Kredi Kefalet Kooperatiflerinin Aracılık Ettiği Krediler
Küçük İşletmelere Sağlanan Finansmanda Son Güncel Veriler
Türkiye’nin 81 ilinde kurduğumuz 1.000 kredi ve kefalet kooperatifi, aracılık ettiği kredilerle ekonominin kılcal damarı olan küçük işletmeleri canlandırmaktadır.
31 Mayıs 2017 itibariyle kredi kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 443.488’e; kullandırılan kredi hacmi ise 21 milyar 385 milyon 978 bin 114 liraya ulaşmıştır.
31 Mayıs 2017 itibariyle kullandırılan kredi hacmi, 2016 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle gerçekleşen kredi hacmine göre yaklaşık % 12 oranında artarak 21 milyar lirayı aşmıştır (Grafik 1).Kredili esnaf ve sanatkar sayısı ise, 2016 yılı Mayıs ayı sonuna göre (407.582) yaklaşık % 9 oranında artarak 443.488 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).
2017 yılının ilk beş ayında (Ocak-Mayıs); kullandırılan kredi miktarı 4 milyar 867 milyon 776 bin 172 lira olarak gerçekleşmiştir (Grafik 3).
Kredi ve Kefalet Kooperatifleri, yarım asrı geçen birikimi ve meşakkatiyle bankanın ve küçük işletmelerin sigortasıdır. Kredi kefalet kooperatifleri, küçük işletmenin kullandığı kredinin geri dönüşünü garanti etmektedir. Bu amaçla, kefil olduğu yaklaşık 61 milyar liralık kredinin, 40 milyar liralık kısmının geri dönüşünü sağlayan kredi kefalet kooperatifleri, kalan 21 milyar liralık kefalet borcuna karşılık olarak ise yaklaşık 2 milyar lira tutarında tasarrufunu bankada teminat olarak tutmaktadır
Kefili, Kredi ve Kefalet Kooperatifi olan küçük işletmelerin, esnaf ve sanatkârların kredi sicili bozulmaz.
Kredi Kefalet Kooperatiflerin Aracılık Ettiği Krediler İçin Bütçe Ödenekleri İle İlgili Bilgiler
Kredi Kefalet Kooperatifleri aracılığıyla Halkbankasından esnaf ve sanatkârlara faiz indirimli krediler kullandırılması amacıyla 2002-2016 döneminde mali bütçeye toplam 4 milyar 931 milyon TL’lik ödenek konulmuş ve bu ödeneğin 4 milyar 404 milyon TL’lik kısmı aynı dönemde 1,2 milyon esnaf ve sanatkâr için indirilen faiz bedeli (gelir kaybı) olarak kullanılmıştır (Grafik 4).
1-2016 Yılındaki Bütçe Ödenekleri
Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında esnaf ve sanatkârlara, Halkbankasından kullandırılan krediler için 2016 Mali Yılı Bütçesinde tahsis edilen 1 milyar 98 milyon liralık ödeneğin yaklaşık 941 milyon 516 bin 880 liralık kısmı 2016 yılında kullanılmıştır.
2-2017 Yılındaki Bütçe Ödenekleri
2017 Mali Yılı Bütçesine 1 milyar 257 milyon 415 bin lira ödenek tahsis edilmiştir. 2017 yılında bu ödeneğin tamamının kullanılması ve mevcut cari faiz oranlarının devam etmesi halinde 2017 yılında esnaf ve sanatkârın kullanabileceği kredi hacminin 32 milyar liraya ulaşması beklenmektedir.
2017 Yılındaki Uygulama Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı
Türkiye Halk Bankası A.Ş. esnaf ve sanatkârlara “Kredi ve Kefalet Kooperatifi” kefaletiyle kullandırdığı krediler için ilgili Bakanlar Kurulu Kararı’nı esas almaktadır. Banka, bu Karar çerçevesinde diğer kredi uygulamalarında dikkate alınması zorunlu olan usul ve esasları takip etmektedir.
Bu kapsamda, 1 Ocak 2017-31 Aralık 2017 tarihlerinde Halkbankasından kullandırılacak faiz indirimli (Hazine destekli) kredilere ilişkin genel şartları belirleyen 27 Aralık 2016 tarihli ve 2016/9666 sayılı son Bakanlar Kurulu Kararı 31 Aralık 2016 tarihli ve 29935 sayılı (2. Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu kredilerle ilgili olarak istenen belgeler, başvuru şekli, başvurunun değerlendirilmesi, başvuranın iş ve mali durumunun istihbaratına ilişkin hususları kapsayan özel şartlar ise Halkbankasının kredi değerlendirme ve teminat şartlarına göre şekillenmektedir. Bu konudaki istek ve itirazın ilgili kooperatife veya Halkbank şubesine yapılması gerekmektedir.
Anılan Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda “Kooperatif Kredisi” olarak da adlandırılan bu kredilere esnaf ve sanatkâr odasına kayıtlı olan esnaf ve sanatkârlar başvurabilmektedir. Bu başvurunun; esnaf ve sanatkâr tarafından sadece “Kredi ve Kefalet Kooperatifine” veya doğrudan “Halkbankasının ilgili şubesine” yapılması yeterlidir. Bu krediler, esnaf ve sanatkâr odasına kayıtlı olmayan gerçek veya tüzel kişilere kullandırılmamaktadır.
Kooperatifin yönetim kurulu kefalet verilmesi yönünde karar vermişse, kararını Bankaya bildirir. Kredi kararını ve miktarını banka belirlemektedir.
Bakanlık, bu kredilerle ilgili olarak bankanın ve kooperatifin karar alma yetkisine müdahale etmemektedir.
Kooperatif, üstlendiği kefalet riski (borcu) ve yürüttüğü kefalet hizmeti için kredinin net % 3’ü oranında kesinti yapmaktadır. Kredinin kullandırımı esnasında ayrıca kesilen % 3 oranındaki bloke sermaye kesintisi bilahare borcunu ödeyen esnaf ve sanatkâra iade edilmektedir. Başvuru sahibi esnaf ve sanatkârın bu konudaki detaylı bilgiyi kredi kullanmadan önce ilgili kooperatiften veya bankadan sağlaması mümkündür.
Kooperatiflerin Kefil Olduğu Sıfır Faizli Krediler
Kredi Kefalet Kooperatifleri; Ustalık Belgesine sahip Girişimci Usta’ya, Projesi olan Genç Girişimci Esnaf ve Sanatkâra ve Geleneksel Meslekleri Sürdüren Esnaf ve Sanatkâra sıfır faizli kredi kullanabilmesi için kefil olmaktadır.
Bakanlar Kurulunun 27/12/2016 tarihli ve 2016/9666 sayılı Kararı ile 2017 yılında kullandırılacak Sıfır Faizli (%100 faiz indirimli) Krediler şunlardır:
1-100.000 TL Genç Girişimci Esnaf ve Sanatkâr Kredisi:
KOSGEB tarafından sağlanan hibe ve faizsiz kredi desteğinden yararlananlar hariç olmak üzere, KOSGEB’in Uygulamalı Girişimcilik Eğitim Programını tamamlayan, KOSGEB onaylı projesini bankaya sunmaları ve başvuru tarihinde 30 yaşını doldurmamış olan esnaf ve sanatkârlara 100.000 TL üst limitli kredi (Bakiyesi 2017 yılına devreden borcu bulunmaması gerekmektedir.) kullandırılabilmektedir.
2-Usta Girişimci Esnaf ve Sanatkâr Kredisi:
Kredi başvuru tarihi itibariyle; 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında alınmış en az 3 yıllık ustalık belgesine sahip olması ve bu belgesi ile ilgili meslek kolunda en fazla 1 yıl içinde kendi adına açtığı işyerinde yürütmeye devam ettiğini belgeleyen esnaf ve sanatkarlara kullandırılmaktadır. Ancak, son bir yıl içinde ticari faaliyetini veya vergi mükellefiyetini sonlandıranlar bu krediye başvuramamaktadır.
3-Kaybolmaya Yüz Tutan Meslek Kredisi:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9’uncu maddesinde gösterilen geleneksel, kültürel ve sanatsal Değeri olan kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında (el dokuma işleri, bakır işletmeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bu işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen meslek kolları) faaliyet göstermek suretiyle geleneğimizin, kültürel ve sanatsal değerlerimizin dünden bugüne yeni kuşaklara aktarılmasında köprü işlevi gören esnaf ve sanatkâra kullandırılmaktadır.
Tablo 1: Esnaf ve Sanatkârlara Kullandırılan Kredilerin Yıllar İtibariyle Karşılaştırılması
Kooperatiflerin Kefil Olduğu %50 Faiz İndirimli Krediler
Kredi Kefalet Kooperatifleri, sıfır faizli krediler dışındaki %50 faiz indirimi krediler için de esnaf ve sanatkâra kefil olmaktadır. Halkbankasından kullandırılan bu krediler için sıfır faizli krediler için getirilen bazı nitelikli özel şartlar aranmamaktadır. Faizin yarısını esnaf ve sanatkâr, diğer yarısını ise Hazine ödemektedir. Buna göre, söz konusu kredilerde bankanın kooperatif kredilerine özgü cari faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz tutarının yarısını (vadesine göre %4 veya %5 puanını) Hazine, kalan yarısını ise (vadesine göre %4 puan veya %5 puan) esnaf ve sanatkâr bankaya ödemektedir. Halkbankası, böylece, esnafa kullandırdığı söz konusu kooperatif kredisinden vadesine göre %8 ile %10 oranında faiz tahsil elde etmektedir.
Faiz İndirimli Kredilere İlişkin Diğer Bilgiler
Ertelenmiş, taksitlendirilmiş, tasfiye olunacak alacaklar hesabında borcu bulunan ya da yeniden yapılandırılmış borcunu ödemeye devam eden esnaf ve sanatkâr bu borcunu tamamen ödemeden bu Karar kapsamında hiçbir şekilde kredi kullanamayacaktır.
Esnaf ve sanatkâr bu Karar kapsamında, geriye dönük bir yıl içinde en fazla iki defa kredi kullanabilecektir.
1-Sıfır Faizli KOSGEB Kredisi ile ilgili Yeni Düzenleme
KOSGEB tarafından verilen “Sıfır Faizli” krediye başvurarak krediden yararlanan esnaf ve sanatkârların, kredi ödemeleri bitinceye kadar esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatifleri (ESKKK) aracılığıyla kullandırılan veya doğrudan Bankaca verilen Hazine destekli krediden yararlanamamaktaydı.
Konu ile olarak, 22.3.2017 tarihli ve 2017/10084 Bakanlar Kurulu Kararı ile yeni getirilen düzenlemede mezkûr madde hükmü “ Başvuru tarihi itibarıyla son 5 yıl içinde, Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının faiz ve/veya hibe desteği niteliğindeki desteklerinden faydalanan esnaf ve sanatkârlar bu karar kapsamında aynı işletme için aynı konuda faiz indirimli kredi kullandırılmaz. Kredi kullanacak esnaf ve sanatkârlardan, son 5 yıl içinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca sağlanan aynı konuda faiz ve/veya hibe desteği niteliğindeki desteklerinden yararlanmadıklarına, bu desteklerden faydalandıklarının tespiti halinde bu karar kapsamındaki faiz desteğinin iptal edileceğini kabul ettiklerine dair taahhütname alınır.2016 yılında uygulamaya konulan KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Faiz Desteği Protokolü ile 2017 yılı KOSGEB Sıfır Faizli İşletme Faiz Desteği Protokolü kapsamında KOSGEB destekli kredilerden yararlanan esnaf ve sanatkârlar bu fıkra hükmünden istisnadır.” Şeklinde düzenlenmiş olup, yukarıda bahsi geçen husus çözüme kavuşturulmuştur.
2- Olumsuz Kredi Sicil Kaydı İle İlgili Bilgiler
27.01.2017 tarihli ve 29961 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6770 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 33 üncü maddesi ile 22/1/2009 tarihli ve 5834 sayılı Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartları Borçlarına İlişkin Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanuna geçici madde eklenmiştir.
Bu kapsamda, Kamuoyunda “sicil affı” olarak da bilinen 6770 sayılı Kanunun 33’üncü maddesiyle 5834 sayılı Kanuna eklenen söz konusu geçici madde uyarınca; Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan (olumsuz) kredi sicil kayıtlarının, söz konusu borçların ödenmesi geciken kısmının bu maddenin yürürlüğe girdiği (27.01.2017) tarihten itibaren altı ay içinde tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bankalar tarafından dikkate alınmayabilecektir.
Böylece, anılan Kanundaki değişiklik sonrasında altı ay içinde olumsuz kredi siciline ait borcunu ödeyen veya bu borcunu bankayla yapacağı yapılandırma ile taksitlendiren kişilerin kredi kullanımına engel olan söz konusu olumsuz sicil kaydındaki borcun ödendiği bilgisinin işlenmesinden sonra yapacakları yeni kredi başvurusunda söz konusu kayıtların dikkate alınmaması imkân dâhilindedir.
3- Yeniden Yapılandırma
i-Diyarbakır, Mardin, Şırnak ve Hakkâri İllerindeki Esnaf ve Sanatkârlardan Terörden Zarar Görenlerin Vadesi Gelmemiş Taksitlerine Erteleme İmkânı Sağlandı.
5 Mayıs 2016 tarihli ve 29703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulunun 02/05/2016 tarih, 2016/8830 sayılı Kararı ile Diyarbakır, Mardin, Şırnak ve Hakkâri İllerinde faaliyet gösteren esnaf ver sanatkârlardan terör olayları nedeniyle işlerinin ve/veya işletmelerinin zarar gördüğüne dair kanıtlayıcı belgeyi gösteren ilgili kamu idaresinden alınacak resmi yazıyla birlikte bankaya yazılı müracaatta bulunan esnaf ve sanatkârların kredi taksitleri 1 yıl süreyle faizsiz olarak ertelenmiştir.
ii- Kooperatif Takibinde Birikmiş Borcu Bulunan Esnaf ve Sanatkârlara Ödeme Kolaylığı Sağlandı.
Ülkemizde yaşanan terör saldırıları ve sonrasında devam eden sıkıntıların esnaf ve sanatkârımıza getirdiği zorluklar nedeniyle, 30 Haziran 2016 tarihinden önce kooperatif takibine intikal etmiş borçları için 31 Ağustos 2016 tarihine kadar kooperatife yazılı olarak başvuran yaklaşık 24 bin esnaf ve sanatkârın 252 milyon liralık borcu yeniden yapılandırmaya tabi tutularak, yaklaşık 152 milyon liraya ulaşan gecikme faizi borcu kooperatifçe silinmiştir.
Tablo 2: Esnaf ve Sanatkârlara Kullandırılan Kredilerin Yıllar İtibariyle Karşılaştırılması
Grafik 1: Kredi Hacmi
Grafik 2: Kredi Kullanan Esnaf ve Sanatkâr Sayısı
Grafik 3: Yıl içinde kullandırılan kredi miktarı
Grafik 4: Yıllar itibariyle Kamu Bütçesinden ayrılan ve kullanılan ödenek miktarı
