınır.
77- Gazetecinin ücretinin zamanında ödenmemesinin yaptırımı nedir?
Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde beş fazlasıyla ödemeye mecburdurlar.
78- Gazeteci ile yazılı iş sözleşmesi yapmak gerekir mi?
Gazeteci ile kendisini çalıştıran işveren arasındaki iş akdinin yazılı şekilde yapılması mecburidir.
79- Gazeteci birden çok gazetede çalışabilir mi?
Gazeteci işverenle yaptığı mukavelede aksi zikredilmediği takdirde dışarıda, basınla alakası olsun veya olmasın, başka iş tutmakta serbesttir.
80- Basın İş Kanununa göre, gazeteciler her hizmet yılı sonunda hangi tutarda ikramiyeye hak kazanırlar?
Bir aylık ücret tutarında.
81- Basın İş Kanununa göre fazla mesai günde kaç saati geçemez?
En fazla üç saat.
82- Gazetecinin ücretinin zamanında ödenmemesinin yaptırımı nedir?
Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde beş fazlasıyla ödemeye mecburdurlar.
83- Yıllık izin kullanmadan ayrılan gazeteciye kullanmadığı izinlerin ücreti ödenir mi?
Gazeteci yıllık iznini kullanmamışsa, işine son verilmesi halinde, izin müddetine ait ücreti kendisine peşin olarak verilir.
84- Kadın gazeteciye hamilelikte ve doğum süresinde ücret ödenir mi?
Kadın gazetecinin hamileliği halinde, hamileliğin 7’nci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu müddet zarfında müessese gazeteciye son aldığı ücretin yarısını öder. Doğum vuku bulmaz veya çocuk ölü dünyaya gelirse, bu halin vukuundan itibaren bir ay müddetle bu ücret ödenir.
85- Kadın gazetecinin hamileliği halinde, hamileliğin 7. ayından itibaren doğumun 2. ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu süre zarfında müessese gazeteciye ne kadar ücret öder?
Son aldığı ücretin yarısı.
86- Gazeteciye; eşi veya çocuğu, anası veya babası öldüğü zaman kaç gün ücretli izin verilir?
Dört gün.
87- Gazeteciye kıdem tazminatı taksitle ödenir mi?
İşverenin maddi imkânsızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi halinde, tediye en çok dört taksitte yapılır ve bu taksitlerin tamamının süresi bir yılı geçemez. Ancak, bu bölünme o iş yerinin mali vergisini tahakkuk ettiren maliye şubesinin, müessesenin zarar etmekte olduğu kararı üzerine yapılabilir.
88- Pazar gününden başka bir gün hafta tatili yapan bir gazetecinin Pazar günü çalışması fazla mesai sayılır mı?
Sayılmaz.
89- Gazetecilerin yıllık izin süreleri ne kadardır?
Günlük bir mevkutede çalışan bir gazeteciye, en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla, yılda dört hafta tam ücretli izin verilir. Gazetecilik mesleğindeki hizmeti on yıldan yukarı olan bir gazeteciye, altı hafta ücretli izin verilir. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanır. Günlük olmayan mevkutelerde çalışan gazetecilere her altı aylık çalışma devresi için iki hafta ücretli izin verilir.
90- Gazetecilerin hafta tatilleri kaç gündür?
Gündüz çalışması yapan gazeteciye bir gün hafta tatili verilir. Vazifesi gece çalışmayı gerektiren gazeteciye hafta tatili iki gün verilir.
91- Muvazzaf askerlikte gazeteciye ücret ödenir mi?
İlk muvazzaf askerlik hizmeti için silâhaltına alınan gazeteciye normal askerlik müddetince son aldığı ücret yarı nispetinde ödenir.
92- İşyerinde çalışırken askere gidilmesi halinde, askerlikte geçen süre, yıllık izin hakkında değerlendirmeye alınacak mıdır?
Askerlik süresince hizmet akdi askıda sayılacağından, bu süre yıllık izin hakkının hesabında dikkate alınmayacaktır.
93- Bir defa kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdemi, ne zamandan itibaren hesaplanır?
Yeni işe girişinden itibaren.
94- Basın İş Kanununa göre günlük çalışma süresi ne kadardır?
Sekiz saat.
95- Hizmet akdinde olmayan çalışmalar için ayrıca ücret ödenir mi?
Gazeteci, mukavele hükümleri dışında olarak işveren tarafından verilen işler veya sipariş edilen veya yayınlanması kabul edilen yazılar için ayrıca ücrete hak kazanır.
96- Gazeteciye her bir fazla çalışma saati için verilecek ücret, normal çalışma saati ücretinin ne kadarıdır?
Yüzde 50 fazlası.
97- Sürekli görevle işverenim tarafından yurt dışına gönderildim. Sağlık giderlerim Kurumunuzca ödenir mi?
Sağlık hizmeti giderleri yurt içinde sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularına tedavinin yapıldığı tarihte ödenen en yüksek tutarı aşmamak kaydıyla Kurumca karşılanır. Aşan kısmı işverenleri tarafından karşılanır Şayet görevle gönderildiği ülke ile ülkemiz arasında ikili sosyal güvenlik sözleşmesi var ise tedavi giderleri ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında karşılanmaktadır.
98- Ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları ve primleri nasıl hesaplanır?
Ücretsiz olarak çalışan sigortalıların günlük kazancı, asgari ücretin otuzda biri üzerinden hesaplanır. Bu durumdaki sigortalıların primlerinin tümü işverenleri tarafından ödenmektedir.
99- Alt işveren tarafından çalıştırılan sigortalılar SGK’ya nasıl bildirilir?
Alt işveren, asıl işverinin işyerinde çalıştırdığı sigortalıları, işverenle aralarında yaptıkları sözleşmenin ibrazı kaydıyla, SGK’dan alacağı özel bir numara ile asıl işverenin kayıtlı olduğu dosyadan bildirir.
100- 5510 sayılı Kanun gereğince yapılan borçlanmalar ne şekilde değerlendirilecektir?
5510 sayılı Kanuna göre borçlanılan süreler uzun ve kısa vadeli sigortalar yönünden sigortalının borçlanmayı yaptığı tarihteki statüsüne göre belirlenecek; ancak personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri ile seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreler, Kanunun 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında değerlendirilecektir.
101- 4/a (eski SSK) emeklisiyim. Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışıyorum. Hastalanmam halinde geçici iş göremezlik ödeneği alabilir miyim?
Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışan 4/a (eski SSK) emeklileri, hastalanmaları halinde geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanamazlar.
102- İş kazasında geçici iş göremezlik verilmesi için sigortalılık süresinin en az kaç gün olması gereklidir?
Sigortalıların sağlık nedenlerine dayalı devamsızlıklarında belirlenen esaslar çerçevesinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. İş kazasına uğrayan sigortalı, sigortalılığının ilk gününde kazaya uğramış olsa bile kendisine geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir. İş kazalarında geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanılabilmesi için herhangi bir prim günü sınırı bulunmamaktadır.
103- 4/a (eski SSK) sigortalısıyım. 180 gün fiili hizmet süresi zammı uygulanan iş yeri ve işte çalışıyorum. Benden ve işverenimden tahsil edilecek olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası prim oranları kaçtır?
5510 sayılı Kanun uyarınca, Kanunun 4/a kapsamında hizmet akdine tabi olarak bir işveren tarafından çalıştırılan (eski SSK) sigortalının, çalışmalarının 180 gün fiili hizmet süresi zammı eklenecek işler kapsamında olması durumunda malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta prim oranı 3 puan artırılmak suretiyle belirlenerek, bu şekilde bulunacak orana ait primin işveren tarafından ödenmesi gerektiğinden; malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primi sigortalı hissesi % 9, işveren hissesi % 14 olmak üzere toplam % 23 olacaktır.
104- 4/b (eski Bağ-Kur) emeklisiyim. Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışıyorum. İş kazası geçirmem halinde geçici iş göremezlik ödeneği alabilir miyim?
Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışırken, iş kazası geçirmeniz halinde geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilirsiniz.
105- İşçilere ödeme dolar ile yapılabilir mi?
İşçilere ödeme dolar ile yapılamaz. Çünkü, 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesine göre ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir.
106- 4 işçisi olan işveren Türkiye genelinde ücretleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğüne tabii midir?
4 işçisi olan işveren Türkiye genelinde ücretleri banka kanalıyla Ödeme yükümlülüğüne tabii değildir. Çünkü, Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde en az 5 işçi olanların ödeme yükümlülüğü olduğu belirtilmektedir. (Not: 1 Haziran 2016 Tarihinden İtibaren Mecburiyet 5 İşçiye Düşmüştür)
107- 6 işçi çalıştıran işveren, işçilere ücretlerini banka aracılığıyla ödemese ne olur?
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın bankalar aracılığıyla ödenmesine dair yönetmeliğin 16’ncı maddesi uyarınca İş Kanunu’nun 102’nci maddesinde öngörülen idari para cezası işveren hakkında uygulanır.
108- Banka kanalıyla yapılan ödemelerde ücret hesap pusulası verilmesi zorunlu mudur?
İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.
109- İşyerinde çalışan işçiye ücret hesap pusulası verilmeli midir?
4857 Sayılı İş Yasasının 37 maddesi gereği her işveren ücret hesap pusulası vermek zorundadır.
110- Ücretin ne kadarı haciz edilebilir veya başkasına devir temlik edilebilir?
4857 sayılı İş Kanununun 35’inci maddesinde işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceği veya başkasına devir ve temlik olunamayacağı nafaka borçları hariç belirtilmiştir.
111- Emeklilik nedeni ile işten ayrılan işçi aynı işyerinde çalışabilir mi?
Evet. SGDP’ ye tabi giriş yapılarak çalışabilir.
112- İş Kanununda yaş haddinden emeklilik var mıdır?
İş Kanununda zorunlu emeklilik ve yaş a l o m a l i y e . c o m haddinden emeklilik gibi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, işçinin sağlık durumunun çalışmaya elverişli olmadığının doktor raporu ile tespit edilmesi halinde işveren işçiyi işten çıkartabilir.
113- Deniz İş Kanununa göre deneme süresi ne kadardır?
Süresi belirli olmayan hizmet akitlerinde deneme süresi en çok bir aydır.
114- Deniz İş Kanununa göre gemi adamının ana ve babalarının ölümünde kaç gün izin verilir?
İki gün.
115- Deniz İş Kanununa göre haftada 52 saat çalışılırsa ne kadar fazla çalışma ücreti alınır?
854 sayılı Deniz İş Kanununun 28’nci maddesinde haftalık 48 saati aşan çalışmalara fazla çalışma ücreti ödeneceği ve fazla çalışmanın her saatine ödenecek ücretin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 25 oranında artırılmak suretiyle bulunacak miktardan az olamayacağının öngörülmesi nedeniyle; haftada 4 saat fazla çalışılmasına karşılık 5 saat ücret artı olarak ödenmelidir.
116- Deniz İş Kanununa göre, işi 3 yıldan uzun sürmüş gemi adamının hizmet akdi, bildirimin karşı tarafa yapılmasından başlayarak kaç hafta sonra bozulmuş sayılır?
Sekiz hafta sonra
117- İşyerinde 10 yıldan beri çalışan gemiadamı, ne kadar ücreti tutarında kıdem tazminatı alabilmektedir?
854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 20’nci maddesinde işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence gemiadamına 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmektedir. Dolayısıyla, gemiadamı her yıl için 30 günlük olmak üzere toplam 300 günlük ücreti tutarında yani 10 aylık ücreti tutarında kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.
118- Gemi adamının günlük ve haftalık çalışma süresi ne kadardır?
Genel bakımdan iş süresi günde sekiz ve haftada kırk sekiz saattir. Kırk sekiz saatlik süre haftada çalışılan iş günlerine eşit bölünerek bulunur. Haftada 5 gün çalışan gemi adamı günde 9,6 saat çalışmış sayılır. İş süresi, gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir.
119- Gemi adamı haftada kaç gün tatil yapar?
Haftalık çalışma süresini tamamlayan gemi adamı haftanın geri kalan günlerinde hafta tatili yapar. Liman hizmeti ve şehir hattı gemilerinde gemi adamı haftada altı günden fazla çalıştırılamaz. Hafta tatili gününde çalıştırılan gemi adamına haftanın diğer bir gününde nöbetleşe izin verilir. Haftanın diğer bir günü verilen tatil hafta tatili günü yerine geçer.
120- Dört (4) gemi adamı çalıştırılan bir gemide ücretlerin banka kanalıyla mı ödenmesi gerekmektedir?
Dört (4) gemi adamı çalıştırıyorsa, ücretlerin banka kanalıyla ödemesine gerek bulunmamaktadır. Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 8’inci maddesinde 5 gemi adamı çalıştıran işveren ya da işveren vekilleri işçilere yapacakları ödemeleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. (Not: 1 Haziran 2016 Tarihinden İtibaren Mecburiyet 5 İşçiye Düşmüştür)
121- Deniz İş Kanunu uyarınca gemi adamlarına ne kadar süre ücretsiz yol izni verilebilir?
Yedi güne kadar.
122- Deniz İş Kanununa göre gemiadamlarına ne kadar süre yıllık izin verilir?
Aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet aktine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemiadamı, yıllık ücretli izine hak kazanır. İzin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemiadamları için 15 günden ve bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda bir aydan az olamaz.
123- Deniz İş Kanununa göre belirli bir sefer için yapılmış hizmet akti ne zaman sona erer?
Geminin vardığı limanda yükünü boşaltmasıyla sona erer.
124- Ücret ödeme defteri nasıl olmalı ve nerede bulunmalıdır?
Noter onaylı olmalı ve her gemide bulunmalıdır.
125- Süresi belirsiz hizmet akitleri, 854 sayılı kanunun 14. maddesi dışında, gemi adamının işe alınmasından itibaren kaç ay geçmedikçe bozulamaz?
Altı ay.
126- 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanır mı?
854 sayılı Deniz İş Kanununa göre toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 20’nci maddesi uyarınca toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
127- 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre emeklilik nedeniyle işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanır mı?
854 sayılı Deniz İş Kanununa göre emeklilik nedeniyle işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 20’nci maddesi uyarınca emeklilik nedeniyle işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
128- Gemiadamı olarak haftada 51 saat çalışılırsa, fazla çalışma ücretine hak kazanılır mı?
Gemiadamı olarak haftada 51 saat çalışılırsa, fazla çalışma ücretine hak kazanılır. Çünkü, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 28’nci maddesinde haftalık 48 saati aşan çalışmalara fazla çalışma ücreti ödeneceği belirtildiğinden haftada 3 saat karşılığı fazla çalışma ücreti ödenmelidir.
129- Deniz İş Kanununda gemi adamlarına evlenmeleri halinde kaç gün izin verilir?
Üç gün.
130- Deniz İş Kanununa göre, işi 2 yıl sürmüş olan gemi adamının hizmet akdi, bildirimin karşı tarafa yapılmasından başlayarak kaç hafta sonra bozulmuş sayılır?
Altı hafta sonra.
131- Çalışmaktan kaçınma hakkı nedir?
Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.
132- İşsizlik sigortası primleri hangi kazanç üzerinden ve hangi oranda kesilmektedir?
İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payından oluşmaktadır.
133- İşsizlik sigortası hizmetlerinden yararlanabilme koşulları nelerdir? Hangi belgeler ile nereye başvuru yapılabilir?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre, işsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken; çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler; hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda www.iskur.gov.tr portalı üzerinden başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaktadır. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.
134- Sigortalı işsizler, işsizlik ödeneklerini İŞKUR’a başvurduktan sonra ne zaman, nasıl ve nereden alabilirler?
İlk işsizlik ödeneği ödemesi, ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılır. Sigortalı işsizler, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.
135- Sigortalı işsizlerin, işsizlik ödeneği alırken sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün müdür?
5510 sayılı Kanun gereğince, işsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamına alınmış olup bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabileceklerdir.
136- İşçinin başka bir şubeye gönderilmesi mümkün müdür?
İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir.Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz.
137- Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulur mu?
Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulmaz. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22’nci maddesinde çalışma koşullarında değişikliğin geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamayacağı belirtilmektedir.
138- İşçi ve işveren aralarında anlaşarak çalışma koşullarını değiştirebilirler mi?
Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir.
139- Hangi halde iş koşullarının esaslı tarzda değişiminden söz edilebilir?
İş koşullarının esaslı olarak değişmesi, iş sözleşmesinin esaslı unsurlarının işveren tarafından bozulması ile mümkündür.
140- Kanundaki ihbar süreleri kesin midir?
Kanundaki ihbar süreleri asgari zorunlu süreler olup, bu sürelerin sözleşmeler (hizmet akitleri ya da toplu iş sözleşmeleri) ile artırılması her zaman olanaklıdır.
141- İşveren işçiyi işten çıkarmak istediğinde, işçiye önceden durumu bildirmeli midir?
İşveren işçiyi işten çıkarmak istediğinde, işçiye önceden durumu bildirmelidir. İhbar süresi İş Kanununda hem işveren hem de işçi için karşılıklı olarak s.abacı düzenlenmiştir. İşverenin, işçinin hizmet süresi 6 aydan az ise 2 hafta, 6 ay-1,5 yıl arasında ise 4 hafta, 1,5 yıl-3 yıl arasında ise 6 hafta ve 3 yıldan fazla ise 8 hafta önce, işçiyi işten çıkaracağını işçiye bildirmesi gerekmektedir.
142- İşveren işçiyi ihbar süresine uymaksızın, yani önceden haber vermeksizin işten çıkardığında işçinin talep edebileceği bir hak var mıdır?
İşverenin işçiyi işten çıkarması eğer İş Kanunu’nda sayılan haklı nedenlerden birine dayanmıyor ise, işçiye ihbar süresine ilişkin ücret kadar tazminat ödemek zorundadır.
143- İşçinin fesih ihbarında bulunmasından sonra işçiye kullandırılması gereken iş arama izinleri kullandırılmazsa bu sürelerdeki çalışmanın ücreti nasıl ödenir?
İşçiye yeni iş arama izni verilmez ve işçi izinli olması gereken 2 saatte çalıştırılırsa alacağı ücrete ilaveten çalıştırıldığı sürenin ücreti % 100 zamlı olarak ödenmelidir.
144- İhbar öneli içerisinde yıllık izin kullanılabilir mi?
Yıllık izin ve ihbar öneli süresi iç içe geçemez ve birbirinden mahsup edilemez.
145- İş sözleşmesinin feshinde, fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren başlayan bir aylık süre önel süresinin sonundan mı başlar, yoksa önel süresi bir aylık süreye dâhil midir?
İş sözleşmesinin feshinde iş güvencesi bakımından fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren (bu süre önel süresinin içinde olabilir) bir ay içinde iş mahkemesinde dava açılması gerekmektedir.
146- 4 yıl çalışmış bir işçiyi işveren işten çıkartırsa ne kadar ihbar tazminatı öder?
İş Kanununa göre 4 yıl çalışmış bir işçi için ihbar öneli 8 haftadır. İhbar önelini kullandırmayan işveren bu süreye ilişkin ücreti işçiye ödemesi gerekir. Bildirim sürelerine ait peşin ödenecek ücretin hesabında 32 nci maddenin birinci fıkrasında yazılan ücrete ek olarak işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve Kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur.
147- Mahkeme tarafından feshin geçersizliğine karar verildiğinde işveren işçiyi ne kadar sürede işe başlatmak zorundadır?
İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.
148- Yıllık ücretli izin kullanılırken bir başka işte çalışılabilir mi?
Yıllık ücretli izin kullanılırken bir başka işte çalışılamaz. İşveren, işçinin yıllık iznini kullandığı süre içinde bir başka işte ücret karşılığı çalıştığını öğrendiğinde, yıllık izin için ödediği ücreti işçiden geri talep edebilir.
149- İşyerinde çalışma süresi 2 yıl olan ve günlük çalışma süresi 4 saat süre olan kısmı süreli sözleşmeyle çalışan bir işçi ihbar öneli kullandırıldığı dönemde ne kadar yeni iş arama izni kullanır?
Kısmi süreli çalışan işçi ile tam süreli çalışan işçi arasında yeni iş arama izni bakımından herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Bu durumda işçi ihbar öneli içerisinde çalıştığı günlerde günlük iki saat yeni iş arama izni kullanır.
150- 10 gün çalışan bir işçi işyerinden çıkartıldığında ihbar tazminatına hak kazanır mı?
İşyerinde yapılan işin sürekli iş olması ve deneme süresinin olmaması durumunda işçi ihbar tazminatına hak kazanır. İş Kanununun 10. maddesine göre, süreksiz işlerde İş Kanununun 17. maddesi uygulanmayacağından, süreksiz işlerde işçi ihbar tazminatına hak kazanamaz.
151- Deneme süresi içinde ücret ödenir mi?
Herhalde işçinin çalışma süresine ilişkin ücretinin ödenmesi gerekmektedir. Anayasaya göre angarya yasaktır.
152- İşe iade haklarından yararlanılabilmek için gereken şartlar nelerdir?
İş sözleşmesini feshetmek isteyen işveren; feshi yazılı olarak bildirmek, feshin gerekçesini açıkça belirtmek, feshe bağlı olarak ortaya çıkan tüm hakları fesih tarihinde işçiye ödemekle yükümlüdür. İş sözleşmesinin neden belirtilmeksizin feshi veya belirtilen nedenin gerçeği yansıtmadığı iddiasında bulunulması durumunda, feshin geçersizliği ve işe iade talebinde bulunulabilmektedir. İşe iade hükümlerinden yararlanılabilmesi için; söz konusu işyerinde en az “30” işçi çalıştırılıyor olması, iş sözleşmesi feshedilen işçinin ilgili işverene bağlı çalışma süresinin en az “6” ay olması, fesih tarihinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine başvurularak dava açılması gerekmektedir.
Feshin Geçersizliği, İşe İade ve İşe Başlatmama Yargı Kararı
153- İşe iade davası ne zaman açılabilir?
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir.
154- İşe iade davası sonucunda çalışılmış gibi sayılan dört aylık sürenin sigorta primi ödenir mi?
İşçi, işe başlatılsın veya başlatılmasın işçiye çalıştırılmadığı süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklarından iş kazaları ve meslek hastalıkları ile işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere tüm sigorta kollarına ait primlerin kesilmesi ve bu sürelerin hizmetten sayılması gerekmektedir.
155- İşçinin dört aylık ücretine gecikme faizi uygulanabilir mi?
Feshin geçersizliğine ilişkin kararın kesinleşmesinden itibaren 4 aylık ücrete gecikme faizi uygulanabilir.
156- Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi işe iade davası açabilir mi?
Belirli süreli iş sözleşmesi çalışan işçi işe iade davası açamaz. Ancak belirli süreli iş sözleşmelerinin zincirleme yapılmaları nedeni ile belirsiz hale gelmişse işe iade davası açabilir.
157- Performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesi fesih edilebilir mi?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 18-21 maddeleri gereği; herhangi bir iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi durumunda, feshin yazılı olarak bildirilmesi, feshin gerekçesinin açıkça belirtilmesi, feshe bağlı olarak ortaya çıkan yasal hakların fesih tarihinde işçiye ödenmesi gerekmektedir. İş sözleşmesinin işçinin performansına dayalı olarak feshinin mümkün olabilmesi için, işçinin bu konuda savunmasının alınması, gerekiyorsa performansının izlenmesi için kendisine bir süre verilmesi esastır. Performansa dayalı fesihlerde, feshe temel oluşturan performans ölçümlerinin somut ve ölçülebilir verilere dayanması gerekecektir. Subjektif değerlendirmelere dayalı performans ölçümleri, iş sözleşmesinin feshine temel oluşturamaz. İş sözleşmesinin objektif ölçümlerden uzak performans değerlendirmelerine dayalı olarak feshi, fesih sırasında yasa ile belirlenen fesih usullerinin yerine getirilmemesi; işçinin feshin geçersizliği ve işe iade talebi ile yargı yoluna başvurması ve mahkeme sonucunda işe iade kararı ile karşı karşıya kalınması sonucunu gündeme getirebilecektir.
158- Üç yıldan az evli çiftler tüp bebek tedavisi alabilir mi?
Tüp bebek tedavilerinin hiçbirinde 3 yıllık evlilik şartı aranmamaktadır. Ancak “açıklanamayan infertilite” vakalarında 3 yıllık evlilik şartı aranmaktadır. Uygulamada olan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinin (SUT) “Yardımcı üreme yöntemi tedavileri” başlıklı maddesinde belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde tüp bebek tedavisinden yararlanılabilmektedir.
159- Evli çiftlerin her ikisi de genel sağlık sigortalısı ise tüp bebek tedavisi için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı hesabında hangisinin durumu dikkate alınır?
En az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması veya halen genel sağlık sigortalısı olan kadının bu bentteki koşulları taşımaması halinde eşinin gerekli koşulları sağlaması gerekmektedir.
160- Hekim ve diş hekimi muayenesi için ödenmesi gereken muayene katılım payı ücretleri ne kadardır?
Birinci basamak sağlık hizmeti sunucularında yapılan hekim ve diş hekimi muayenesinden katılım payı alınmamaktadır. İkinci ve üçüncü basamak resmi sağlık hizmeti sunucularında 5TL, Özel sağlık hizmeti sunucularında ise 12 TL katılım payı alınmaktadır.
161- Muhasebe bürosunda çalışıyorum.Mükelleflerin yanında çalışan işçilerin almış oldukları 1 veya 2 günlük raporlarını SGK’ya bildirmek zorunda mıyız?
Hastalık halinde ilk iki gün geçici iş göremezlik geliri ödenmediğinden 2 günlük raporların SGK’ya bildirilme zorunluluğu yoktur. Ancak iş kazası durumunda iş kazası tutanağının bildirimi gerektiğinden bunların raporlarla birlikte SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir.
162- İşveren, iş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimini nasıl yapar?
İşveren; iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde ve sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını da, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.
163- İşyerinin tehlike sınıfı nasıl belirlenir?
İşyerinizin (Minimum) 23 haneli olan SGK Sicil Numarasının en başından 2.3.4. ve 5 karakterleri iş kolu kodu/faaliyet kodu/ tescil kodu olarak isimlendirilir. Bu 4 haneli kod sizin esas faaliyetinizi tanımlamaktadır. Bu 4 lü kodu İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde bulduktan sonra, 4 lü iş kolu konunun altında yazılmış faaliyetlerden yaptığınız işi en iyi tanımlayan kod seçilir. Seçtiğiniz kod 6 lı NACE kodunuz, karşısında yazan tehlike sınıfı da işyerinizin tehlike sınıfıdır.
164- Terör mağdurlarının işe yerleştirilme usulü nedir?
3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Ek 1 inci maddesi gereğince kamu kurum ve kuruluşlarında işçi statüsünde istihdam edilecek şehit olan veya çalışamayacak derecede malul olan kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile geçici ve gönüllü köy korucuları varsa eşlerinin, yoksa çocuklarından birisinin, çocukları da yoksa kardeşlerinden birisinin muvafakatıyla Kamu kurum ve kuruluşlarına işe yerleştirilmeleri İçişleri Bakanlığınca yerine getirilmektedir.
165- İşçi işyerinden ayrılmak istediğinde bu durumu ne kadar önce işverene haber vermelidir?
Bu süre yani ihbar öneli işçinin hizmet süresine göre belirlenir. İşçinin hizmet süresi 6 aydan az ise 2 hafta, 6 ay-1,5 yıl arasında ise 4 hafta, 1,5 yıl-3 yıl arasında ise 6 hafta ve 3 yıldan fazla ise 8 hafta önce işten ayrılacağını işverene bildirmesi gereklidir.
166- İşçi ihbar öneli vererek işten ayrılacağını beyan ettiği durumda iş arama izni kullanabilir mi?
İş arama izni her iki taraf içinde düzenlenmiştir. Bu süre zarfında işveren işçiye günde 2 saat iş arama izni vermek zorundadır.
167- İşçilerin iş akitlerinin fesinde ihbar süresi işçinin kıdeminden sayılır mı?
İşçinin ihbar süresine ait ücret peşin ödenmişse sayılmaz. Şayet ihbar süre olarak verilmişse kıdemden sayılır.
168- İhbar öneli ödenerek işten çıkarılan bir işçi işe iade davası açabilir mi?
İhbar öneli ödenmesi işçinin işe iade davası açmasına engel değildir. İşçinin 18, 19, 20 ve 21. madde hükümlerine göre haklı saklıdır.
169- Mahkemenin işe iade kararını işveren kaç gün içerisinde uygulamak zorundadır?
İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır (4857/21. md).
170- Mahkemenin işe iade kararına rağmen işveren işçiyi işe başlatmazsa sonuç nasıl gerçekleşir?
İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur (4857/21. md). Burada sözü edilen ücretin çıplak ücret olduğu, yani giydirilmiş ücret olarak anlaşılmaması gerektiği görüşü öğreti de taraftar bulmuştur. Mahkeme feshin geçersizliğine karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarını da belirler (4857/21. md).
171- Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi işe iade davası açabilir mi?
Belirli süreli iş sözleşmesi çalışan işçi işe iade davası açamaz. Ancak belirli süreli iş sözleşmelerinin zincirleme yapılmaları nedeni ile belirsiz hale gelmişse işe iade davası açabilir.
172- İşverenin ihbar öneli kullandırmaksızın işçinin hizmet akdini feshetmesi mümkün müdür?
İşverenin ihbar öneli kullandırmaksızın işçinin hizmet akdini feshetmesi mümkündür. İşveren ihbar süresine ilişkin tazminatı peşin ödeyerek hizmet akdini her zaman feshedebilir.
173- İş görmekten kaçınan işçinin iş akdi feshedilir mi?
Bu nedenle iş akdinin feshedilemeyeceği, işçinin yerine yeni işçi alınamayacağı ve yapılan işlerin başkasına yaptırılamayacağı 4857 sayılı İş Kanununun 34’üncü maddesinde açıkça belirtilmiştir.
174- İşçinin gözaltına alınması veya tutukluluğu sebebiyle iş sözleşmesi derhal ne zaman feshedilir?
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17. maddedeki bildirim süresini aşması ile işveren iş sözleşmesini derhal feshedebilir.
175- İşveren işçinin işe devamsızlığı durumunda ne yapabilir?
İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumunda işveren işçiyi haklı nedenle tazminatsız işten çıkartabilir.
176-İşveren veya işçinin iş sözleşmesini fesih hakkını kullanma süresi nedir?
4857 sayılı İş Yasasının 24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, işverenin, işçisinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz. Bu haller sebebiyle işçi yahut işverenden iş sözleşmesini yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diğer taraftan tazminat hakları saklıdır (4857/26.md.).
177- İşyeri devredildiğinde iş sözleşmesi sona erdirilir mi?
İşyerinin devri iş sözleşmesinin feshi için haklı neden değildir.
178- Sözleşmede haftalık 40 saat çalışacağı belirtilen bir işçi, işveren tarafından haftada 44 saat çalıştırılıyor ise ücreti ne kadar zamlı ödenmelidir?
%25 fazlasıyla ödenmelidir. Yani 4 saatlik fazla sürelerle çalışma için 5 saate tekabül eden ücret ödemelidir.
179- Kısmi süreli çalışmalarda fazla çalışma yapılır mı?
İş Kanunu ve ilgili yönetmelikçe belirlendiği şekliyle, kısmi süreli çalışmalarda fazla çalışma yaptırılamaz.
180- İşverenin gece vardiyasında işçiyi 12 saat çalıştırması yasal mıdır?
İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde en fazla 11 saate kadar gece çalışması yaptırılabilir.
181- İşçiler gece en fazla kaç saat çalıştırılabilir?
İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.
182- 4857 sayılı Kanuna göre, gece çalıştırılan işçiler, işveren tarafından en geç kaç yılda bir periyodik sağlık kontrolünden geçirilmelidir?
İki yılda bir.
183- Herkese gece çalışması yaptırılabilir mi?
Sanayie ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. Onsekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.
184- Hangi durumlarda telafi çalışması yapılır?
Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.
185- Telafi çalışmasında tatil edilen zamanlar nasıl telafi edilir?
Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.
186- Çalışanların raporla belgelenmiş sağlık nedenlerine dayalı işe devamsızlıklarında işveren tarafından ücret ödenir mi?
Sosyal sigorta düzenlemeleri açısından; Çalışanların sağlık nedenlerine dayalı işe devamsızlıklarının 2 günden sonrası için yasa ile belirlenen esaslar çerçevesinde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. Bu kapsamdaki devamsızlıklarda işveren tarafından ücret ödenmesi yönünde bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu konudaki uygulama iş sözleşmelerinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bağlayıcı bir hüküm bulunmaması durumunda uygulamaya ilişkin inisiyatif işverene aittir.
187- 4/a (eski SSK) emeklisiyim. 4/b (eski Bağ-Kur) sigortalısı olarak çalışmaya başladığımda, sosyal güvenlik destek primi kesintisi için Kuruma bildirge vermem gerekir mi?
Yaşlılık aylığı almakta iken BAĞ-KUR kapsamında sigortalı olunmasını gerektirecek şekilde çalışmaya başlayanlardan sosyal güvenlik destek primi alınmayacaktır. Bu kişiler isteklerine göre, ya sigortalı sayılmayacaklar ya da tüm sigorta kollarına tabi sigortalı sayılıp yaşlılık aylıkları kesilecek.”6663 madde 23-24″
188- Ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaşıldığında çalışan nasıl davranmalıdır?
Çalışanlar; kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilirler. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.
189- Çalışan vefat ettiği takdirde çalışana ait kıdem tazminatı tutarını eşi talep edebilir mi?
Çalışan vefat ettiği takdirde çalışana ait kıdem tazminatı tutarını eşi talep edebilir. Çünkü 1475 sayılı İş Kanununun 14’ncü maddesi işçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kıdem tazminatının ödeneceğini belirtmektedir.
190- Ölen Sigortalı İşsizlere ait fazla ödemeler tahsil edilir mi?
Ölen sigortalı işsizlere ait fazla ödemeler geri tahsil edilmez.
191- Ücreti artırılmayan işçi kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir mi?
Ücretlerin hangi dönemlerde veya oranlarda artırılacağına ilişkin herhangi bir çerçeve belirlenmiş durumda değildir. Ücret uygulamaları konusundaki yasal düzenleme asgari ücretin altında ücretle işçi çalıştırılamayacağı ile sınırlıdır. Bunun ötesinde ücret uygulamalarına ilişkin esaslar, iş sözleşmelerinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bağlayıcı bir hüküm bulunmaması halinde, uygulamaya ilişkin inisiyatif işverene aittir. İş sözleşmesinde herhangi bir hüküm bulunmamasına karşın, ücret artışlarındaki anlaşmazlık nedeni ile işten ayrılan işçi istifa etmiş sayılacağından, herhangi bir tazminat hakkı oluşmayacaktır
192- Çalışanlara hangi hallerde sağlık muayeneleri yapılır?
-İşe girişlerde – İş değişikliğinde – İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde – İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla sağlık muayeneleri yapılır.
193- İşveren işçinin ücretinden indirim yapabilir mi?
Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da İş Kanunu hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz.
194- İşyeri bildirgesi ne zaman verilmelidir?
İşçi çalıştırılmaya başlanan bir işyeri için, en geç sigortalı çalıştırılmaya başlanan tarihte belirlenen işyeri bildirgesi formu ve gerekli belgeler ile işyeri bildirgesi verilmesi gerekmektedir. Sigortalı çalıştırılan bir işyerini devralan işveren, en geç devir tarihinden itibaren 10. gün içerisinde işyeri bildirgesi vermek durumundadır. Bulunduğu ilden başka bir ile nakil edilen işyerleri için de 10 günlük sürede işyeri bildirgesi verilmesi gerekmektedir. Ayni il içindeki işyeri nakillerinde ise, işyeri bildirgesi verilmesi gereği bulunmamakta, yalnız adres değişiklik bildirimi yeterli olmaktadır.
195- İşyerinin bir bölümü devredilebilir mi?
İşyeri ve işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak devredilebilir.
196- Engelli olup da iş arayanlar, mutlaka İŞKUR aracılığıyla mı işe yerleştirilmelidir?
Kamu kurum ve kuruluşları, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde istihdam edecekleri engelli işçileri, “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İşçi Olarak İstihdam Edilecek engelli ve Eski Hükümlülere Uygulanacak Sınav Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda Kurumumuz aracılığı ile karşılamak zorundadır. 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde engelli kontenjan açığı bulunan 50 ve üzeri işçi istihdam eden özel sektör işyerleri ise istihdam edecekleri engelli işçileri Kurumumuz aracılığı ile karşılayabilecekleri gibi kendileri işe almak suretiyle de açık kontenjanlarını kapatabilmektedirler. İşe aldıkları işçileri Kuruma 15 gün içerisinde tescil ettirmeleri gerekmektedir.
197- Engelli işçi statüsünde çalışanların erken emeklilikten yararlanma şartları nelerdir?
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce bu kanunun ilgili maddesine göre malül sayılan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar. SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;- % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,- % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığından yararlanırlar. Bu şartlarla aylık bağlananlar, SGK’ca kontrol muayenesine tabi tutulabilir.Ayrıca, hizmet akdine tabi bir veya birkaç işveren yanında çalıştırılan işçiler için 4320 gün ve 4680 gün şartları, işe giriş tarihlerine göre 3600 günden başlamak ve her yıl 100’er gün artırılmak ve belirtilen 4320 ve 4680 günü geçmemek suretiyle kademeli geçiş uygulanmaktadır.
198- Engelli ve eski hükümlü istihdamı yükümlülüğünde işçi sayısı nasıl hesaplanır?
Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
199- İşyeri tescil kodunun tebliğde bulunmadığı durumlarda işyerinin tehlike sınıfı nasıl belirlenir?
İşyerinizin (Minimum) 23 haneli olan SGK Sicil Numarasının en başından 2.3.4. ve 5 karakterleri iş kolu kodu/faaliyet kodu/ tescil kodu olarak isimlendirilir. Bu 4 haneli kod sizin esas faaliyetinizi tanımlamaktadır. Bazı iş kolu kodu/faaliyet kodu/ tescil kodlarının İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde karşılığı bulunmamaktadır. Bu kodlar için aşağıdaki tabloya göre önce doğru 4 lü kod seçmeli, sonra seçtikleri 4 lü iş kolu konunun altında yazılmış faaliyetlerden yapılan işi en iyi tanımlayan altılı kod seçilmelidir. Seçilen kod 6 lı NACE kodu, karşısında yazan tehlike sınıfı da işyerinin tehlike sınıfıdır.
200- Kimler, işsizlik sigortası kapsamındadır?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar, İstekleri halinde; o 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar, o Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler, işsizlik sigortasının kapsamında bulunmaktadır.
201- Yersiz alınan ve iadesi istenen İşsizlik sigortası primleri hangi Kurumdan talep edilmelidir?
İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Güvenlik Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından Türkiye İş Kurumu görevli, yetkili ve sorumludur. İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından, sigortalı ve işyeri bazında kayıtların tutulmasından, toplanan primler ile uygulanacak gecikme zammı, faiz ve cezaların Fona aktarılmasından, teminat ve hak edişlerin prim borcuna karşılık tutulmasından, yersiz olarak alınan primlerin iadesinden Sosyal Güvenlik Kurumu görevli, yetkili ve sorumludur. Yersiz olarak alınan primlerin iadesi ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu ile irtibata geçilmesi gerekmektedir.
202- Gece süresi ne kadardır?
Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.
203- 5510 sayılı Kanunda öngörülen yaşlılık aylığı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?
5510 sayılı Kanunda öngörülen yaşlılık aylığı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Çünkü, 1475 sayılı İş Kanununun 14’ncü maddesinde yaşlılık aylığı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmiştir.
204- Toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?
Malulen emekli olarak işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Çünkü, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’ncü maddesi uyarınca malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
205- İşten kendi isteğiyle ayrılan işçi ve evlilik nedeniyle ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Kural olarak işten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçi, kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak; iş sözleşmesinin askerlik görevi, emeklilik hakkının elde edilmesi, sağlık problemlerinin işin yapılmasına sürekli bir biçimde engel oluşturduğunun belgelenmesi, işverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışlarda bulunması nedenleri ile işçi tarafından feshi halinde (istifa), çalışma süresinin en az 1 yıl olması koşulu ile kıdem tazminatı hakkı alınabilmektedir. Yasal düzenleme gereği; Kadın işçilerin evlilik nedeni ile işten ayrılması durumunda, çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir. Bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
206- Üç yıldan beri A işyerinde çalışan ve askere gideceğinden dolayı işi bırakacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanır mı?
Üç yıldan beri A işyerinde çalışan ve askere gideceğinden dolayı işi bırakacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü, 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20’nci maddesi uyarınca muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.
207- İş akdi feshedilecek işçinin kıdem tazminatı hangi tutarda ödenir?
Mülga 1475 Sayılı İş Yasasının 14 maddesi 4857 Sayılı İş Yasasının 120 maddeleri gereği her tam yıl için bir aylık son almış bulunduğu brüt ücret üzerinden, artan kısımlar ise orantılı olarak hesap edilir.
208- Bir yıl (1) iki (2) ay önce evlenen kadın işçi, işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir mi?
Bir yıl (1) iki (2) ay önce evlenen kadın işçi, işten ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz. Çünkü 1475 sayılı İş Kanununun 14’ncü maddesinde kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini kendi arzusu ile sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı belirtilmektedir.
209- SGK’dan dul aylığı alıyorum. İsteğe bağlı sigortalı olmam halinde dul maaşım kesilir mi?
Dul eşlerin çalışmaları veya isteğe bağlı sigortalı olmaları ya da kendi çalışmalarından dolayı gelir/aylık almaları eşlerinden dolayı ölüm sigortasından aylık almalarına engel değildir.İsteğe bağlı sigortalı olmanız halinde dul aylığınız kesilmeyecektir.
210- Bir işyerinde taşeron firmanın elamanı olarak çalışan bir işçinin taşeron firmadan alamadığı ücreti tahsil edebilmesinin yasal bir yolu var mıdır?
4857 sayılı İş Kanununun 2.maddesine göre asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Bu sebeple işçi ücretini asıl işverenden talep edebilir.
211- Ücret senet veya bono ile ödenebilir mi?
Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.
212- İşçiye ücret ödemesi emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde yapılabilir mi?
İşçiye ücret ödemesi emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde yapılamaz. Çünkü 4857 sayılı İş Kanununun 32’nci maddesinde emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesinin yapılamayacağı emredilmektedir.
213- İşçiye çalıştığı işyerinde asgari ücretin altında ücret verilmesi durumunda işçi bu durumu nereye bildirmelidir?
İşçi BİMER veya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne yazılı olarak başvurabilir. Konunun bu kurumlara intikaliyle birlikte işyerinde işin yürütümü yönünden genel teftiş yapılabilir.
214- 4857 sayılı Kanuna göre, ücreti, ödenme gününden itibaren kaç gün içinde mücbir bir sebep olmadıkça ödenmeyen işçi iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir?
20 gün içinde.
215- Terör mağdurlarının işe yerleştirilme usulü nedir?
3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Ek 1 inci maddesi gereğince kamu kurum ve kuruluşlarında işçi statüsünde istihdam edilecek şehit olan veya çalışamayacak derecede malul olan kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile geçici ve gönüllü köy korucuları varsa eşlerinin, yoksa çocuklarından birisinin, çocukları da yoksa kardeşlerinden birisinin muvafakatıyla Kamu kurum ve kuruluşlarına işe yerleştirilmeleri İçişleri Bakanlığınca yerine getirilmektedir.
216- 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan tarım işletmeleri ile 50’den daha az işçi çalıştırılan tarım işletmelerindeki tarım işçisi sayılmayan işçilerin iş hukuku bakımından durumu nedir?
50 ve daha fazla işçi çalıştırdıkları için İş Kanunu kapsamında bulunan tarım işletmelerinde çalışan ticaret ve sanayi işçileri de İş Kanunundan yararlanmaktadır. 50’den az işçi çalıştıran tarım işletmeleri İş Kanunu kapsamı dışında olmalarına karşın, eğer bu işyerinde tarım dışı alanda çalışan işçi var ise işyeri bu işçilerden dolayı İş Kanunu kapsamında olacak ve bu işçilere İş Kanununun hükümleri uygulanacaktır.
217- Bir tüzel kişi şirket kuran işçinin daha önce çalıştığı firmanın taşıma işlerini yapması mümkün müdür?
İş Kanununa göre daha önce aynı işyerinde işçi olarak çalışmış kişilerle asıl işveren alt işveren(taşeron) ilişkisi kurulamamaktadır. Ancak bu uygulama tüzel kişi ortaklarını kapsamamaktadır. Dolayısı ile daha önce çalışılan firmanın taşıma işinin yapılması mümkündür.
218- 4857 sayılı Kanuna göre, iş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı durumlarda iş sözleşmesi nasıl kabul edilir?
Belirsiz süreli kabul edilir.
219- Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi nedir?
İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir. Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır. İşyerinde çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur.
220- İşçiye çalışma belgesi verilmesi zorunlu mudur?
İşten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir. Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doğru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören işçi veyahut işçiyi işine alan yeni işveren eski işverenden tazminat isteyebilir.
221- İş akdi feshedildiğinde çalışma belgesinin verilmesi gerekli midir?
4857 Sayılı İş Yasasının 28 maddesi gereği işten ayrılan işçiye işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir.
222- 1/10/2008 tarihinden önce ilk defa sigortalı olup bu tarihten önce veya sonra aylık bağlananlar sosyal güvenlik destek primine tabi çalışabilecekler mi?
2008 Ekim ayı başından önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve 2008 yılı Ekim ayı başından sonra sosyal güvenlik destek pirimi ödeyerek çalışmaya devam edenler, 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışabileceklerdir.
223- İşbaşı Eğitim Programı nedir?
Kuruma kayıtlı işsizlerin mesleki deneyim edinmeleri ve teorik eğitimini aldıkları mesleklerde uygulamayı görmesi, çalışma ortamına uyumunun sağlanması amacıyla düzenlenen programlardır. Programa katılmak isteyenler işbaşı eğitimi yapacağı işyerini kendileri bulabileceği gibi, işyerleri de istemiş olduğu vasıfta işgücünü İŞKUR’dan talep edebilir.
224- Havacılık hizmetlerinde çalıştırılan işçilerin İş Kanunu bakımından durumu nedir?
İş Kanunun İstisnalar başlıklı 4. Maddesine göre, hava taşıma işlerinde İş Kanunu hükümleri uygulanmamaktadır. Hava taşıma işlerinde çalışanlar hakkında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmaktadır; hava taşıma işlerinde çalışanların İş Kanunu hükümlerinden yararlanmaları, iş sözleşmelerinde ya da toplu iş sözleşmelerinde buna dair özel hüküm olmadıkça mümkün değildir. İş Kanununa göre havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler ise İş Kanunu hükümlerine tabidir.
225- Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri ne kadar olmalıdır?
En fazla günde iki saat, haftada 10 saat.
226- 14 yaşını doldurmuş çocuk işçilerin çalıştırılabilecekleri hafif işler nelerdir?
Bu işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 nolu cetvelde sayılmıştır.
227- Maktu aylık nedir? Hasta ve izinli olsa bile aylığı tam ödenenlerin aldığı geçici iş göremezlik ödeneği ve maktu aylık mahsuplaşması nasıl yapılmaktadır?
Hastalık, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığın tam olarak ödenmesi haline maktu aylıkla çalışma denir. Raporu nedeni ile iş göremezlik ödeneği alan işçi bu ödeneği işyerine iade ederek maktu aylığını tam alır.
228- İzin almadan işe devamsızlık yapan işçi ile ilgili yapılması gereken işlem nedir?
4857/25-II iş sözleşmesinin işveren tarafından bildirim süresi verilmeksizin ve kıdem tazminatı ödenmeksizin feshine ilişkin esasları düzenlemektedir. Bu kapsamda, işçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi halinde işçinin iş sözleşmesi, bildirim süresi verilmeksizin ve kıdem tazminatı ödenmeksizin fesih edilebilmektedir.
229- İşveren işçiye hangi durumlarda ücret kesme cezası verebilir ve bunun yasal üst sınırı nedir?
İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
230- Götürü usul ve istisna akdiyle çalışan kişi ücretini İş Kanunu açısından talep edebilir mi?
Bu çalışmalar, İş Kanunu kapsamında değildir. Bu nedenle götürü usul ve istisna akdiyle çalışan kişi ücretini Borçlar Kanunu kapsamında istemelidir.
231- 13 yaşında bir çocuk işyerinde çalıştırılabilir mi?
13 yaşında bir çocuk işyerinde çalıştırılamaz. Genel olarak 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak on dört yaşını doldurmuş çocuklar, ilköğretimi tamamlamak kaydıyla, bedensel ve zihinsel gelişmelerine engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.
232- İstisna Akdi kapsamında düzenlenen iş sözleşmelerinin süreleri en fazla ne kadar olabilir?
İstisna Akdi geçici nitelikteki işleri kapsamaktadır. Sözleşme gereği işin bitmesi halinde işçilerin Ülkemize dönmeleri gerekmektedir. İşçilerin 30 günden az süreli işlere götürülmemeleri gerekmekle birlikte iş 200.000 Euronun üzerinde ise bu süre göz önüne alınmamaktadır. Anlaşmanın 6 ncı maddesinde; “Çalışma izninin azami süresi 2 yıldır. İstisna akdi faaliyetinin önceden tahmin edilmeyen bir olay nedeniyle 2 yıldan fazla sürmesi halinde, çalışma izni 6 aya kadar uzatılır. İstisna akdi faaliyetinin 2 yıldan fazla süreceği peşinen belli ise, çalışma izni azami üç yıla kadar verilir. Münferiden yönetici veya idari personel olarak çalışan işçilere azami 4 yıl için çalışma izni verilir” hükmü bulunmaktadır. Dolayısıyla işverenlerde işçileri ile bu sürelerle orantılı sözleşme imzalamalıdır. İstisnai durum; Yurt dışında inşaat, tesisat, işletme yönetimi, bakım ve onarım yapan veya yapacak olanların dışında kalan firmalar için Kurumca bu kural aranmayabilir. İstisnai durum; Yurt dışında inşaat, tesisat, işletme yönetimi, bakım ve onarım yapan veya yapacak olanların dışında kalan firmalar için Kurumca bu kural aranmayabilir.
233- Kimler 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındadır?
Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanları kapsar.
234- 4857 sayılı Kanuna göre, çağrı üzerine çalıştırmalarda, sözleşmede günlük çalışma süreleri belirtilmemişse, işveren çağrıda işçiyi günde en az ne kadar üst üste çalıştırmak zorundadır?
En az dört saat.
235- İşverenin iş güvencesi olan bir işçiyi işten çıkarmasındaki usul nedir?
İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin İş Kanunu 25 inci maddenin (II) numaralı bendi şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.
236- 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını tamamlamamış genç işçiler hangi tür işlerde çalıştırılabilirler?
Genç işçilerin çalıştırılabilecekleri işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-2 nolu cetvelde sayılmıştır.
237- Kaplıca tedavisi için Resmi Sağlık Kurulundan rapor aldım. Ayrıca sevk yaptıracak mıyım?
Kaplıca tedavilerine ilişkin yol giderleri ve gündelikler, Sağlık Kurulu Raporuna dayanılarak karşılanır.Sağlık kurulu raporunun düzenlendiği gün dahil 5 (beş) iş günü içinde kaplıca tesisine müracaat edilmesi gerekir.Müracaat edilememesi halinde yeniden sağlık kurulu raporu düzenlenmesine gerek bulunmayıp SUT eki EK-4/A formu düzenlenmesi yeterlidir.
238- SGK İşten Ayrılma Bildirimi hangi durumda yapılmalıdır?
01.10.2008 tarihinden başlanarak çalışanların sigortalılıklarının sona ermesinde sigortalı işten çıkış bildiriminin SGK’ya yapılması gerekmektedir. 01.08.2009 tarihinden geçerli olarak bu bildirimin sigortalılığın sona ermesinden itibaren 10 gün içinde yapılmaması halinde idari para cezası uygulanmaktadır. Bu kapsamda; çalışanların işten ayrılmaları durumunda (işten ayrılma nedeni belirtilerek) sigortalı işten çıkış bildiriminin bu sürede yapılması önem taşımaktadır.
239- Yol, gündelik ve refakatçi gideri ödenir mi?
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, müracaat ettikleri sözleşmeli sağlık hizmeti sunucusunda yapılan hekim veya diş hekiminin muayenesi veya tedavisi sonrasında, gerekli teşhis veya tedavi cihazlarının veya ilgili branş uzmanının bulunmaması gibi tıbbi ve zorunlu nedenlerle yerleşim yeri dışındaki sağlık hizmeti sunucusuna sevk yapılması durumunda Kurumca finansmanı sağlanan hizmetlere ait yol, gündelik ve refakatçi giderleri ödenmektedir.
240- 4/a (eski SSK) sigortalısıyım. 180 gün fiili hizmet süresi zammı uygulanan iş yeri ve işte çalışıyorum. Benden ve işverenimden tahsil edilecek olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası prim oranları kaçtır?
5510 sayılı Kanun uyarınca, Kanunun 4/a kapsamında hizmet akdine tabi olarak bir işveren tarafından çalıştırılan (eski SSK) sigortalının, çalışmalarının 180 gün fiili hizmet süresi zammı eklenecek işler kapsamında olması durumunda malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta prim oranı 3 puan artırılmak suretiyle belirlenerek, bu şekilde bulunacak orana ait primin işveren tarafından ödenmesi gerektiğinden; malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primi sigortalı hissesi % 9, işveren hissesi % 14 olmak üzere toplam % 23 olacaktır.
241- Taraflarca süresi belirlenmiş bir sözleşmede, belirlenen sürede işveren işçiyi çağırmazsa işçinin ücreti ne olur?
Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
242- İşçi postalarının ne kadar sürede bir değiştirilmesi gerekir?
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.
243- Hafta tatili ücretine nasıl hak kazanılır?
İş Kanununa giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Kaynak: ÇSGB