Belediye Başkanı İlk Yapılması Gereken İşler
Mahmut ESEN
E. Mülkiye Baş Müfettişi
mahmutesen@gmail.com
31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri yapılmış; halkın güvenini kazanarak seçilmiş olan belediye başkanları da mazbatalarını alarak görevlerini yürütmeye başlamışlar/başlayacaklardır.
Görevlerine yeni başlayacak olan belediye başkanlarını bekleyen bir dizi ağır sorunlar bulunmaktadır. Ülkemizde en güç görevlerin başında belediye başkanlığı gelmektedir.
Kaymakamlık, vali yardımcılığı, (atanmış) belediye başkanlığı ve mülkiye başmüfettişliği görevlerinde bulunmuş, deneyimli/emekli kamu görevlisi olarak;
Seçilmiş belediye başkanlarının görevlerinde başarılı olmaları, karşılaşacakları sorunlara ilişkin alabilecekleri bazı önlemler hakkındaki görüş ve önerilerim, yararlı olabileceği düşüncesiyle (özet olarak) aşağıya çıkarılmıştır.
Tebrik/Teşekkür Ziyaretleri
1- Seçilmiş belediye başkanlarına tebrik amaçlı yapılacak ve araya girilmez ise muhtemelen aylarca sürecek heyet kabulleri, teşekkür ziyaretleri başlangıçta düzenlenmeli, bir takvime bağlanmalıdır.
Bu amaçla yapılacak tebrik ziyaretleri; belediye başkanlarının göreve başlamalarını izleyen 10-15 günlük bir süreyi geçmeyecek şekilde planlanmalı, bu konularda halka gerekli duyuru yapılmalıdır.
Bu suretle, görevine yeni başlayan ve dolaysıyla gücünün zirvesinde olan belediye başkanı, enerjisi/zamanını daha rasyonel kullanmış, belediye sorunlarına daha erken el koymuş olacaktır.
Belediye Sorunlarına El Konulması
2- Belediye birim başkanlarından görev alanlarına ilişkin konularda; resmi faaliyet raporlarında belirtilmiş olanların dışında, birim başkanlığının mevcut durumu ve alınması gereken önlemleri içeren brifingler alınmalı, mevcut personelin bilgi birikimlerinden de yararlanılmak suretiyle kısa zamanda belediyenin sorunlarına el konulmalıdır.
3- Belediye başkanlığı ve bağlı birimlerinde, önceki tarihlerde mülkiye müfettişleri, Sayıştay denetçileri, iç denetçiler ile belediye meclis denetim komisyonu aracılığıyla yürütülmüş teftiş ve denetimler sonucu düzenlenmiş teftiş/ denetim raporları, belediye başkanlığı faaliyet raporları ile sorgu kâğıtları ve Sayıştay ilamları gözden geçirilmeli, sonuçları izlenmelidir.
4- Yolsuzluğa açık alan olarak nitelendirilen hesap, iş ve işlemlerin öncelikle incelenmesinde, gereken önlemlerin gecikilmeksizin alınmasında yarar vardır.
Bu tür özellik içeren hesap, iş ve işlemlerden bazıları aşağıya çıkarılmıştır.
— Otopark Yönetmeliği hükümlerine göre otoparkı bulunmayan yapılardan ruhsat alınması aşamasında tahsil edilen ayrı bir hesaba yatırılması gereken otopark paraları,
— Otopark gelirleri,
— Belediye taşınmazlarının kiraya verilmesi ve tahsis işlemleri;
— Gecekondu önleme fonu hesapları,
— Toplu taşıma imtiyaz hakkı devir işlemleri,
— Ambalaj atıkları toplanmasına ilişkin imtiyaz hakkı,
— Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları bedelleri,
— İşyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunan işyerleri,
— Belediyenin borçlanma işlemlerinde Belediye Kanunu’nda öngörülen limitlere uyum durumu vb.
5- Belediyenin mali işlemlerinin, gelir işleri ve gider belgelerinin, bu konularda yetkin denetim elemanları aracılığıyla teftişleri yaptırılmalı, varsa hatalı uygulama/aksaklıklar hızla giderilmelidir.
Personel İşleri
6- Ülkemizdeki işsizlik oranının yüksekliği; halkımızın kamu kurumunda çalışma isteği, verilmiş olması muhtemel vaatler, kadrolaşma ihtiyacı vb. nedenlerle seçimlerden sonra belediye başkanlarının yoğun olarak iş/işe yerleştirme talepleri ile karşılaşacakları, bunları yerine getirmesi konusunda zorlanacakları, bu sorunun belediye başkanları başta olmak üzere, bağlı oldukları siyasi partilerin merkez/il/ilçe yetkililerini uzun süre uğraştıracağı açıktır.
Bu yüzden belediye başkanlığı ile bağlı işletme ve şirketlerdeki boş/boşalacak (memur/ kadrolu işçi/ sözleşmeli memur) pozisyonlarına yapılacak açıktan veya kurum içinden naklen/terfien personel atamalarında; talepleri almak, değerlendirmek/gereğini yapmak üzere, belediyenin insan kaynakları birimi bünyesinde ayrı başvuru merkezi oluşturulmasında, personel ihtiyaçlarının oluşturulmuş bu havuzdan karşılanmasında yarar vardır.
Bu suretle belediye başkanları temel görevlerine daha fazla zaman ayırabilecek, iş başvuruları ile daha az karşılaşacak, bireysel talepler peşinde koşmayacak, istek sahiplerini gücendirmemek için yoğun çaba harcamamış olacaktır.
7– Özellikle üst düzey yönetici atamalarında liyakat ve ehliyete gereken özen mutlaka gösterilmelidir.
Bu bağlamda üzerinden yıllar geçse bile belleklerden hala silinmeyen, belediye başkanı bir yana, belediyenin bağlı olduğu siyasi partiye dahi yüklenilen (töhmet altında bırakan) İSKİ Genel Md. olayı göz ardı edilmemelidir.
Personel İstihdamı
8- Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması vb. konularda danışmanlık yapması gereken, özel durumları nedeniyle boş tutulan ve bir kariyer mesleği olan iç denetçi kadrolarına gereken atamalar yapılmalıdır.
9- Belediye hizmetlerinin sunumu, kalitesi ve personelin performansını yükseltmek, belde halkının beklenti ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere “stratejik planlar” ve “eylem planları” oluşturulmalıdır.
Bu bağlamda öncelikle, çalışan personelin görev, yetki ve sorumluluklarını belirtir görev talimatları ve mevcut personel arasında iş bölümü olup olmadığı araştırılmalı; var ise güncellenmeleri göz ardı edilmemelidir.
Diğer yandan başarısı nedeniyle ödüllendirilmiş; olmuş ihbar/şikayetler üzerine haklarında adli/idari işlem yapılmış/yapılmakta olan veya şikayetin işlemden kaldırılmasına karar verilmiş personelleri kapsayan bilgi formu hazırlattırılmalı, personel değerlendirilmesi sırasında bu notlardan yararlanılmalıdır.
Ayrıca başka birimlerde/başka birimlerden veya hakettiği (müktesebi) kadronun altında/üstünde istihdam edilen personelin öncelikle tespitinde (bilinmesinde) yarar bulunmaktadır
Öncelikle Planlanması Gereken İşler
İhbar/Şikayetler
10- Ülkemizde iktidar/üst düzey yönetici değişikliklerinden sonra, önceki dönemde görev yapmış olan yetkililer hakkında çok sayıda ihbar/şikâyetler yapılmakta, sorumlularından “hesap sorulması” beklenmektedir.
Ayrıca yine geçen dönemde mağdur edildiklerine ve bu mağduriyetlerinin giderilmesine ilişkin yoğun talepler gündeme gelmektedir.
Bu tür bulgular, belediye başkanı değişikliklerinde, özellikle eski/yeni başkanların farklı partilere mensup olmaları durumunda geçerlidir.
Bu nedenle yeni başkanları en fazla uğraştıracak işlerin başında, eski yöneticilerden hesap sorulmasına ilişkin beklentileri karşılamak olacaktır. Halkımız tarafından hesap sorulması olayı belgesiz/özensiz bir şekilde, rahatlıkla ifade edilmekte, bu istek kulaklara çok hoş gelmektedir.
Suç işledikleri iddia edilenler hakkında gerekli inceleme ve soruşturmalar hemen başlatılmalı; suçluların cezasız kalmaması için gereken yasal işlemler yapılmalıdır. Bu konularda herhangi bir duraksama olmamalıdır. Zira bu konular bir kamu görevlisi olan belediye başkanının da yasal olarak sorumluğunu gerektirmektedir. Belediye başkanı istese dahi bu görevinden kaçınması olanaklı değildir.
Bununla birlikte hesap sorulmasına ilişkin iş ve işlemler kolay değildir. Zira özel uzmanlık ve teknik bilgi ve deneyim isteyen bir konudur. Zaman alıcı, yıpratıcı ve sonuç alınması kolay olmayan bir süreçtir.
Bu yüzden yolsuzluk iddialarına ilişkin konularda duygusal olarak yaklaşılmamasında, diğer bir anlatımla sorunun (olabildiğince) nesnel olarak ele alınmasında, bu bağlamda eski/yeni başkanlar arasında husumet ortamı yaratılmamasına özen gösterilmesinde yarar vardır. Bu bakımdan ihbar/şikayete konu olaylarda gerektiğinde (üniversiteler dahil) uzman görüşleri alınmalı, olaylara profesyonelce yaklaşılmalıdır.
Bu amaçla olan/olası ihbar ve şikâyetlerin kayda alınması ve yapılması gereken yasal işlemlerin izlenmesi konularında, başkanın yükünün hafifletilmesi için başkan adına hareket edebilecek personel görevlendirmesi yoluna gidilebilir.
Diğer yandan belediye başkanları ihbar/şikayetlerin yanı sıra, özellikle mevcut personel içinde birlikte görev yapılabilecekleri, çalışkan, dürüst/güvenilir personele yönelik duyumlara, referanslara de önem vermelidir.
Hizmet Alım İhaleleri
11- Belediye Kanunu’na göre (seçimler nedeniyle) belediyelerde önceki dönemde yapılmış ve birden çok yılı kapsayan hizmet alım ihalelerinin süresi haziran ayı sonu itibarıyla tamamlanmış olacaktır.
Dolaysıyla yeni yönetim tarafından yakın zamanda, birden çok yılı kapsayan, çok sayıda hizmet alım ihalesinin yapılması gerekmektedir.
Bu suretle belediye başkanları, belde halkına karşı ilk ciddi sınavlarını vermiş olacaklardır.
Belirtilen nedenlerle; hizmet alım ihalelerinin önemi ve yolsuzluğa açık bir alan olması da dikkate alınarak, ihalelerde izlenecek yol/yöntemler konusunda ilkeler öncelikle şimdiden belirlenmelidir. Bu bağlamda hizmet alım ihalelerinde yaklaşık maliyet unsurlarındaki (kâr oranı, taşıt araçlarında tüketilen akaryakıt miktarı vb.) uygun değerlerin tespit edilmesi, kamu idarelerindeki iyi uygulama örneklerinin araştırılması vb. konularda şimdiden hazırlık yapılmasında yarar vardır.
12– Ülkemizde belediyelerin gelirlerinin giderleri karşılamadığı, bütçelerdeki gelir/gider dengesinin borçla kapatıldığı bilinmektedir. Belediyelerinin büyük bölümü de borçlu durumdadır. Yeni seçilmiş belediye başkanlarını bekleyen en güncel sorunun borç ödemeleri konusu olacağı tahmin edilmektedir. Belediye başkan değişikliğinin de etkisi ile, belediye alacaklılarının, alacaklarını tahsil edebilmek için daha ısrarlı olacakları, hatta yargı yoluna da başvurmaları durumunun kaçınılmaz olduğu düşünülmektedir.
Belirtilen nedenlerle belediyelerin borçlarının ödenmesi konusunda bir politika geliştirilmelidir. Bu bağlamda belediye borçları yapılandırılmalı, borç ödemelerinin bir plan dahilinde, dengeli/adaletli bir şekilde yürütülmesi sağlanmalıdır.
Tahsilatın Hızlandırılması
13– 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunundan doğan muhtelif gelirler başta olmak üzere belediye alacaklarının tahakkuk/tahsilat işlemleri incelenmeli, tahakkuk ettiği halde tahsil edilmemiş gelirlerin tahsilat işlemlerine hız verilmelidir.