Geri Kazanım Katılım Payı
İsmail KÖKBULUT
Yeminli Mali Müşavir
ismail@kokbulut.com
Yazar Hakkında
1 Ocak 2020 tarihi itibariyle (depozitolu olanlar hariç) ambalajlı ürünler için üretici ve ithalatçılarından “geri kazanım katılım payı” alınmaya başlanacak. Lastikler, aküler, piller, madeni ve bitkisel yağlar, elektrikli ve elektronik eşyalar, ilaç ile kağıt, karton, plastik, cam içecek ambalajlarından adetlerine, ağırlıklarına ve uzunluklarına göre önemli miktarlarda geri kazanım katılım payı alınacak. Böylece alkollü, alkolsüz içeceklerin, yoğurt, süt kutularının yani birçok ambalaj için geri kazanım payı adı altında firmalar tarafından vergi dairelerine ödeme yapılacak.
Plastik poşet uygulaması daha önce yürürlüğe girmişti. Poşet kullanımı azaltmak amacıyla satış noktalarında geri kazanım katılım payları alınmakta. Düzenlemenin bir diğer ayağı olan diğer ürünler için piyasaya sürenlerce tahsil edilecek geri kazanım paylarının belirlenmesine ilişkin yönetmelik 31.12.2019 tarihli 4. Mükerrer sayısında yayımlandı.
Söz konusu Yönetmelik ile; Ambalaj (plastik, kağıt, cam, metal, tekstil, kompozit vb. malzemeden üretilmiş) tanımına uyan ve uymayan malzemeler, İlaçlar, Bitkisel yağlar, Madeni yağlar, Elektrikli ve elektronik eşyalar, Lastikler, Pil ve akümülatörler için, geri kazanım katılım payları uygulaması başladı.
Söz konusu tanımlamalar arasında en yoğun kullanım alanı ambalaj ile ilgili düzenleme. Yönetmelikte yer alan tanımlamaya göre;
Ambalaj: Hammaddeden işlenmiş ürüne kadar, herhangi bir eşya veya malzemenin üreticiden kullanıcıya veya tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan ve bileşenleri dâhil tüm malzemeleri kapsamakta. Bu tanımlamaya göre marketlerde yer alan bir ürün bu kapsamda.
Uygulamaya ilişkin beyan ve bildirimler Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecek usul ve esaslar göre yapılacak.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 31.12.2019 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliğe göre kapsama dahil ambalajlar ile diğer belirlenmiş ürünlerin ithalatçıları ile piyasaya sürenler geri kazanım katılım paylarını beyan edip ödemekle yükümlüdür.
Üreticiler geri kazanım katılım payının tahsildarı olacak!
Söz konusu poşet dışında diğer ürünleri ambalajlanıp piyasaya süren veya ithalatı yapan firmalar bu katılım paylarını müşterilerinden tahsil edecekler. Yani mevcut ambalajlı ürünlerin belirlenmiş fiyatları dışında hangi cins ambalaj kullanımı söz konusu ise bu ambalaj grubunda adet veya ağırlık birimine göre belirlenmiş olan geri kazanım katılım payını düzenleyecekleri fatura ile yansıtmaları ve karşı taraftan tahsil etmeleri gerekir. Aksi halde geri kazanım katılım payına ilişkin belirlenmiş ücret yükü tamamen ambalajlı ürünü üreten ve piyasaya süren şirkette kalır.
Nihayetinde ambalaj malzemesini kullanarak piyasaya ürün süren şirket tarafından bu katılım payları takip eden ayın 24. Gününe kadar bağlı olduğu vergi dairesine ödenecek. Daha sonraki aşamalarda herhangi bir beyan veya bildirim söz konusu değil. Ürün maliyetine dahil olarak tüketiciye kadar geri kazanım katılım payı fiyatlara yansıtılmış olacak. Yani sistem katma değer vergisi gibi her aşamada beyan veya bildirim şeklinde değil, özel tüketim vergisi gibi ilk aşamada katılım payının hesaplanıp alıcıdan tahsil edilip vergi dairesine ödenmesi ile bitiyor sonraki aşamalarda ayrıca beyan veya bildirim yok.
Uygulama nasıl olacak;
Uygulamayı bir örnekle açıklamaya çalışalım;
300 gramlık plastik ambalajlı yoğurt üretimi yapan ve piyasaya süren (A) Yoğurt A.Ş.’nin normal birim satış fiyatı KDV hariç 5 TL olsun. Fiyat artışının olmadığını ve 1.1.2020 tarihinden itibaren (A) Yoğurt A.Ş. Yoğurt satış fiyatı olan 5 TL dışında ayrıca 1 Kuruş da geri kazanım katılım payı uygulaması başladıktan sonra geri kazanım katılım payını ilave ederek fatura düzenlemesi gerekir. Ocak 2020 döneminde aynı vasıfta ambalajlı yoğurt olarak 500.000 adet piyasaya ürün satışı yaptığını düşünürsek (A) Yoğurt A.Ş. nin Ocak 2020 döneminde müşterilerine satışını yaptığı plastik ambalajlı yoğurt adedi başına 1 kuruş daha tahsil edip, takip eden ayın 24’üne kadar toplam ( 1 Kuruş x 500.000=) 5.000.-TL ‘yi bağlı olduğu vergi dairesine beyan edip ödemekle yükümlü olacak.
(A) Yoğurt A.Ş. den 300 gramlık ambalajlı yoğurt alan ana bayi (B) Toptan A.Ş. için ise ambalajlı yoğurtun KDV hariç maliyeti 5 TL + 1 Kuruş olacaktır. Ana bayi ve daha sonraki aşamalarda ayrıca geri katılım payına ilişkin bir bildirim veya beyan olmayacaktır.
Yapılan düzenleme ile ambalaj malzemelerini üretenler açısından birincil ambalajlar için faturalara yansıtacakları bir geri kazanım katılım payı görünmüyor. Mali anlamda geri kazanım katılım payının tahsilat ve vergi dairesine ödeme yükümlülüğü ambalaj malzemeleri ile içecek vs. ürünleri üreten veya ithal edip piyasaya ambalajlı olarak sürenler oluyor.
Ancak ilgili düzenlemede geri kazanım katılım payına tabi olan ürünleri piyasaya sürenler yani cam şişe, plastik ambalaj vs. üreticileri satışını yaptıkları şişe, ambalaj vs. ambalaj malzemelerini beyan edecekler ve ancak geri kazanım katılım payı ödemeyecekler. Ancak bu firmalar söz konusu ambalaj malzemelerinin taşınması ve korunması için plastik naylon, karton vs. kullanıyorlarsa bu birincil ambalaj dışındaki diğer ambalajlar için geri kazanım katılım payı tahsil edip aynı şekilde vergi dairesine beyan edip ödemeleri gerekir. Bu düzenleme ile ambalaj malzemelerini üreten firmalardan hani firmanın kaç adet veya kg ambalaj aldığını tespit edip kontrol amaçlı kullanacağı anlaşılıyor.
Tebliğ bekleniyor…
31.12.2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan ve uygulaması başlayan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelikte beyanlara ilişkin esasların Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceği yer almakta. Detaylar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanacak olan Genel Tebliğ ile daha da netletmiş olacak. Ayrıca geri kazanım katlı payı kapsamında olup bu payları tahsil ederken uygulanacak olan KDV oranının da, netleşmesi bekleniyor.
