İşgücü Piyasasındaki Gelişmelerin Makro Analizi 2020/3. Çeyrek
1. Yönetici Özeti
Bu rapor 2020 yılının açıklanan son verileri çerçevesinde son döneme ilişkin işgücü piyasası değerlendirmelerini içermektedir.
İstihdam piyasalarında; 2019 yılının ikinci yarısında finansal koşullardaki iyileşmeyle ve kredilerdeki ivmelenmeyle artan yurtiçi talebin ve iyileşen makroekonomik göstergelerin de etkisiyle 2019 yılının son çeyreğinde ve 2020 yılının ilk iki ayında iyileşme gözlenmiştir. 2020 yılının ilk çeyreğinde iktisadi faaliyete ilişkin öncü göstergeler ve finansal koşullardaki iyileşme yıl genelinde istihdama ilişkin beklentileri olumluya çevirmiştir.
12 Mart 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütünün, Kovid-19 salgınını küresel pandemi ilan etmesiyle birlikte küresel iktisadi aktivite ciddi bir biçimde sınırlanmış ve bu durum tüm dünyada olduğu gibi Türkiye ekonomisini ihracat kanalı ile etkilemeye başlamıştır. Mart ayının sonunda ilk vakanın tespitinin ardından alınan tedbir ve kısıtlama kararları ile salgınla etkin mücadele hedeflenirken, Ekonomik İstikrar Kalkanı Tedbirleri ve diğer eşgüdümlü politikalarla üretimin ve tedarik zincirinin kesintiye uğramaması, istihdamın korunması ve finansal sistemin sağlıklı işleyişinin sürdürülmesi hedeflenmiştir. Böylece salgının ekonomiye etkisinin en aza indirilmesi hedeflenmiştir.
Bu koşullar altında hazırlanan, 2021-2023 dönemlerini kapsayan Orta Vadeli Program, 29.09.2020 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Orta Vadeli Programda; normalleşmeye bağlı olarak ekonomik aktivitede meydana gelecek canlanmanın işgücü piyasası üzerindeki olumlu etkilerini artırmak amacıyla uygulamaya konulacak İstihdam Kalkanı Paketi ile ilave istihdam desteklerinin ve işgücü piyasasına yönelik yapısal dönüşüm adımlarının hayata geçirilmesi planlanmakta, böylece istihdamda artış ile işsizlik oranında kademeli bir iyileşme hedeflenmektedir.
Temmuz 2020 dönemi Hanehalkı İşgücü Anketi (HİA) sonuçlarına göre, işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puan azalarak yüzde 13,4 olarak gerçekleşmiştir. Mevsimsel düzeltilmiş (MD) veriler incelendiğinde Temmuz 2020 döneminde işsizlik oranının bir önceki döneme göre 0,5 puan azalarak yüzde 13,6 olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Ülke ekonomisi 2020 yılının ilk çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 oranında büyürken yılın ikinci çeyreğinde pandeminin etkisi ile hem çeyreklik hem de yıllık bazda daralmıştır
2020 yılının Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 50,3 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu oran, ilgili dönemde kadınlarda yüzde 31,7; erkeklerde ise yüzde 69,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Mevsimsel düzeltilmiş verilere göre İKO, Temmuz döneminde bir önceki döneme göre 0,7 puan artarak yüzde 49,3 olarak gerçekleşmiştir. 2020 Temmuz döneminde istihdam oranı yüzde 43,5 olarak gerçekleşmiştir.
2020 yılı ikinci çeyreği, pandemi etkisinin en yoğun hissedildiği dönem olmuştur. Türkiye ekonomisi 2020 yılının ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,9 oranında daralma kaydetmiştir. Bu durum, yılın ikinci çeyreğinde ekonominin istihdam yaratma kapasitesini etkilemiştir. Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler ekonomik aktivitede hızlı bir toparlanmaya işaret etmekte bunun da istihdama yansıması beklenmektedir.
2010 yılı Ekim ayından itibaren yüzde 75-80 bandı içinde seyreden imalat sanayii kapasite kullanım oranı 2020 yılı Eylül ayında, güçlü toparlanma eğilimiyle, uzun süreli hareket bandına yaklaşmış ve yüzde 74,6 olarak gerçekleşmiştir (Şekil 2).1 Kapasite kullanım oranının Nisan ayı sonrasında artış eğilimine girdiği görülmektedir.
Sanayi üretim endeksi (MD), 2020 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre 4 puan artmıştır (Şekil 3).
Normalleşme döneminde sanayi üretim endeksinde güçlü bir toparlanma gözlemlenirken, sanayi istihdamı
da toparlanma eğilimini sürdürmüş, Temmuz döneminde bir önceki döneme göre yüzde 1,1 oranında
artmıştır.
