Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
t.apak@apakymm.com
Özet: Özellikle, PANDEMİ (COVID-19) sürecinde daha çok hasret kaldığımız futbol, dünyada taraftarı en fazla olan bir spor dalıdır. Daha adil bir futbol oyunu için oluşturulmuş VAR sistemi hakem kararlarında daha fazla tartışmaya yol açıyor. Ancak, futbol oyunu içinde asıl önemli olan sahadaki hakem performansıdır…
Futbolda “VAR” tartışması var!
PANDEMİ (COVID-19) sürecinde zamanımızın çoğu evlerimizde geçiyor. Neredeyse çoğumuzun iş hayatı bile evden yürütülmektedir. Böylesi bir süreçte, maç günlerini dört gözle bekleyip futbol maçlarına kilitleniyoruz. Devamlı mevzuat yazarak okuyucuları yeterince sıkıyoruz zaten. Okuyucuları fazla sıkmamak için bu defa farklı bir konuyu yazarak biraz mevzuatın dışına çıkalım istedim.
Futbol ligimizde resmi olarak, geçen sezon uygulanan Videolu Hakem Uygulaması (VAR) tartışmalı pozisyonlara daha doğru kararlar vermek için hakemlere yardım eden sisteme verilen isimdir. Her ne kadar, en son Dünya Kupası’nda tartışmalı pozisyonların bir kısmı VAR’ la dahi çözülememiş olsa da günümüzde oluşan futbol tartışmalarının veya kavgaların büyük çoğunluğu artık VAR ile çözüm buluyor. Ancak, bu çözümler de tarafları memnun edemiyor.
Stat çatılarına yerleştirilen yüksek kare çekim özelliğine sahip kameraların, topun hareketlerini kayıt altına aldığı bu bilgisayar sisteminde, topun çizgiyi geçip geçmediği bilgisi 1 saniye içerisinde hakemin kol saatine titreşimli olarak gönderiliyor. VAR sisteminde, kontrol odasındaki iki hakemden biri maçı analiz edip, gerektiğinde hakeme bilgi verirken, diğeri de oyunu takip ediyor. Kontrol odasından gelen bilgi üzerine, maçı yöneten hakem saha kenarındaki ekrandan pozisyonu izledikten sonra kararını verebiliyor.
Yeni tartışmalar var
VAR sistemi, beraberinde yeni tartışmalar da getirdi. Sadece Türkiye’de değil, Avrupa’da da hakem hatalarının can yaktığı, skora etki ettiği, hatta küme düşme ve şampiyonluklarda rol oynadığı görülüyor. Uygulamaya destek veren çok sayıda spor adamı ve yorumcusuna karşılık, bu uygulamanın futbolun doğasına aykırı olduğunu iddia ederek, uygulama ile oyunun durduğunu ve soğuduğunu ileri sürenler de bulunuyor. Çoğumuz hafta sonlarını dört gözle bekleyip, yorgunluğumuzu hafta sonu maçlarını izleyerek gidermek istiyoruz. Ancak, her zaman böyle olmuyor, bazı sporseverlerin takımı yenilince ve buna da VAR tartışması da eklenince bu defa yeni haftaya yeni streslerle giriliyor.
Federasyondan açıklama var
Özellikle derbi maçlarının yaşandığı son haftalarda daha da artan VAR sistemi tartışmaları üzerine, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) resmi internet sitesinde yer alan önemli açıklamalar bulunuyor. Konuyla ilgili TFF nin açıklamasının özetine aşağıda yer veriyoruz.
Öncelikle TFF ve Merkez Hakem Kurulu, hakemliğin her adımında IFAB ve UEFA tarafından yayımlanan kuralları ve güncel talimatları uygulamaktadır. Futbol oyunu içinde asıl önemli olan sahadaki hakem performansıdır. Bu yüzden VAR Protokolü de hakemlerin “VAR yokmuş gibi maç yönetmesi” gerekliliği üzerine kurulmuştur.
Sistem hakem kararlarında 100% bir doğruluğu değil, açık ve bariz hakem hatalarını sıfırlamak için oluşturulmuştur. Aksi zaten oyun kurallarına göre mümkün değildir, çünkü çoğu karar hakemin kanaatine göre verilmektedir yani kişiseldir. Bu yüzden Protokolün ana felsefesi: ‘Minimum müdahale, maksimum faydadır. Sistemin başlangıç noktası ‘Hakemin kararı daha doğru olabilir mi?’ değil, ‘Hakemin kararı açık ve bariz yanlış mıdır?’ sorusudur.
VAR sistemi sadece aşağıdaki dört konuda müdahil olur, bunun aksi yayımlanan protokole göre yanlıştır.
- Goller (Öncesinde atak başlangıç fazında oyun kurallarına göre açık ve bariz bir hata var mı? Ofsayt kontrolleri, vb.)
- Penaltılar (Verilen veya verilmeyen penaltılarda hakemin açık ve bariz bir hata yaptığı durumlarda veya temas içeride mi dışarıda mı kararları)
- Direkt Kırmızı Kartlar (İkinci Sarı Kart pozisyonları incelenemez, sadece direkt kırmızı kart olan ve hakemin açık ve bariz hata yaptığı pozisyonlar)
- Yanlış kişiye gösterilen kartlar.
Hatalı kararlar hakem puanlarını düşürüyor
Özellikle derbi maçların yaşandığı haftalarda hakem kararları daha çok tartışılır ve hakemleri yargılama kamuoyunda uzun süre devam eder. Futbol maçlarında diğer önemli bir husus ise, hakemlerin VAR müdahalesi sonrasında puanlarının düşüp/düşmediği tartışmalarıdır. Hakem açık ve bariz hata yaptığında VAR müdahalesi olsa da olmasa da puanı düşmektedir. Ayrıca hakem açık ve bariz hata yaptığında eğer VAR Hakemi müdahil olmazsa onun da puanı düşmektedir. Bu anlayış hem UEFA’da hem de Avrupa’nın VAR Sistemi uygulanan büyük ülkelerinde de aynı şekilde uygulanıyor. Dolayısıyla federasyon MHK, IFAB ve UEFA kurallarıyla talimatlarını uygulamaktadır.
Sonuçta; VAR Sistemi hakemlik tartışmaları için değil, daha adil bir futbol oyunu için oluşturulmuş bir sistemdir. Sadece net ve bariz hataları (büyük skandalları) oyunun içinden çıkarabilmek adına oluşturulmuştur. Futbolun doğal akışına ve hızına zarar vermeyecek bir şekilde uygulanması için titizlikle çalışmalar yapılmaya devam ediliyor. Futbol oyunu için esas olan sahadaki hakem performansıdır ve böyle kalması hedefleniyor. VAR Protokolü de çok net bir şekilde uygulamaları anlatıyor.
Bazen maçın hızını kesse de, oyunu soğutsa da, taraftarın tepkisine yol açsa da bu sisteme de alışacağız. Biz de, sizleri fazla sıkmamak için bu hafta mevzuatın dışına çıkarak farklı bir konuyu yazmak istedik. İyi ki maçlar var, iyi ki bu sistem VAR. Sağlıklı günler ve keyifli maçlar dileklerimle.
