İkale Gelir Vergisi İadesi
Deniz ÇEVİK
Gelir Uzman Yardımcısı
denzcvk@gmail.com
İkale Sözleşmesinden Doğan Tazminatlarda İstisna Uygulaması
Bilindiği üzere ‘İkale Sözleşmesi’ İş Hukukundan kaynaklanmayan, dayanağını 6098 Sayılı Borçlar Kanunun ‘Sözleşme Serbesti İlkesinin‘ oluşturduğu bir özel hukuk sözleşmesidir. İkale sözleşmesinde işçi ve işveren yapacakları bir anlaşmayla, mevcut iş ve çalışma ilişkisini ve dolayısıyla belirsiz süreli iş sözleşmesini her zaman sona erdirebildikleri bir anlaşmadır. İş akdi ikale sözleşmesi ile sona erdirildiğinde, işçiye kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb. olarak da ifade edilen ödemelere ilave ödeme yapılmaktadır.
İkale sözleşmesinin sona ermesi ile yapılan ödemeler 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda 21/03/2018 tarihli ve 7103 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar ücret sayılan ödemeler arasına dâhil edilmiş ve bu tazminatlar ile kıdem tazminatı toplamının ancak yasal kıdem tazminatı tutarına kadar olan kısmı için istisna uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Yapılan düzenlemeler sonucu ikale sözleşmesinin feshi sonrası yapılan ödemeler 21/03/2018 tarihi itibariyle istisna kapsamına alınmış fakat düzenleme öncesi yapılan gelir vergisi kesintilerin iadesi gündeme gelmiştir. Bu doğrultuda aşağıda detaylı açıklanan düzenlemeler yapılmıştır.
18/01/2019 tarih ve 7162 Sayılı Kanun ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanuna geçici madde eklenmiştir.
Geçici Madde 89 ‘a göre; “27/3/2018 tarihinden önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar üzerinden tevkif edilerek tahsil edilen gelir vergisi, hizmet erbabının düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilir” hükmü eklenmiştir.
Eklenen yeni geçici maddenin uygulaması Gelir İdaresi Başkanlığının hazırlamış olduğu Seri No: 306 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği Taslağı ile belli olmuştur.
İade koşulları temel hatlarıyla şu şekildedir:
1. İade Uygulaması ve Düzeltme Talepleri Hangi Tarihlerdeki Ödemeleri Kapsamaktadır?
Madde hükmünden yararlanılabilmesi için karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesinin 27/3/2018 tarihinden önce düzenlenmiş ve ödemenin de bu tarihten önce yapılmış olması gerekmektedir. 27/03/2018 tarihinden sonra düzenlenen ikale sözleşmeleri ile 27/03/2018 tarihinden önce düzenlenmesine karşın ödemesi 27/03/2018 tarihinden sonra yapılmış bulunan sözleşmelere yönelik iade yapılmayacaktır.
Öte yandan 213 Sayılı Vergi Usul Kanunda düzenlenen düzeltme zamanaşımı süresi dolduktan sonra yapılan başvurular üzerine red ve iade yapılması söz konusu değildir. Düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde yapılmış olması şartıyla, maddenin yürürlüğe girdiği 30/1/2019 tarihinden önce yapılan ve düzeltme veya şikayet aşamasında bulunan düzeltme talepleri üzerine de gerekli red ve iade işlemleri yapılacaktır. Düzeltme zamanaşımı süresi 5 yıl yıldır bu durumda 2014 yılı öncesi işten ayrılanlara iade yapılmayacaktır.
NOT: İkale Sözleşmesi veya Karşılıklı Sonlandırma Sözleşmesi Kapsamında Kesilen Gelir Vergisine İlişkin İade Talebi İnteraktif Vergi Dairesinde!
7162 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 89 uncu madde ile işten ayrılan hizmet erbabına 27/03/2018 tarihinden önce yapılan ödemeler üzerinden kesilen gelir vergisinin iadesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
Bu kapsamdaki başvurular elden veya posta yoluyla ilgili vergi dairesi müdürlüğüne yapılacağı gibi 19.02.1028 tarihinden itibaren İnteraktif Vergi Dairesi aracılığı ile elektronik ortamda da yapılabilecektir. İnteraktif Vergi Dairesine giriş yaparak ikale sözleşmesi veya karşılıklı sonlandırma sözleşmesi kapsamında kesilen gelir vergisine ilişkin iade talebinizi hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
İnteraktif Vergi Dairesine https://ivd.gib.gov.tr adresinden veya Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesi (www.gib.gov.tr) üzerinden ulaşabilir.
2. İade Uygulaması ve Düzeltme Talepleri Hangi Ödemeleri Kapsamaktadır
27/3/2018 tarihinden önceki dönemlerde, iş akitleri karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi ile sona erdirilen hizmet erbabına;
- İş kaybı tazminatları,
- İş sonu tazminatları
- İş güvencesi tazminatları
- Bonus ödemesi
- Hizmet ödülü
- Hizmet primi
- Ek ödeme
- İkramiye
- İyi niyet ödemesi
- Teşekkür ödemesi
- Paket ödemesi vb.
Ödemeler üzerinden kesilen gelir vergisi, hizmet erbabının düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde tarha yetkili vergi dairelerine başvurmaları üzerine red ve iade edilecektir.
Başvurular işverenin muhtasar vergi yönünden mükellefi olduğu vergi dairesine yapılması gerekmektedir. Öte yandan şubeleri nedeniyle ayrı vergi dairelerinin mükellefi olan işyerlerinde, ilgili şubenin mükellefi olduğu vergi dairesidir.
İkale sözleşmesinde ek tazminat niteliğinde olmayıp ödenmeyecek tazminatlar şunlardır:
- İhbar tazminatı
- Normal ücret
- Mesai ücret
- Resmi tatil ücreti
- Yıllık izin ücreti
- Yol ücreti
- Yemek ücreti
- Sigorta ödemeleri
- Sosyal yardımlar
- Geçmiş veya mevcut dönemdeki çalışmaları karşılığı yapılan hizmet primi ve ikramiye ödemeleri için iade işlemleri yapılmayacaktır.
3. İade Başvuru Sırasında İstenen Belgeler ve Diğer Şartlar
İade işleminin yapılabilmesi için başvuru sırasında gerekli evraklar:
- Konu hakkında tebliğin ekinde yer alan dilekçe (Ek-1)
- İşverenden temin edilen, ikale sözleşmesi örneği
- Söz konusu sözleşmeye istinaden yapılan ödemelere ilişkin kesinti tutarlarını gösterir belge (ücret bordrosu)
İlgili kişi tarha yetkili vergi dairesince gerekli görülen diğer belge ve bilgilerin ibrazı zorunludur. Öte yandan işverenler, iade işleminin yapılabilmesi için, hizmet erbabı, vekilleri veya vergi dairesince istenilen bilgi ve belgeleri ivedi bir şekilde ibraz etmekle yükümlüdür. Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki başvurular için de varsa eksik belgelerin tamamlanması gerekmektedir. Başvuruda bulunan kişiler evrakları elden veya posta veya İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda da verebilecektir.
Yapılacak iadelere ilişkin azami bir rakam olmamakla birlikte vergi iadesi yapılırken faiz ödemesi yapılmayacaktır. Vergi hangi tarihte ödenmiş olursa olsun ödendiği tutar üzerinden iade yapılacaktır.
4. Dava Aşamasında Bulunan İşlemler
213 sayılı Kanunda düzenlenen düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde düzeltme başvurusunda bulunmuş ve düzeltme talebi kabul edilmediği için dava açmış olan hizmet erbabının, mahkemelerde ihtilafı devam eden (henüz kesinleşmeyen) davalarından feragat etmeleri ve buna ilişkin ilgili mahkemeden feragat ettiklerini gösterir şerhli dilekçe örneğini veya bu belge temin edilemediği takdirde mahkemenin feragat nedeniyle davanın reddine dair vereceği karar örneğini, tarha yetkili vergi dairesine ibraz etmeleri kaydıyla gerekli red ve iade işlemleri yapılacaktır. İade almalarına karşı daha sonra dava açan kişilerden iade edilen miktar ceza ve faizi ile birlikte geri alınacaktır.
Düzeltme zamanaşımı süresi dolduktan sonra yapılmış olan düzeltme başvurularının reddi üzerine dava açmış ve mahkemelerde ihtilafı devam eden hizmet erbabına, davalarından feragat edip etmediklerine bakılmaksızın red ve iade yapılması mümkün olmayıp, mahkemelerce verilen kararlara göre işlem tesis ettirilecektir. Kesinleşmiş yargı kararı bulunanlara mahkeme kararı uygulanacak. İade talebi reddedilmiş olanlara iade talebinde bulunsalar dahi iade yapılmayacak.
5. 27/03/2018 Tarihinden Sonra Yapılan Ödemeler
27/3/2018 tarihinden (bu tarih dahil) sonra düzenlenen sözleşmeler ile bu tarihten önce düzenlenmiş olmakla birlikte öngörülen ek tazminat ödemesinin 27/3/2018 tarihinden (bu tarih dahil) sonra yapıldığı durumlarda, madde hükmünden faydalanılması mümkün değildir.
303 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, 27/3/2018 tarihinden sonra (bu tarih dahil) hizmet erbabına ödenen kıdem tazminatı ve ikale sözleşmesine istinaden yapılan ek tazminat ödemesi toplamının, hizmet erbabının çalıştığı süre dikkate alınarak hesaplanan en yüksek Devlet memuruna ödenen azami emekli ikramiyesini aşmayan kısmının gelir vergisinden istisna edilmesi ve bu tutar üzerinden vergi kesintisi yapılmaması gerekmekte olup, istisna limitini aşan ek tazminat ödemelerinin ise ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, 27/3/2018 tarihinden sonra hizmet erbabına ödenen ve istisna limitini aşan ek tazminat ödemelerinden kesilen vergilerin iadesi mümkün değildir.
Sonuç
Daha önce pek çok kez dava konusu yapılan ve hakkında farklı farklı mahkeme kararları ve özelgeler verilen ikale sözleşmesinden kaynaklı tazminatların gelir vergisi açısından değerlendirmesi hususu 7103 sayılı Kanun, 7162 Sayılı Kanun ve bunlara ilişkin tebliğler ile sonuçlandırılmış oldu. Yapılan düzenlemeler sonucu ikale sözleşmesi sonucu alınan ödemeler gelir vergisi istina kapsamına alınmış ve 27/03/2018 tarihi öncesi yapılan kesintiler iade edilmesi kararlaştırılmıştır. Bu yazımızda kanun ve tebliğlerde yer alan bilgiler daha somut hale getirilerek kamuoyu bilgisine sunulması amaçlanmıştır.
Kaynakça
- 7103 Sayılı KHK
- 7162 Sayılı Kanun
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
- 6098 Sayılı Borçlar Kanunu
- 306 Seri No.lu. Gelir Vergisi Genel Tebliğ Taslağı
- 303 Seri No.lu. Gelir Vergisi Genel Tebliğ