Eximbank Alacak Sigortası
Burçin KAYA
SMMM
Dokuz Eylül Üniversitesi Maliye A.B.D. Doktora Öğrencisi
burcin.kaya@lawines.com.tr
1987 yılında kurulan Türk Eximbank, İhracat süreçlerinde bir finansman aracı olarak 1989 yılından bu yana Alacak Sigortası hizmeti sunmaktadır. Sermayesinin tamamı Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ait olan Türk Eximbank, ihracatçılarımızın yurtdışı satışlarından kaynaklı alacaklarını, ticari ve politik risklere karşı sigorta altına almaktadır.
Genel olarak Alacak Sigortası hakkında bilgi vermek gerekirse;
Türk Eximbank, ihracatçıların kapsam dahilindeki ülkelere yaptıkları ihracatlarının 360 güne kadar olan vadeli alacaklarını sigorta kapsamına aldığı bir sistemdir. Bu sistemin amacı, ihracatçıların satış sonrası süreçte karşılaşacakları risklere karşı, belirlenmiş limitler dahilinde alacaklarını teminat altına almak ve ihracatı bu sayede geliştirmek ve teşvik etmektir. Ayrıca bu sistem sayesinde ihracatçı işletmelerin alacaklarının teminat altında olması, yine bu ihracatçı firmalar tarafından ticari bankalardan talep edilebilecek ihracat kredilerinin teminini de kolaylaştırmaktadır.
Bir diğer açıdan Alacak Sigortası’nın, işletmelerin yeni pazarlara açılmasını teşvik ederek şatış hacimlerinin ve dolayısı ile karlılıklarının arttırılmasını da sağladığı söylenebilir.
Yapılan ve taminat dahiline alınabilen ihracatlarda herhangi bir üst limit olmaması da devlet tarafından oluşturulan bu desteğin yukarıda sunulan amaçlara ne kadar hizmet ettiğini de açıklıkla ortaya koymaktadır.
Peki bu alacak sigortasını kullanmak için ya da diğer bir deyişle vadesinde tahsil edemediğimiz bir alacağı tahsil edebilmek için neler yapılmalıdır? Hangi aşamalardan geçilmelidir? Bunları madde madde sıralayacak olursak;
– İhracatçı firma, Eximbank tarafından talep edilen belgeleri hazırlar ve karşılıklı imza ile Alacak Sigorta Poliçesi tanzim edilir.
– İhracatçı firma, Eximbank tarafından verilen kullanıcı adı parolası ile “e-şube” ye girer; vadeli satış yapılan ve/veya vadeli satış yapılması muhtemel alıcı firmalara ait riskleri bu sistem üzerine tanımlar. Burada belirtmekte fayda var ki, poliçe oluşum aşamasında iken hali hazırda müşteri portföyünde olmayan ancak ilerleyen dönemde vadeli satış yapılacak firmalar 10 gün içerisinde yukarıda bahsedilen “e-şube” sistemine tanımlanırsa bahsi geçen firmalar da poliçe kapsamına alınabilmektedir.
– Poliçe döneminde gerçekleşen ticaretlerde tahsil edilemeyen bir alacak olması durumunda, vadeyi takip eden en geç 60 gün içinde sistem üzerinden bildirim yapılır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, poliçe kapsamına alınmamış yani sistem üzerinde bildirilmemiş müşteriye ait vadeli alacak için herhangi bir takibin yapılmamasıdır.
– Vade süresinde alıcının, borcunu ödememesi üzerine vade tarihinden itibaren 90 gün içinde Eximbank’a tazminat talebinde bulunularak, alacak Eximbank takibine bırakılır. Eximbank bu aşamada ticarete ilişkin belgeleri sigortalıdan talep eder.
– Eximbank’a devredilen alacağa ait koşulların uygun olması (poliçe kapsamında olması, bildirimlere uyulması gibi durum kontrollerinin olumlu sonuçlanması şartı) durumunda %90 oranında satıcı firmaya, vadeyi takip eden en geç 120. gün tazminat ödemesi yapılır.
– Eximbank tarafından alacak tahsil edilir ise tahsil edilen tutarlar, tahsil için yapılan dava ve takip masrafları ve diğer masraflar düşüldükten sonra zarar tazmin oranına (genellikle %10) göre paylaştırılır ve poliçe sahibi satıcı firma tüm tahsilatını gerçekleştirir. Bu şüpheli hale gelmiş alacak Eximbank tarafından da tahsil edilemez ise satıcı firmaya kalan %10 luk kısım ödenmez.
Yukarıdaki süreci aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.
Poliçe Oluşturulması ⇒ Alıcı Limitlerinin Onaylanması ⇒ Sevkiyat Bildirimi ⇒ Olası Durumlarda Tahsilat
Yapılan bu poliçenin maliyeti de oldukça uygun, alıcı firmaların finansman sorgusuna bağlı olarak %0,02 (Onbinde 2) ‘den başlayan fiyatlarda Eximbank tarafından Alacak Sigorta Poliçesi tanzim edilmektedir. Ayrıca poliçe kapsamında satıcı tarafından beyan edilecek her bir alıcı firma için 2020 yılı analiz ücreti olarak Eximbank’a 140 TL ödeme yapılmaktadır.
Örnek olarak 100.000 USD lik bir ihracatın aşağıdaki ülkeler için poliçe maliyetleri şu şekildedir.
| ÜLKE | ORAN | POLİÇE TUTARI |
|---|---|---|
| ALMANYA | Onbinde 3,9 | 390 USD |
| BULGARİSTAN | Onbinde 4,7 | 470 USD |
| FAS | Onbinde 7 | 700 USD |
| KIRGIZİSTAN | Onbinde 10,5 | 1.050 USD |
Yukarıdaki maliyetler ile düzenlenen poliçe sonrasında, ilgili ülkelere yapılan 100.000 USD lik ihracatın tahsilatı ihracatçı tarafından yapılamasa bile ilgili tutar yukarıdaki koşullar dahilinde Eximbank tarafından ihracatçı firmaya ödenmektedir.
Görüldüğü üzere; ihracatçı firmalarımızın Eximbank ile çalışması ve potansiyel müşterilerini Alacak Sigortası kapsamına dahil etmesi, ihracat tahsilat risklerini minimum seviyeye indirmektedir. İşletmelerin Eximbank ile ilgili olan süreçleri, bu süreçlere ilişkin değişiklikleri takip etmeleri ve bu konularda başvuruda bulunmaları geçmişten bugüne büyük ölçekli işletme olma yolunda önemli adımlardan biri olmuştur.
