İkale Gelir Vergisi
İsmet Ömer GÜNEŞ
Avukat
ismetomergunes@gmail.com
Gelir Vergisi Kanunu‘nda üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılabilecek gelirler sınırlı bir şekilde sayılmıştır. İş sözleşmesine dayalı olarak çalışanlar için üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılabilecek olan gelir, ücret geliridir. Ücret, iş sözleşmesi ile çalışanın fiili çalışma karşılığı elde ettiği gelir olup tazminat ve yardım mahiyetindeki ödemelerden farklı bir nitelik arz etmektedir. Bu fark, iş akdini karşılıklı sonlandırma anlaşması sonucu yani ikale sözleşmesi sonucu işçiye ödeneceği kararlaştırılan ödeneklerin vergilendirilmesi hususunda öneme sahiptir. İkale sözleşmesi ile iş akdi feshedilir ve işçiye hak ettiği tazminatlar ve/veya yardım mahiyetinde ödemeler yapılacağı bunun karşılığında da işçinin işvereni ibra edeceği kararlaştırılır. Bu sözleşme ile çeşitli adlar altında işçiye ödeme yapılacağı kararlaştırılabilir. Genelde kıdem tazminatı, ihbar tazminatı , izin ücreti gibi yasada yer bulan ödemelerin haricinde çalışana ek ödeme, menfaat bedeli, işsizlik tazminatı, iş kaybı tazminatı, iş güvencesi tazminatı, ikale tazminatı gibi adlar altında ödemeler yapılacağı da ikale sözleşmeleri ile kararlaştırılır.
NOT: İkale Sözleşmesi veya Karşılıklı Sonlandırma Sözleşmesi Kapsamında Kesilen Gelir Vergisine İlişkin İade Talebi İnteraktif Vergi Dairesinde!
7162 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 89 uncu madde ile işten ayrılan hizmet erbabına 27/03/2018 tarihinden önce yapılan ödemeler üzerinden kesilen gelir vergisinin iadesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
Bu kapsamdaki başvurular elden veya posta yoluyla ilgili vergi dairesi müdürlüğüne yapılacağı gibi 19.02.1028 tarihinden itibaren İnteraktif Vergi Dairesi aracılığı ile elektronik ortamda da yapılabilecektir. İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaparak ikale sözleşmesi veya karşılıklı sonlandırma sözleşmesi kapsamında kesilen gelir vergisine ilişkin iade talebinizi hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
İnteraktif Vergi Dairesine https://ivd.gib.gov.tr adresinden veya Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesi (www.gib.gov.tr) üzerinden ulaşabilir.
Ek ödeme, menfaat bedeli, yardım bedeli, teşvik ödemesi, iş kaybı tazminatı, ikale bedeli adı altında yapılan ödemelerin kanuni niteliği belirsiz olduğu için bu alacaklardan gelir vergisi kesintisi yapılıp yapılamayacağı konusunda anlaşmazlıklar bulunmaktaydı. İşverenler genelde bu ödemeleri ücret gibi bordroya yansıtırlar ve bu ödemeler gelir vergisi kesintisi yapıldıktan sonra çalışanın eline geçmekteydi. Çalışanlar da yapılan gelir vergisi kesintisinin iadesi talebiyle vergi mahkemelerine başvuru yaparak haksız kesilen gelir vergisinin iadesini almaktaydılar. 7103 Sayılı Kanun bu konuda bir düzenlemeye gitti ve iş kaybı tazminatı, iş güvencesi tazminatı gibi adlar altında yapılan her türlü ödeme ve yardımların ücret niteliğinin olduğunu ancak yasal sınırı aşmayan kısmının gelir vergisine tabi olmayacağını düzenledi.
7103 sayılı Kanun, yürürlük tarihi öncesinde mahkeme içtihatları ile belirlenen kriterleri yasal zemine kavuştururken gelir vergisine tabi olmayan ödemeleri miktar yönüyle sınırlamıştır. 7103 sayılı Kanun’a göre bir çalışana yıllık ödenecek kıdem tazminatı ve diğer tazimat ve yardım adı altındaki ödemelerin toplamı (işe başlatmama tazminatı hariç olmak üzere) 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu‘na tabi en yüksek devlet memuruna Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenen azami emekli ikramiyesi olan 5.001,67-TL’yi (2018 Yılı Birinci Dönem Kıdem Tazminatı Tavanı) geçemeyecektir. İşe başlatmama tazminatının gelir vergisinden istisna edilecek tutarın hesabında dikkate alınmamasının sebebi ise işe başlatmama tazminatının 7103 Sayılı Kanun’un değiştirdiği GVK. md.25/7 de değil GVK md. 25/1 de düzenlenmesidir. İşe başlatmamadan dolayı ödenmeyip de ikale sözleşmesinde bu ad altında bulunan tazminatlar esasen işe başlatmama tazminatı olarak değerlendirilemeyeceği için gelir vergisi istisnası üst sınırı konusunda diğer tazminat ve yardımlar gibi değerlendirilip toplam içerisinde yer alacaktır.
Örnekleyecek olursak; 9 yıl süresince iş sözleşmesine bağlı olarak çalışıp ikale sözleşmesi ile iş akdini fesheden çalışana 27.000-TL kıdem tazminatı, 20.000-TL iş kaybı tazminatı ve 32.000-TL ek ödeme/menfaat bedeli ödeneceğinin kararlaştırıldığı varsayımında;
— Kıdem tazminatı 27.000-TL
— İş kaybı tazminatı 20.000-TL
— Ek ödeme/menfaat bedeli 32.000-TL
— Toplam Ödeme 79.000-TL
— Gelir Vergisi İstisnası Üst Sınırı 9 x 5.001,67-TL = 45.015,03-TL
— Gelir Vergisine Tabi Olacak Aşkın Kısım 79.000-TL – 45.015,03 =33.984,97 TL
Bu durumda çalışanın alacağı kararlaştırılan ücretin 45.015,03 TL’lik kısmı gelir vergisine tabi olmayacak, kalan 33.984,97-TL’lik kısmı ise gelir vergisine tabi olacaktır.
7103 Sayılı Kanun ile gelen düzenleme vergi sorumlusu olan işverenin alışılagelmiş tavrını değiştirmeyip yine kararlaştırılan tüm ikale alacağını ücret gibi bordroya yansıtmaktan alıkoyar mı bilemeyiz fakat vergi mahkemelerinin bu konuda haksız kesilen gelir vergisinin iadesi konusundaki tavrı istikrarlı bir şekilde devam edecektir.
7162 Sayılı Kanun – Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun – (4. Maddesi)