SGK Genelgesi 2020/6
TC.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı : 15591373-010.06.01-E.4915915
Tarih: 23/03/2020
Konu : Türkiye-Avusturya Sosyal Güvenlik Anlaşması
GENELGE
2020/6
Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti arasındaki ilk sosyal güvenlik anlaşması 12/10/1966 tarihinde imzalanmış ve 1/10/1969 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Anlaşmanın Avusturya tarafınca tek taraflı olarak 1/10/1996 tarihinde feshedilmesi sonrasında yapılan görüşmeler neticesinde Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Anlaşma (Genelgede bundan sonra Anlaşma olarak anılacaktır) 28/10/1999 tarihinde imzalanarak 1/12/2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşma 1/10/1996 tarihi itibariyle hüküm ifade etmektedir.
BİRİNCİ KISIM GENEL AÇIKLAMALAR
Anlaşma; Genel Hükümler, Uygulanacak Mevzuat, Özel Hükümler, Çeşitli Hükümler ile Geçici ve Son Hükümler olmak üzere 5 bölümden oluşmaktadır:
Birinci bölümde; Anlaşmanın mevzuatsal ve kişisel kapsamı belirlenmiş olup, akit taraf vatandaşlarının eşit muameleye tabi tutulması, sosyal güvenlik alanındaki hakların diğer akit tarafta da kullanılabileceğine ilişkin hükümler,
İkinci bölümde, çalışanlar, geçici görevliler, hava nakliyat firmalarının personeli ve gemi adamları ile diplomatik temsilcilik görevlilerinin hangi akit tarafın sosyal güvenlik mevzuatına tabi tutulacağına ve geçici görev süresinin azami sınırlarına ilişkin hükümler,
Üçüncü bölümde, hastalık ve analık sigortası, ölüm yardımı, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, iş kazası ve meslek hastalığı sigortalarına ilişkin hükümler,
Dördüncü bölümde, Anlaşmanın uygulanmasına ilişkin çeşitli hükümler,
Beşinci bölümde ise Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ve yürürlükte kalma süresi ile Anlaşma öncesi ve sonrası haklara ilişkin hükümler yer almaktadır.
1. Kavramlar
Bu Genelgede geçen:
1. Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu,
2. Kanun: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununu,
3. Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Anlaşmayı,
4. İdari Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti ile Avusturya Cumhuriyeti Arasında Mevcut Sosyal Güvenlik Anlaşmasının Uygulanması Hakkında İdari Anlaşmayı,
5. Mevzuat: Anlaşmanın 2 nci maddesinde belirtilen sosyal güvenlik kolları ile ilgili olarak bir akit taraf ülkesinde veya bu ülkenin bir kısmında yürürlükte olan kanun, tüzük ve yönetmelikler ile hukuki değeri olan genel idari düzenlemeleri, genel emir ve talimatları,
6. Yetkili Kurum: İlgili kişinin yardım isteğinde bulunduğu sırada bağlı olduğu sosyal sigorta mercii’ni veya en son sigortalı olduğu akit taraf ülkesinde bulunması halinde, bağlı olacağı sosyal sigorta mercii’ni,
7. Yetkili Makam: Anlaşma kapsamında yer alan mevzuatın uygulanması ile görevli olan Bakanlıkları,
8. Sigortalı: Anlaşmanın 3 üncü maddesinin (a) bendi kapsamında, haklarında bir veya her iki akit taraf mevzuatının geçerli olduğu veya geçerli olmuş bulunduğu kişileri,
9. Hak Sahibi: Sigortalı dolayısıyla hak sahibi olan kişileri,
10. Sigortalılık Süresi: Prim ödeme süreleri ile her iki akit taraf mevzuatına göre muadil kabul edilen süreleri,
11. Aile Bireyi: Nam ve hesabına yardımların yapılacağı sosyal sigorta mercii’nin merkezinin bulunduğu akit taraf mevzuatına göre yardım görecek olan bir aile ferdini,
11. Aylık, Gelir ve Para Yardımı: Bir para yardımını, devletçe yapılan kısımları da içeren aylık gelirleri, her türlü zam ve yardımları, intibak farklarını, ek ödemeleri ve keza prim iadesi olarak yapılan toptan ödemeler ile diğer ödemeleri,
12. Daimi İkamet: Daimi olarak ikamet edilmekte olan yeri,
13. Geçici İkamet: Geçici olarak oturulan yeri, ifade eder.
2. Anlaşmanın Uygulama Alanı
Anlaşma, malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıkları, hastalık ve analık yardımları uygulamasında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılar (5510 sayılı Kanun’un Geçici 20 nci maddesine tabi sandıklar dahil) ile bu kapsamda gelir/aylık alanlar ve bunların aile bireylerini kapsamaktadır.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklar, Sözleşme kapsamında olup bu kapsamdaki kişiler Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gibi değerlendirilecektir. Sözleşme hükümleri bu kapsamda çalışanlar ve/veya sandıktan emekli aylığı alanlar hakkında da uygulanacaktır. Bu kapsamda çalışanlar ve aylık sahipleri hakkında Avusturya irtibat kurumlan ile yapılacak yazışmalara Kurum aracılık edecektir. Ancak talep formülerlerinin düzenlenerek Kuruma intikal ettirilmesi ile ilgili işlemler, sandıklar tarafından gerçekleştirilecektir.
Bununla birlikte Anlaşma, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile iş kazası sigortası uygulamaları bakımından Kanunun 4/1-(b) bendine tabi bağımsız çalışanları, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bakımından ise Kanunun 4/1-(c) bendine tabi devlet memurlarını kapsamaktadır.
3. Yetkili Kurumlar
Türkiye bakımından yetkili kurum Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. Avusturya bakımından yetkili kurum Avusturya Sosyal Sigorta Mercileri Genel Birliği’dir.
İKİNCİ KISIM
ANLAŞMANIN UYGULANMASI ve FORMÜLERLER
Anlaşmanın uygulanmasında kullanılmak üzere, İdari Anlaşmanın 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasına istinaden Türkçe ve Almanca olmak üzere 20 adet formüler ihdas edilmiştir. Kurumca düzenlenecek formülerlerin rumuzunda “TR/A”, Avusturya yetkili kurumlarınca düzenlenecek olan formülerlerin rumuzunda ise “A/TR” ibaresi yer alacaktır.
Anılan formülerler, Kurum intranet sayfasında “Kurumsal/ Dokümanlar/ Yurtdışı/ Formülerler” bölümünde yayınlanmıştır. Formüler, bu Genelgede yer alan açıklamalar doğrultusunda, bilgilerin doğruluğu kontrol edildikten sonra bilgisayar ortamında doldurularak onaylanacaktır.
BİRİNCİ BÖLÜM
UYGULANACAK MEVZUATIN BELİRLENMESİ
İkili anlaşmaların temel ilkelerinden birisi de çalışılan ülke mevzuatına tabi olunmasıdır. Anlaşmanın 7 ve 8 inci maddelerinde bu kurala istisna olarak geçici görevle diğer akit tarafa gönderilenlerin, hava nakliyat firması personelinin, gemi mürettabatının, diplomatik misyonlarda veya konsolosluklarda çalışan diplomatlar ile diplomatların özel hizmetlerinde çalışmak üzere bu misyonların bağlı olduğu akit tarafça görevlendirilenlerin hangi akit tarafın mevzuatına tabi kalacaklarına ilişkin hususlar düzenlenmiştir. Anlaşmanın 9 uncu maddesi ise bu maddelerdeki hükümlere istisna getirilebileceğini düzenlemektedir.
1. Bir İşin İcrası İçin Diğer Akit Tarafa Gönderilen Sigortalının Tabi Olacağı Mevzuat
Bir işin icrası için Türkiye’den Avusturya’ya veya Avusturya’dan Türkiye’ye gönderilen sigortalılar hakkında uygulanacak mevzuata ilişkin açıklamalar aşağıda yer almaktadır.