Sahte Belge Düzenleme İhtimali Olanlar Takipte
İsmail KÖKBULUT
Yeminli Mali Müşavir
ismail@kokbulut.com
Sahte belge düzenlemek Vergi Usul Kanununa göre kaçakçılık suçunu oluşturmakta ve hapis ile cezalandırılması öngörülmekte. Buna rağmen maalesef yıllardan beri azalmakla birlikte henüz ortadan kalktığını söylemek mümkün değil. Yapılan bütün denetimler, teknolojik altyapıya rağmen yine sahte belge düzenleme suçu devam etmekte. Hazine ve Maliye Bakanlığı konuya ilişkin olarak 7 Aralık 2019 tarih ve 30971 sayılı Resmi Gazetede “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” un 24. Maddesinde “ Mükellefiyet kaydının analiz ve değerlendirme sonuçlarına bağlı olarak terkini” başlıklı düzenlemeyi yürürlüğe koydu.
Söz konusu madde ile sahte belge düzenleme riskinin yüksek olduğu tespit edilen mükellefler öncelikle vergi incelemesine sevk ediliyor. Bu uygulama hali hazırda da var.
Yeni düzenleme ile vergi incelemesi beklenmeksizin yapılan yoklamayı müteakip vergi dairesinin mükellefin sahte belge düzenleme riskinin yüksek olduğuna ilişkin görüşü ile ilgili Vergi Dairesi Başkanı veya Defterdarın onayı ile mükellefiyet kaydı silinecek.
Yani iş işten geçmeden tedbir alınacak!
Kimler şüpheli;
Kanunda yer alan düzenlemeye göre;
- Mükellefiyet süresi,
- Aktif ve öz sermaye büyüklüğü,
- Ödenen vergi tutarı,
- Çalışan sayısı,
- Vergisel yükümlülüklerini yerine getirilip getirilmediği gibi,
Hususlar dikkate alınarak sahte belge düzenleme riskinin yüksek olduğu mükellefler tespit edilecek.
Yapılacak analiz ve değerlendirme çalışmaları neticesinde mükellefin vergisel uyum seviyesine yönelik çalışma neticesinde sahte belge düzenleme riski yüksek olan mükellefler tespit edilecek. Yeni kurulmuş bir şirketin ilk aylarında yüksek miktarda fatura düzenlemesi, ölçeğin yüksekliğine uygun sermayesinin veya aktif kıymetlerinin olmaması, sembolik birkaç kişi dışında görünen faaliyetin yürütülmesini sağlayacak yeterlilikte personel sayısının olmaması, genelde yüksek işlem hacimlerine rağmen ya sembolik tutarlarda verginin ödenmesi ya da hiç ödenmemesi gibi hususlar çoğu zaman hayatın olağan akışına uygun düşmemekte.
Sahte belge düzenleyenlerin genel özellikleri;
– Bu kişiler çoğunlukla iki ortaklı ve cüzi sermayeli limited şirketler şeklinde mükellefiyetler tesis ettirirler. Şirket ortakları genellikle birden çok şirkette ortaklığı veya yöneticiliği bulunur.
– Şirketin faaliyet göstereceği alanlar mümkün olduğunca geniş tutulur.
– Şirketin ortakları ve yöneticileri sürekli değişir. Ayrıca bu kişilerin adresleri de sürekli değişir. Dolayısıyla idare tarafından bu kişilere ulaşılmasında zorluk çekilir.
– İşletme ilk kurulduğunda, genellikle işyerinde sadece bir masa, bir telefon, bir bilgisayar, birkaç koltuk ile az miktarda emtia bulunur. Esasında bu tedarik de işe başlama yoklamasında faal bir görüntü ortaya konulması için yapılır.
– Görünürde iş hacimleri çok yüksek görünmesine rağmen, herhangi bir çalışan, tesis makine ve cihaz vb. üretim aracı bulunmaz. Genelde işe başlama tutanaklarında bu durumun makyajlanması amacıyla, komisyonculuk yapıldığı şeklinde açıklama yapılır.
– Vergi dairesince yapılan yoklamalarda yalnızca mükellefiyet tesislerine ilişkin yoklamalarda kendilerine ulaşılmakta, daha sonra mütemadiyen yapılan yoklamalarda, işyerinin devamlı kapalı olduğu, işletmenin faaliyet göstermediğine dair tespitler yapılmaktadır.
– Çok kısa sürelerde milyonlarla ifade edilen iş hacimlerine (yeterli sermaye, aktif, sabit kıymet, personel ve formasyondan yoksun olmalarına rağmen) ulaşmış görünmekte, fakat buna rağmen ya hiç vergi ödememekte ya da cüzi miktarda vergi ödenmektedir.
– Bu şahıs ve firmalar düzenledikleri sahte belgelere karşılık yine sahte faturalarla defterlerine mal ve hizmet alış kaydı yapmaktadırlar.
Mükellefiyet kaydı silinecek;
Vergi dairesi tarafından yukarıda belirtilen özelliklere sahip mükelleflerin, mükellefiyet kaydı Vergi Dairesi Başkanı veya Defterdarın onayı ile terkin edilecek. İlk etapta ticaret yapma özgürlüğünün kısıtlanması şeklinde görünse de zamanında alınmayan tedbirler nedeniyle sahte fatura düzenleyen kişi veya şirketlerin faaliyetleri vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar durdurulamıyordu. Bu sürecin uzun sürmesi nedeniyle aylarca bazen yıllarca bu tür sahte belge düzenleyen kişi veya şirketler faaliyetlerine devam ediyorlardı. Yeni düzenleme ile yüksek risk içeren mükelleflerin daha işin başlarında mükellefiyeti terkin edilmesi suretiyle daha fazla suç işlenmesinin önüne geçiliyor.
Yeniden mükellefiyet tesisi için teminat gerekiyor;
Tabi bu uygulamada her ne kadar yüksek risk kriterlerini taşıyor görünse de sahte belge düzenleme eylemi içinde olmayan mükelleflerin de olabileceği muhakkak. Yani kurunun yanında yaşta yanabilir. Ancak bu konuda kendine güvenen mükellefler için sahte belge düzenleme riskinin yüksek olduğu dönemlerde düzenlenen belgelerde yer alan toplam tutarın % 10’u tutarında teminat verilmesi ve tüm vergi borçlarının ödenmesi şartıyla mükellefiyet tekrar tesis edilecek. Bu kapsamda mükellefiyeti yeniden tesis edilenler fatura ve yerine geçen belgeleri elektronik belge olarak düzenlemek zorunda.
Teminat inceleme sonucuna kadar kalıyor;
Tekrar mükellefiyeti tesis edilen mükellefin vergi incelemesi sürecinde sahte belge düzenlemediği tespit olunursa, alınan teminat başkaca vergi borcu bulunmaması kaydıyla mükellefe iade edilecek. Tersi durumda yani sahte belge düzenlediği tespit olunursa sahte belge düzenleme fiili nedeniyle yapılan tarhiyatların ve kesilen cezaların kesinleşmesine kadar teminat mektubu iade edilmeyecek.
Görünen durum Bakanlık sahte belge olayını bitirmeye kararlı. Birçok iyi niyetli mükellef maalesef bilmeden bu firmaların belgeleri ile karşı karşıya kalıyor. Bilmeden diyoruz çünkü yeni mükellefiyet tesis ettirmiş olan bir firmadan gelen belgenin vergi dairesindeki sicilinde de herhangi bir olumsuzluk olmayacağı için durumun tespitine kadar birçok kişinin canı yanıyor. Genelde sahte belge düzenleyenler herşeyi göze aldıkları için onlar için sürpriz bir durum olmuyor. Ancak gerçekten mal ve hizmet alımları olmasına rağmen maalesef belgelerin ve her türlü vergisel işlemlerin bu firmalar üzerinden yürütüldüğü durumlarda karşıdaki firmalara büyük sıkıntı doğuyor. Yeni düzenleme ile riskin önemli bir kısmını Bakanlık ele alıyor. Belirlenen kriterler vergi dairelerine sadece mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden değil aynı zamanda takip etme yükümlülüğü de getiriyor.
Sahte belgeden mustarip olan kişilerin vergi dairesinin bilmediğini biz nereden bilelim tarzında sitemleri bu düzenleme ile sona erecek görünüyor.
