Sermaye Şirketlerinin Ödenmeyen Kar Payları
Rüknettin KUMKALE
Yeminli Mali Müşavir
rkumkale.ymm@gmail.com
Bu yasalardan biri de 12.06.1933 tarihinde kabul edilen, 26.06.1933 tarih ve 2437 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2308 sayılı “ Şirketlerin Müruru Zamana Uğrayan Kupon Tahvilat ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun“
Toplam 4 maddeli olan bu Yasa’nın ilk iki maddesi uygulama ile ilgili, 3 ve 4 maddeleri ise yürürlük ve uygulama makamına yönelik maddeleridir.
Yasa’nın 1. maddesi özgün ifadesi ile şu şekilde.
“ Anonim ve limited şirketleriyle sermayesi eshama ayrılmış komandit şirketlerin komanditerlere ait hisse senetlerinin ve tahvillerinin kanuni mazeret bulunmaksızın beş senelik müruruzamana uğrıyan faiz, temettü ve ikramiye gibi menfaatleriyle bu şirketlerin hisse senetleri ve tahvillerinden bedele inkilâp etmiş olanlarının on senelik müruruzamana uğrıyan bedelleri Devlete intikal eder.
Bu şirketler bahsolunan menfaat ve bedelleri müruruzaman müddetlerinin bitmesinden itibaren üç ay içinde mahalli mal sandığına vermeye mecburdurlar.
Nizamnamelerinde müruruzaman müddeti tasrih edilip de Ticaret Kanunu mucibince Hükümetçe tasdik edilmiş olan şirketler için tayin olunmuş müddetler müruruzamana esas tutulur. “
Yukarıya özgün metnini aldığımız bu madde ile getirilen hükümlere göre ;
Anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara ayrılmış komandit şirketlerin komanditer ortaklarının ortağı oldukları şirketler ile ilgili olarak sahip bulundukları hisse senetlerine şirketin yıl sonunda yapmış olduğu kârdan yetkili organlar tarafından ödenmesine karar verilen temettüler ile yönetim kurulu üyelerine veya kuruculara ödenmesine karar verilen ikramiyelerde bu kapsam içinde düşünülmüş ve bunların 5 yıl içinde ödenmemesi halinde Devlete intikal ettirilmesi hükmü getirilmiştir.
Bunun yanında Anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler tarafından ihraç edilmiş bulunulan ve tahviller için ödenmesi gereken faizlerin bu tahvillere sahip bulunanlar tarafından 5 yıl içinde şirketten alınmaması halinde bunlarında yukarıda sözü edilen yasa hükümlerine göre Devlete intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Bu şirketlerin bedelleri nakde dönüşmüş olan diğer bir anlatımla karşılıkları kendisine sahip bulunanlara ödenmek üzere tahakkuk etmiş bulunan hisse senetleri ve tahvillerin ana para bedellerinden şirket tarafından 10 yıl müddetle sahiplerine ödenmeyenleri de,
Devlete intikal edecektir.
Maddenin son fıkrasında bulunan ifadelere göre esas sözleşmelerinde zaman aşımı süreleri (tasrih edilmiş) düzeltilmiş olan, şirketlerde zaman aşımı süresi bu düzeltilmeye göre uygulanacaktır.
Yukarıda sözü edilen ve sahiplerine fiilen ödenmemiş olan menfaatlerin, bu ödemeleri yapmak durumunda bulunan şirketler tarafından zaman aşımı sürelerinin dolmasından itibaren üç ay içinde bağlı bulunulan mal sandıklarına ödenmesi zorunlu bulunmaktadır. Yasanın 2. maddesine göre “ bu hükümlere uymayan şirketler vermeye mecbur oldukları parayı üç misli tazminatla birlikte ödemeye mahkum edilirler.” Burada dikkat edilecek nokta söz konusu ödemelerin süresi içinde ödenmemesi durumunda 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanunu hükümleri çerçevesinde gecikme zammına tabi tutulacak olmalarıdır.
2017 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı “Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri gelirlerinin dayandığı temel hükümler” başlıklı C – Cetvelinde devletin gelirlerinin kanuni dayanakları arasında 32. Sırada 12.06.1933 tarih ve 2308 no lu “Şirketlerin Müruru Zamana Uğrayan Kupon Tahvilat Ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun”’da bulunmaktadır.
(Kaynak : http://www.bumko.gov.tr/Eklenti/10400,2017ccetvelipdf.pdf?0) Erişim: 12.05.2017 S: 23.12)
Diğer bir anlatımla söz konusu Kanun yürürlükte bulunmaktadır.
2308 sayılı kanundaki bu hükümler çerçevesinde,
- Ödenecek olan kâr paylarında zaman aşımı süresi yetkili organın ilan ettiği dağıtım tarihinden itibaren,
- Ödenecek olan tahvil faizlerinde ise zaman aşımı süresi faizin ödeme vadesinden itibaren başlamaktadır.
Ayrıca, bu yasa hükümlerine göre gene beş yıllık süre içinde alınmayan yukarıda sözü edilen şirketler tarafından ihraç olunan tahvillerin faizleri de zaman aşımına uğramakta ve devlete intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Yasada sözü edilen 10 yıllık zaman aşımı süresi bu şirketlerin ihraç etmiş oldukları hisse senetleri ile tahvillerin bedele dönüşmüş bulunan ana paraları ile ilgili bulunmaktadır. Bunlar ise 10 yıllık zaman aşımına tabi bulunmaktadır. Bu 10 yıllık süre içinde alınmayan bedeller hazineye intikal ettirilecektir.
Sermaye Piyasası Kurulunun İnternet Sitesinde bulunan Sık Sorulan Sorular bölümünün 2. Rüçhan hakkı ve temettü hakkının kullanımında herhangi bir hak düşürücü yasal süre var mıdır? Sorusuna karşılık olarak, “2308 sayılı Şirketlerin Müruruzamana Uğrayan Kupon Kupon, Tahvilat ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun’un 1’inci maddesi uyarınca 5 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur. Zamanaşımı süresi içerisinde tahsil edilmemiş kar payları, yukarıda belirtilen 2308 sayılı Kanun uyarınca, Devlet’e intikal ettirilmek zorundadır.” İfadeleri bulunmaktadır.
Kaynak : http://www.spk.gov.tr/indexcont.aspx?action=showpage&showmenu=yes&menuid=3&pid=6&submenuheader=null (Erişim: 12.05.2017 S: 23.08)
Bunun yanında, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın “ Sermaye ve Hissedarlık Yapısı” açıklamalarında, “Ödemelerin başladığı tarihten itibaren 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde tahsil edilmemiş kâr payları, Bankamızca Devlete intikal ettirilmek zorundadır. “ ifadeleri kullanılmıştır.
Bunun yanında, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın “ Sermaye ve Hissedarlık Yapısı” açıklamaları altında “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Hisseleri Kar Payı Dağıtımı, Tahsili ve Zaman Aşımı” alt başlığı altında; “Bankamız kârının dağıtımına ilişkin esaslar Bankamız Kanunu’nun 60’ıncı maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre Bankamız Hissedarlarına, sahip oldukları hisse senetlerinin nominal değerleri üzerinden % 6 oranında ilk kâr payı, Genel Kurulca onaylanması halinde yine hisse senetlerinin nominal değerleri üzerinden en çok % 6 oranında ikinci kâr payı olmak üzere en fazla % 12 kâr payı dağıtılmaktadır.
Bu itibarla, nominal değeri 10 Kr (On Kuruş) olan bir adet Bankamız hisse senedine ödenecek kâr payı (brüt) 1,2 Kr olmaktadır. Zaman aşımına uğramamış kâr payı kuponları Bankamız veya T.C. Ziraat Bankası şubelerinden tahsil edilebilmektedir.
Kâr paylarının tahsilinde, 6098 sayılı Borçlar Kanunu‘nun 147’nci maddesi ile 2308 sayılı Şirketlerin Müruru Zamana Uğrayan Kupon, Tahvilat ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun’un 1’inci maddesi uyarınca 5 yıllık zaman aşımı süresi bulunmaktadır. Ödemelerin başladığı tarihten itibaren 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde tahsil edilmemiş kâr payları, Bankamızca Devlete intikal ettirilmek zorundadır.” İfadeleri bulunmaktadır.
Kaynak http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Bottom+Menu/Banka-Hakkinda/Sermaye+ve+Hissedarlik+Yapisi (Erişim : 12.05.2017 S: 23.22)