Yönetici Sorumlulukları
Birol GÜVEN
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
birolguven9@hotmail.com
Yöneticilerin Kamusal Alandaki Sorumlulukları
Hepimizin karşısına iyi bir görev, iş veya sosyal görev çıktığında hemen atılırız. Ama işin içinde ne var, bizi ne bekliyor araştırmadan hemen evet deriz. Güneşli günler geçip hava biraz bozduğunda bu sıkıntıdan nasıl çıkarız diye enerjimizi ve paramızı harcamaya başlarız.
Kanuni temsilciliği kapsayan ve yönetici boyutunda görev alacakların dikkat etmesi gerekenleri izah etmeye çalışacağız.
Vergilendirmede, Usul açısından iki kanun vardır:
- Birincisi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu,
- İkincisi 6183 sayılı Amme Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun‘dur.
Vergi Usul Kanunu, Vergilendirmenin başından başlar, ödenecek safhaya kadar olan bütün işlemleri düzenler, 6183 sayılı Kanun ise ödeme süresinden başlayarak bu aşamadan sonraki işlemleri düzenler ve hüküm altına alır.
Her iki kanunda kanuni temsilcilerin sorumluluğuna ilişkin hükümler ayrı ayrı yer alır.
213 sayılı Kanunun 10. maddesi:
‘Tüzel kişilerin ve Kısıtlıların vakıflar ve cemaatler gibi Tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunlara düşen ödevler kanuni temsilcilerin, tüzel kişiliği olmayan teşekkülleri idare edenler ve varsa bunların temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Yukarıda yazılı olanların bu ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularının varlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar, kanuni ödevleri yerine getirmeyenlerin varlıklarından alınır. Bu hüküm Türkiye’de bulunmayan mükelleflerin temsilcileri hakkında da uygulanır.”
Başlıca Ödevler;
- Bildirimler
- Defter Tutma
- Fatura Düzenleme
- Beyanname Verme
- Süresinde Ödeme
- vb.
Diğer tarafta 6183 Sayılı Kanunun mükerrer 35.maddesi:
‘Tüzel Kişilerle, küçüklerin ve kısıtlıların Vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilmeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından bu kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Bu madde hükmü yabancı şahıs ve kurumların Türkiye’de ki mümessilleri hakkında da uygulanır.”
Durum Nedir?
Teknik donanımı yüksek mühendis veya işletmecisiniz. İyi bir teklif aldınız. CEO, CFO, Genel Müdür vb. pozisyonlarda imzaya yetkili olarak görev aldınız. Ya da başarılı bir iş adamısınız. Bir spor kulübünde yönetimde yer aldınız. Düz yönetim kurulu üyesiyseniz sorun yok. İmzaya yetkili iseniz orada durup düşünmeniz gerekiyor.
Bu derece tatlı gelişen ilişkiler sizi kabusa götürebilir. Türkiye’de şartlar çok hızlı değişiyor ve gelişiyor. Bugün anlı-şanlı firmalar veya Spor Kulüpleri yarın mali yönden zora düştüğünde, borçların ödenmesinde mevzuat kimi sorumlu tutacak? Kanuni temsilci kimdir? Görev ve sorumlulukları nelerdir? Bunları bilmeniz gerekir.
Geçmişte İngiltere’de yerleşik bir Kıbrıslı İşadamı Türkiye’de çeşitli sanayi ve basın sektöründe yatırımlar yapmış, kendisi Türkiye’ye gelmediği halde bu şirketlerin idaresi için dolgun ücretlerle kanuni temsilci (Genel müdür, Yönetim kurulu ve üyesi) olarak görev yapmıştır.
Şirketlerin faaliyetlerinde yaşanan mali sıkıntı sebebiyle ödenmeyen ve/veya ödenemeyen vergi ve sigorta borçları sebebiyle Türkiye’de bulunan maaşlı temsilciler mal varlıklarıyla sorumlu olduklarından cebri icralarla karşı karşıya kalmışlardır.
Yine aynı örnekler Spor Kulüplerindeki bu pozisyonlar için geçerlidir. Anlı-şanlı İlimizin Spor Kulübü küme düşüp, mali sıkıntıya düştüğünde vergi ve sigorta borçlarından dolayı kanuni temsilci vasıflarına haiz yönetimdeki kişiler şahsi mal varlıklarıyla sorumlu tutulmaktadırlar.
Bir arkadaşının şirketinde sembolik ortak görünüp imza yetkisi olanlar, Bir dernek ya da kooperatif yönetimine girip kanuni temsilci olanlar aynı riski ve akıbeti göze almalılar.
Türkiye’de sistem ne kadar yavaş çalışırsa çalışsın mali yükümlülükler bir o kadar sert ve geriye dönüşü olmayan sıkıntılı olaylarla döşelidir.
Eğitim sistemimizde (tıp, mühendislik, hukuk, işletme vb.) iş hayatının bu tür risklerini önceden öğretici, tedbir alıcı ve bertaraf edici yollar öğretilmiyor.
– İş hayatı parlak bir işadamı, bir spor kulübünde yönetici olduğunuzda,
– İyi niyetle kurulan bir dernek veya vakfın yönetimine girdiğinizde,
– Sırf arkadaşınızın şirketinde sembolik hisseniz ve kanuni temsilciliğiniz varsa;
– Üniversiteden yeni mezun olmuş bir diş hekimi, bir diş hastanesine yönetici olduğunuzda;
hayatın neler getireceğini bilemezsiniz. Riski bertaraf edecek yeterli bilginiz yoksa karanlık bir yolda gidiyorsunuz demektir.
Son Söz. Gittiğiniz yolun sonunda neler olabileceğinin tedbirini peşinen almalısınız.
Kaynaklar
- 213 Sayılı V.U.K
- 6183 Sayılı A.A.T.U.H.K.