2020 Kreş Yardımı Vergi İstisnası
Fatih ÇOŞKUN
Sosyal Güvenlik Denetmeni
Bilirkişi
fatihsgk.uzman@hotmail.com
Yazar Hakkında
Kadın veya Erkek Çalışana Sağlanan Kreş Yardımının Vergi İstisnası ve SGK Matrahına Etkisi (2020 Yılı Verileri)
Çalışma yaşamı içerisinde özellikle kadın çalışanların çocuk sahibi olduktan sonra işlerini bırakmaları en sık rastlanan durumlardan birisidir. Bu durum annelik görevinin tam ifa edilmesi baskısı sonucu oluşsa da günümüzde ekonomik zorunluluklar sonucu annelerde hızlı bir şekilde çalışma hayatına tekrar girerek adapte olmaya çalışmaktadırlar.
Kadınların, çalışma hayatı içerisinde kalması ve doğumdan sonra çalışmaya ara verme sürelerini azaltmak amacıyla bazı istisna ve muafiyetler tanınmıştır. Bunların başında vergi istisnası ve sigorta primine esas kazanç içerisinde kreş yardımının hariç tutulması gibi unsurlardır. Bu yazımızda kreş yardımlarının işveren tarafından bizatihi sağlanması veya kreş yardımının nakit olarak işçiye ödenmesi veya harici bir kreş hizmeti veren işyerine ödenmesi durumunda yapılması gereken işlemler bölüm bölüm değerlendirilecektir.
Emzirme Odaları Kurması ve Kreş Açması Gereken İşyerleri
2013 Yılında Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Gebe ve Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” gereğince işyerinde bulunan kadın çalışanların medeni durumları veya yaşları dikkate alınmaksızın 100-150 arası kadın çalışanı olan işyerinde emziren kadınlar için işyerinde çalışma yapılan kısımlarda bulunmamak üzere ve işyerinden 250 metre uzakta olmamak koşulu ile emzirme odaları kurulması zorunludur, işveren emzirme odasını 250 metreden daha uzağa kurmak zorunda kalırsa gidip gelmek için taşıt sağlamak zorundadır.
Kadın çalışan sayısı hesaplanırken annesi vefat etmiş çocuğun babası veya velayeti babaya verilmiş erkeklerinde bu sayıya dahil edilmesi gereklidir. Çalışan kadın sayısı 150’yi geçtiği takdirde artık işyerine kreş-çocuk bakım yurdu kurulması zorunlu olup isterse işveren bu hizmeti yetkili kurumlardan da alabilir. İşveren tarafından kurulan ve idare edilen emzirme odası ve kreş-çocuk bakım yurtlarında tüm giderler işveren tarafından karşılanır.
2020 Yılı Kreş Yardımının Vergi İstisna Tutarı Ne Kadardır?
7103 sayılı Kanunla, 193 sayılı Kanunun gelir vergisinden istisna edilen ücretleri düzenleyen 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına (16) numaralı bent eklenmiş olup; “İşverenlerce, kadın hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (İşverenlerce bu hizmetlerin verilmediği durumlarda, ödemenin doğrudan bu hizmetleri sağlayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine yapılması şartıyla, her bir çocuk için aylık, asgarî ücretin aylık brüt tutarının %15’ini aşmamak üzere bu istisnadan yararlanılır. Kreş ve gündüz bakımevi hizmetini sağlayanlara yapılan ödemelerin belirlenen istisna tutarını aşan kısmı ile hizmet erbabına bu amaçla nakden yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir. Bu bentte yer alan %15 oranını, asgarî ücretin aylık brüt tutarının %50’sine kadar artırmaya ve kanuni seviyesine getirmeye Bakanlar Kurulu, bu istisnanın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.)” denilmiştir. Bu tutar 5/5/2018 tarihli ve 30412 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile asgari ücretin brüt tutarının %50’si olarak belirlenmiştir. 2020 Yılı için vergiden istisna edilecek kreş yardımı tutarı 1.471,50 TL’dir.
Kreş Hizmetinin İşveren Tarafından veya Dışarıdan Temin Edilmesi Durumunda Vergiden İstisna
Kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin işverenlerce iş yerinde verilmesi halinde, bu hizmetten faydalanan kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin tamamı gelir vergisinden istisna olacaktır. Söz konusu hizmetin, işverenin kendisine ait veya kiralamış olduğu diğer yerlerde verilmesi istisna uygulamasına engel teşkil etmeyecektir. Çocukların bu hizmetten faydalanması halinde vergi istisnası her çocuk için ayrı uygulanacaktır.
İşverenlerce, kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin işyerinde verilmediği durumlarda, kadın hizmet erbabının hizmet aldığı gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince işletilen kreş ve gündüz bakım evlerine ödeme yapılmak suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamındadır. Kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin ücret istisnasına tabi tutulabilmesi için; bu hizmetin gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince işletilen kreş ve gündüz bakım evlerinden alınması, ödemenin hizmet erbabına değil doğrudan bu hizmeti sağlayan mükelleflere yapılması gerekmektedir. Bu ödemeden 2020 yılı için 1.471,50 TL’si istisna tutulacak olup artan tutar gelir vergisine tabi olacaktır. İşçiye doğrudan yapılan nakit ödemelerin tamamı ise ücret olarak vergilendirilecektir.
İşveren, kadın hizmet erbabı adına doğrudan kreş ve gündüz bakımevi işleten işyerine ödemeyi toplu olarak yaparsa, toplam ödenen tutar ilişkilendirilen toplam aya bölünerek her bir aya isabet eden tutar bulunur, istisna her ay için ayrı ayrı uygulanır. Kreş işletmesinden alınan hizmet karşılığı düzenlenecek faturanın kadın çalışan adına düzenlenmesi ve saklanması gerekmektedir.
Örneğin; işveren, kreş işletmesine 2019 yılı Eylül, Ekim ve Kasım ayları için 3.000 TL ödeme yaptığında 3.000 TL üçe bölünerek aylık 1.000 TL her ay için gelir vergisinden istisna tutulacaktır. (2019 Yılı istisna tavanını geçmediğinden)
İşyerinde çalışmakta olan kadın sayısı hesaplanırken işverenin belediye mücavir alanı içerisindeki tüm işyerleri hesaba katılacak olup annesi vefat eden çocuğun babası veya velayet sahibi babalar hesaplanacak fakat vergi istisnasından sadece kadın çalışanlar faydalanırken bu babalar için menfaat ücret olarak vergilendirilecektir.
Örnek: 2020 yılı itibariyle işyerinin kreş hizmeti aldığı işletmeye bir kadın çalışanın bir çocuğu için ödediği 1.471,50 TL’ye kadar olan tutarlar vergiden istisna tutulacaktır. Bu tutar üzerinde ödeme yapıldığı durumlarda istisna düşülerek kalan tutar ücret olarak vergilendirilecektir.
İstisnadan faydalanılması için kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin, ilgili Kanunlar, toplu iş sözleşmeleri veya bireysel iş sözleşmelerine dayanarak ödenen asıl ücrete ilave olarak sağlanması şart olup, kadın hizmet erbabının asıl ücretinin bir kısmının kreş ve gündüz bakımevi hizmeti ödemesi gibi değerlendirilmek suretiyle anılan istisnaya konu edilmesi mümkün değildir. Yani kadın işçinin net ücretinden kreş hizmet tutarının kesilip ödenmesi (yani ödemeye aracılık edilmesi) halinde 193 sayılı Kanunun 23. maddesinin birinci fıkrasının (16) numaralı bendi kapsamında gelir vergisi istisnasından faydalanılması mümkün değildir.
Kreş Hizmetinin İşveren Tarafından, Dışarıdan Temin Edilmesi veya Ücret Olarak Ödenmesi Durumunda Sigorta Primine Esas Kazanca Dahil Edilmesi
Sosyal Güvenlik Kurumunun 12/10/2018 tarih 13565450 sayılı Genel Yazısında belirtildiği üzere; Kreş hizmetinin işveren tarafından sağlanması halinde kadın işçiye sağlanan menfaatin tamamı gelir vergisinden istisna olacağı gibi sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecektir.
İşveren tarafından kadın çalışanın her bir çocuğu adına kreş hizmeti karşılığında ödenen tutar 2020 yılı için belirlenen istisna tutarından (1.471,50 TL) fazla olsa da olmasa da sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Kreş yardımı çalışan kadın işçiye nakit olarak ödeniyorsa veya net ücret üzerinden kaynaktan kesinti yapılıyorsa sigorta primine dahil edilecektir.
Kaynakça;
- Sosyal Güvenlik Kurumunun 12/10/2018 tarih 13565450 sayılı Genel Yazısı.
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
- 303 Seri Numaralı Gelir Vergisi Tebliği.
- Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik.
- 28/09/2018 tarih E.20705 Sayılı Özelge.
